Upławy to jedna z najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez kobiety podczas konsultacji ginekologicznych. Wydzielina z pochwy jest naturalnym zjawiskiem, ale zmiana jej koloru, konsystencji czy zapachu jest sygnałem alarmowym. Może wskazywać m.in. na infekcje intymne, obecność ciał obcych, a nawet nowotwory. Dowiedz się, co to są upławy, jak wyglądają, jakie są ich przyczyny oraz jak je leczyć.
Spis treści:
- Czym są upławy i jak powstają?
- Jak wygląda prawidłowa wydzielina z pochwy?
- Kolory wydzieliny z pochwy i ich znaczenie
- Upławy grzybicze, bakteryjne i pasożytnicze – przyczyny
- Cuchnące upławy – co oznacza nieprzyjemny zapach?
- Diagnostyka upławów
- Leczenie upławów
- Rodzaje upławów, przyczyny i leczenie – najczęstsze pytania pacjentów
- Rodzaje, przyczyny i leczenie upławów – podsumowanie
Czym są upławy i jak powstają?
Upławy definiuje się jako nieprawidłową wydzielinę z pochwy, która wyraźnie różni się od prawidłowego śluzu pod względem ilości, barwy, konsystencji lub zapachu. Powstają na skutek zaburzeń mikroflory pochwy, zmian hormonalnych, infekcji, a także reakcji zapalnej błony śluzowej pochwy i szyjki macicy.
>> Zobacz: Jak zapobiec groźnym powikłaniom infekcji intymnych – testy w kierunku Chlamydia trachomatis
Upławy są objawem łatwo zauważalnym. Kobieta może zaobserwować zwiększoną ilość wydzieliny o nieprawidłowej barwie lub zapachu na bieliźnie. Zdarza się, że upławom towarzyszą jeszcze inne objawy – np. bóle podbrzusza, zaczerwienienie i obrzęk okolicy sromu, świąd pochwy i sromu, uczucie suchości pochwy.
>> Zobacz: Nieprzyjemny zapach z pochwy – możliwe przyczyny
Jak wygląda prawidłowa wydzielina z pochwy?
Prawidłowa wydzielina z pochwy przyjmuje barwę od przezroczystej do mlecznobiałej – w zależności od momentu cyklu menstruacyjnego. Jest wodnista w dni płodne i gęstnieje w drugiej połowie cyklu. Jest bezwonna lub ma delikatny zapach. Jej ilość zwiększa się podczas podniecenia seksualnego oraz w okolicy menstruacji i owulacji.
Kolory wydzieliny z pochwy i ich znaczenie
Upławy mają różne zabarwienie, konsystencję i zapach. Nieprawidłowa wydzielina z pochwy może być wodnista, pienista lub gęsta, przyjmować barwę białawą, zielonkawą, żółtą, szarą, brunatną oraz zawierać krew lub ropę.
Białe, mleczne, serowate upławy
Gęste, białe upławy o konsystencji twarogu są charakterystyczne dla infekcji grzybiczej. Zwykle towarzyszy im intensywny świąd, pieczenie, zaczerwienienie, obrzęk sromu i pęknięcia błony śluzowej. Dolegliwości mogą nasilać się podczas oddawania moczu lub stosunku seksualnego.
>> Przeczytaj także: Objawy, przyczyny i leczenie grzybicy pochwy
Natomiast rzadkie, białe, białawo-szare upławy mogą wskazywać na bakteryjną waginozę. Jej przyczyną jest zaburzenie mikroflory pochwy, w wyniku czego dochodzi do nadmiernego namnażania się bakterii beztlenowych. Nieprawidłowej wydzielinie towarzyszy nieprzyjemny, rybi zapach.
Żółte upławy
Żółte upławy, o charakterze pienistym, mdłym zapachu i z obecnością ropy wskazują na rzęsistkowicę. Jest to choroba pasożytnicza, przenoszona drogą płciową. Wywołuje ją pierwotniak – rzęsistek pochwowy. Należy pamiętać, że nawet w 50% przypadków rzęsistkowica może przebiegać bezobjawowo, ale w tym czasie osoba chora może zarażać swoich partnerów seksualnych.
