Dermatoskopia to proste i nieinwazyjne badanie, które pozwala na wychwycenie onkologicznie podejrzanych zmian. Jak często powinno się badać swoje pieprzyki? Czym są tzw. niebezpieczny pieprzyk? Czy każdy nieregularny pieprzyk to czerniak? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się jak zmniejszyć ryzyko rozwoju czerniaka.
Spis treści:
- Czerniak a pieprzyk: jak je odróżnić?
- Podejrzany pieprzyk: objawy czerniaka skóry
- Kiedy pieprzyk powinien niepokoić?
- Jak sprawdzić czy pieprzyk to czerniak?
- Pieprzyk a czerniak: działania profilaktyczne
- Czy czarny pieprzyk to czerniak? Podsumowanie informacji
Czerniak a pieprzyk: jak je odróżnić?
Na początku warto wyjaśnić sobie, czym tak właściwie jest pieprzyk, a czym czerniak.
Pieprzyk to potoczne określenie na znamię melanocytowe, czyli dobrze odgraniczoną, płaską lub uniesioną zmianę, która typowo przyjmuje okrągły lub owalny kształt i brązowawe zabarwienie. Pieprzyki to manifestacja skórna skupisk melanocytów, czyli komórek produkujących nasz naturalny barwnik skórny (a więc melaninę). Znamiona obecne są niemal u każdego z nas, średnio w liczbie 10-20. To ile dana osoba posiada znamion zależy przede wszystkim od czynników genetycznych, ale również od narażenia na promieniowanie ultrafioletowe.
Czerniak to z kolei nowotwór złośliwy skóry, który wywodzi się z melanocytów. Warto wiedzieć, że większość czerniaków nie wywodzi się ze istniejącego już znamienia, tylko powstaje na skórze de novo, a więc nie z wcześniej obecnej zmiany. Szacuje się, że około ⅔ czerniaków powstaje de novo, a ⅓ wywodzi się z istniejących znamion. Czerniak jest groźnym nowotworem, który daje przerzuty i wymaga szybkiego podjęcia odpowiedniego leczenia.
Czerniak a „pieprzyk rakowy”
Na wstępie tego artykułu należy zaznaczyć, że określenie „pieprzyk rakowy” nie jest poprawne pod kątem medycznym. Dlaczego? Czerniak nie jest zaliczany do raków, ponieważ nie wywodzi się z komórek nabłonkowych, lecz z melanocytów. Jest on więc nowotworem złośliwym, ale nie rakiem samym w sobie. Warto mieć to na uwadze.
| Warto wiedzieć: W języku potocznym pacjenci pod pojęciem „pieprzyk rakowy” mogą wskazywać zarówno podejrzane klinicznie znamiona, jak i już potwierdzone czerniaki. |
>> Przeczytaj: Przebarwienia skóry. Przyczyny, diagnostyka i terapia
Podejrzany pieprzyk: objawy czerniaka skóry
Jakie znamiona powinny wzbudzić nasz niepokój? Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na takie cechy pieprzyka jak:
- jego powiększanie się,
- asymetrię, szczególnie, gdy znamię jak gdyby wylewa się na jedną stronę,
- nierówne, poszarpane granice znamienia,
- wielokolorowość, ale także pojawienie się w obrębie znamienia zaniku barwnika,
- ewolucję znamienia – znamię, które było płaskie zaczyna rosnąć i staje się wypukłe.
>> Sprawdź: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy
Czy czerniak jest płaski czy wypukły?
W dermatologii wyróżnia się kilka rodzajów czerniaków. Nie każdy czerniak wygląda tak samo. Zmiany będące czerniakiem mogą być zarówno płaskie, jak i wypukłe.
Wypukłym czerniakiem jest na przykład czerniak guzkowy, który manifestuje się jako ciemny, rzadziej różowy guzek i charakteryzuje się szybkim wzrostem. Czerniaki guzkowe stanowią około 15-30% wszystkich czerniaków. Niepokojącą zmianą jest również pojawienie się obszarów guzkowych w obrębie dotychczas płaskiej zmiany. Taka morfologia może również wskazywać na złośliwość wykwitu.
Czy czerniak swędzi?
Zmiany, które okazały się być czerniakiem mogą niekiedy swędzieć, choć nie jest to regułą. Jeżeli w obrębie znamienia pojawiają się niepokojące wrażenia zmysłowe, w tym swędzenie, czy pieczenie – zdecydowanie warto odwiedzić lekarza dermatologa i przedstawić mu swoje dolegliwości.