Zielona wydzielina z pochwy
Zielone upławy o nieprzyjemnym zapachu i ropnym lub śluzowo-ropnym charakterze wskazują na rzeżączkę. Jest to bakteryjna choroba przenoszona drogą płciową. Objawowa postać występuje zaledwie u 20% kobiet. Poza zielonymi upławami może wystąpić ból podbrzusza i nieprzyjemne dolegliwości podczas oddawania moczu (np. pieczenie).
>> To może Cię zainteresować: Ból brzucha – skąd się bierze? Możliwe przyczyny i diagnostyka
Różowe, brązowe i brunatne upławy, upławy z krwią
Upławy z domieszką krwi mogą wystąpić przy:
- zapaleniu błony śluzowej macicy,
- rzęsistkowicy (jeżeli doszło do uszkodzenia nabłonka),
- zapaleniu mięśnia macicy,
- raku szyjki macicy,
- raku pochwy.
Upławy z krwią mogą pojawić się również w wyniku urazu mechanicznego.
Szare upławy
Szare upławy o ropnym charakterze i nieprzyjemnym zapachu, którym towarzyszy świąd pochwy i sromu mogą wskazywać na infekcję bakteryjną. Zwykle obserwuje się również zwiększoną ilość nieprawidłowej wydzieliny.
>> To może Cię zainteresować: Choroby przenoszone drogą płciową
Upławy grzybicze, bakteryjne i pasożytnicze – przyczyny
„Grzybicze upławy” to najczęściej wynik zakażenia Candida albicans lub innymi gatunkami z rodzaju Candida. Zakażenia mogą być sporadyczne lub nawracające. Sprzyja im m.in. ciąża, antybiotykoterapia, cukrzyca, obniżenie odporności, nowotwory.
>> Zobacz: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?
„Bakteryjne upławy” najczęściej są spowodowane zaburzeniem równowagi bakterii tlenowych i beztlenowych – np. wzrostem populacji Prevotella czy Mycoplasma hominis. Infekcja może być też skutkiem zakażenia dwoinką rzeżączki. Natomiast „pasożytnicze upławy” są wywołane przez rzęsistka pochwowego.
Cuchnące upławy – co oznacza nieprzyjemny zapach?
Nieprzyjemny zapach upławów może być:
- rybi,
- gnilny,
- kwaśny,
- mdły.
Zapach upławów zależy od przyczyny – drobnoustroju lub rozkładającej się tkanki. Nieprzyjemna woń towarzyszy m.in. rzęsistkowicy, bakteryjnej waginozie czy rzeżączce. Natomiast cuchnące upławy mogą wskazywać na raka endometrium, szyjki macicy lub pochwy.
Diagnostyka upławów
Upławy są wskazaniem do konsultacji ginekologicznej. Diagnostyka przyczyny nieprawidłowej wydzieliny z pochwy może obejmować:
- dokładny wywiad medyczny,
- badanie ginekologiczne,
- cytologię,
- wymaz z pochwy i posiew z dróg moczowo-płciowych,
- badanie mikroskopowe wydzieliny z pochwy,
- ocenę pH środowiska pochwy,
- badania molekularne (wykrywanie DNA patogenu)
>> Przeczytaj także: Zdrowie kobiety – diagnostyka mikrobiomu i infekcji intymnych
Leczenie upławów
Wybór terapii zależy od przyczyny upławów. Często konieczne jest zastosowanie farmakoterapii oraz wdrożenie działań niefarmakologicznych. Dodatkowo infekcje wymagają wstrzemięźliwości seksualnej oraz jednoczesnego leczenia partnera seksualnego (nawet gdy nie występują u niego żadne objawy).
Leki miejscowe i ogólnoustrojowe
W zależności od przyczyny upławów lekarz może zlecić stosowanie:
- infekcja grzybicza – klotrimazol, flukonazol, nystatyna w postaci globulek, kremów, tabletek doustnych,
- rzeżączka – ceftriakson lub antybiotyk dobrany na podstawie antybiogramu,
- rzęsistkowica – doustne leki przeciwpierwotniakowe,
- infekcje bakteryjne – antybiotyki (metronidazol, klindamycyna) doustnie lub dopochwowo.