>> Zobacz: Rak skóry – rodzaje, objawy, badania i leczenie
Kiedy pieprzyk powinien niepokoić?
Jakie inne cechy powinny wzbudzić nasz niepokój? Czerwoną flagą w przypadku podejrzanych zmian skórnych jest również:
- krwawienie z pieprzyka,
- pojawienie się owrzodzenia, a więc niewielkiej ranki w obrębie zmiany,
- utrata owłosienia w obrębie dotychczas owłosionego pieprzyka,
- bolesność w obrębie zmiany.
Trzeba mieć świadomość, że nie wszystkie czerniaki cechują się opisywanymi powyżej, niepokojącymi zmianami. W dermatologii wyróżniamy również czerniaki amelanotyczne i hipomelanotyczne, które cechują się brakiem lub ubogą zawartością barwnika. Takie zmiany nie będą charakterystyczne, bowiem przyjmują typowo postać różowego lub czerwonego guzka.
Co więcej, czerniaki mogą lokalizować się nie tylko na skórze ale również w obrębie błon śluzowych i aparatu paznokciowego. Jednym ze szczególnych rodzajów czerniaka jest czerniak akralny, który pojawia się w obrębie powierzchni dłoniowej rąk, podeszew i w obrębie aparatu paznokciowego. Z tego powodu lokalizacje te również powinny być dokładnie oceniane podczas badania znamion w gabinecie lekarza dermatologa.
>> To może Cię zainteresować: Plamy wątrobowe – czym są, jak wyglądają i czy należy je leczyć?
Jak sprawdzić czy pieprzyk to czerniak?
Podstawowym badaniem oceniającym znamiona i inne wykwity skórne jest badanie dermatoskopowe. Takie badanie można wykonać w gabinecie dermatologicznym. Polega ono na oglądaniu zmian skórnych w powiększeniu za pomocą dermatoskopu. Uzyskany obraz dermatoskopowy pozwala na uwidocznienie wielu dodatkowych cech danej zmiany, które pozwalają na określenie, czy jest ona łagodna, czy podejrzana pod kątem onkologicznym. Takich możliwości nie daje nam badanie kliniczne, a więc oglądanie zmian gołym okiem.
Jeżeli dana zmiana jest dla lekarza podejrzana, to skieruje on pacjenta na usunięcie chirurgiczne zmiany, która następnie będzie oceniana w czasie badania histopatologicznego. Taka procedura pozwala na postawienie diagnozy i potwierdzenie lub wykluczenie między innymi czerniaka.
>> Przeczytaj także: Przebarwienia skóry. Przyczyny, diagnostyka i terapia
Wczesne stadium czerniaka a pieprzyk
Pod pojęciem wczesne stadium czerniaka rozumie się czerniaka in situ. Taki czerniak jest w początkowym etapie progresji. W tym przypadku nieprawidłowe (atypowe) melanocyty nie przekraczają błony podstawnej, a więc granicy pomiędzy naskórkiem i skórą właściwą. Czerniak usunięty w tej fazie wiąże się z bardzo dobrym rokowaniem.
Pieprzyk a czerniak: działania profilaktyczne
Co możemy robić by zmniejszyć ryzyko rozwoju czerniaka? Warto zastosować się do kilku zaleceń. Należy przede wszystkim:
- unikać opalania się i korzystania z solarium,
- codziennie stosować kremy z filtrem, najlepiej SPF 50,
- podczas ekspozycji na słońce pamiętać o kapeluszu, czapce z daszkiem, okularach przeciwsłonecznych,
- regularnie odbywać kontrole dermatoskopowe – taka kontrola powinna odbyć się raz w roku, częściej w przypadku czerniaka w wywiadzie lub w sytuacji obecności podejrzanych klinicznie znamion.
>> Zobacz:
- Wpływ promieni słonecznych na skórę
- Uczulenie na słońce (fotodermatoza): objawy, przyczyny, leczenie
Czy czarny pieprzyk to czerniak? Podsumowanie informacji
- Czerniak to nowotwór złośliwy wywodzący się z melanocytów.
- Czerniak może powstać z już istniejącej zmiany lub pojawić się de novo.
- Powiększanie się znamienia, jego niejednorodność, wielobarwność czy nierówne brzegi to tylko niektóre cechy, które powinny wzbudzić nasz niepokój.
- Podstawą profilaktyki czerniaka są regularne kontrole dermatoskopowe, które dają szansę na szybkie wychwycenie podejrzanych zmian i tym samym poprawę rokowania.
Bibliografia
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022.