Dzięki odpowiedniemu leczeniu upławy całkowicie ustępują, jednak mogą nawrócić.
Probiotyki, higiena intymna i dieta
W leczeniu i profilaktyce bardzo ważną rolę odgrywa prawidłowa higiena intymna. Wskazane jest używanie delikatnych płynów przeznaczonych typowo do tej części ciała. Należy unikać stosowania mydła oraz wykonywania irygacji pochwy. Zalecane jest noszenie przewiewnej bielizny z naturalnych materiałów.
Ponadto wskazane jest ograniczenie spożycia cukrów prostych. Do diety można włączyć kiszonki, które są naturalnymi probiotykami.
>> Sprawdź: Ogórki kiszone i ich właściwości. Czy są zdrowe i czym różnią się od kwaszonych?
Lekarz może zdecydować o konieczności stosowania probiotyków w postaci dopochwowej lub doustnej. Ich celem jest odbudowanie naturalnej mikroflory bakteryjnej pochwy.
Rodzaje upławów, przyczyny i leczenie – najczęstsze pytania pacjentów
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wyglądu, koloru i przyczyn upławów.
Konsultacji z lekarzem wymagają upławy zielone, żółte, szare, brunatne, o ropnym charakterze lub z domieszką krwi, a także o nieprzyjemnym lub cuchnącym zapachu. Należy zwrócić również uwagę na objawy dodatkowe (np. świąd lub pieczenie sromu, ból podbrzusza).
Śluz fizjologiczny ma barwę od przezroczystej do mlecznobiałej. Może być wodnisty i ciągnący się lub gęsty – w zależności od cyklu menstruacyjnego. Ma lekki zapach. Natomiast upławy przyjmują szarą, zieloną, białą lub żółtą barwę. Mogą być gęste, pieniste lub mieć „serowatą” konsystencję oraz nieprzyjemny zapach. Często towarzyszą im dodatkowe objawy – np. świąd i obrzęk sromu.
Upławy nie zawsze oznaczają infekcję. Mogą być też wynikiem urazów, zaburzenia naturalnej mikroflory bakteryjnej pochwy, ciała obcego, zmian hormonalnych lub nowotworów.
Upławy przy infekcji bakteryjnej mogą być białe, zielone lub szare. Często mają charakter ropny i towarzyszy im nieprzyjemny zapach.
Upławy wymagają konsultacji z lekarzem, diagnostyki oraz odpowiedniego leczenia. Brak terapii może prowadzić do poważnych powikłań.
Rodzaje, przyczyny i leczenie upławów – podsumowanie
- Upławy to nieprawidłowa wydzielina z pochwy.
- Upławy mają różny kolor, konsystencję i zapach. Mogą być np. serowate, wodniste lub pieniste, zielone, szare lub żółte oraz zawierać ropę lub krew.
- Przyczyny upławów to m.in. infekcje bakteryjne, pasożytnicze, grzybicze lub wirusowe, ciała obce, zaburzenia hormonalne, czynniki zewnętrzne czy niektóre choroby.
- Pojawienie się nieprawidłowej wydzieliny z pochwy powinno być zawsze skonsultowane z ginekologiem. Jednym z badań pozwalających ustalić przyczynę upławów jest wymaz z pochwy z posiewem.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- T. Pisarski, Położnictwo i ginekologia. Podręcznik dla studentów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002.
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/263860,uplawy (dostęp 05.06.2025)
- P. Miotła, Praktyczne aspekty leczenia bakteryjnej waginozy oraz zakażeń pochwy o nieznanej etiologii – rola terapii skojarzonej, Ginekologia po Dyplomie 05/2022
- https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/256370,grzybicze-zapalenie-sromu-i-pochwy (dostęp 05.06.2025)
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/rzesistkowica-przyczyny-objawy-diagnostyka-leczenie (dostęp 05.06.2025)
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.3.4.1.1.2. (dostęp 06.06.2025)
