Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP) to jedno z najczęściej występujących schorzeń układu oddechowego, które prowadzi do postępującego ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
Co więcej, ponad 50% pieniędzy wydawanych na leczenie chorób układu oddechowego przypada tylko na tę jedną. Jakie są przyczyny tej dewastującej choroby? Jak się objawia? Czy istnieją skuteczne metody diagnostyczne? Co z aktualnymi możliwościami leczenia?
| Z tego artykułu dowiesz się m.in.: – czym dokładnie jest POCHP, – jakie są najczęstsze przyczyny i czynniki ryzyka, – jak wyglądają pierwsze objawy oraz przebieg choroby, – na czym polega zaostrzenie POCHP i jak odróżnić je od objawów astmy, – jakie badania są kluczowe w diagnostyce, – jakie są współczesne zasady leczenia stabilnego i zaawansowanego POCHP, – z jakimi problemami mierzą się pacjenci w ciężkich stadiach. |
Spis treści:
- Co to jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP)?
- Jakie są przyczyny POCHP?
- Objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
- Objawy POCHP i astmy – różnice
- Ścieżka diagnostyczna POCHP
- Leczenie POCHP
- Problemy osób chorych na zaawansowaną przewlekłą obturacyjną chorobę płuc
- Na czym polega model zintegrowanej opieki chorych na POCHP?
- POCHP – sekcja FAQ
Co to jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP)?
POCHP to przewlekła choroba układu oddechowego, w której dochodzi do trwałego, postępującego zwężenia dróg oddechowych. Jej istotą jest przewlekły stan zapalny wywołany najczęściej długotrwałą ekspozycją na dym tytoniowy. Choroba obejmuje zarówno przewlekłe zapalenie oskrzeli, jak i rozedmę płuc, prowadząc do destrukcji pęcherzyków płucnych oraz ograniczenia przepływu powietrza.
Jakie są przyczyny POCHP?
Najważniejszym czynnikiem ryzyka pozostaje palenie papierosów. Ryzyko rośnie proporcjonalnie do liczby wypalanych papierosów. Do innych przyczyn należą narażenie na:
- pyły organiczne i nieorganiczne,
- dym z biomasy stosowanej do ogrzewania,
- zanieczyszczenia powietrza,
- predyspozycje genetyczne, w tym niedobór alfa-1-antytrypsyny.
U części pacjentów istotną rolę odgrywa również nadreaktywność oskrzeli.
Objawy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc
Wczesne objawy POCHP
Początkowo mogą być dyskretne, dlatego choroba często pozostaje nierozpoznana przez wiele lat. Najczęstsze to:
- przewlekły kaszel,
- odkrztuszanie plwociny,
- stopniowo narastająca duszność w czasie wysiłku,
- częstsze infekcje dróg oddechowych.
>> Przeczytaj: Kaszel palacza, jakie są jego objawy i przyczyny? Kiedy jest powodem do niepokoju?
Obraz kliniczny zaawansowanego stadium POCHP
W późniejszych etapach dominują:
- duszność spoczynkowa,
- znaczne ograniczenie tolerancji wysiłku,
- świsty i furczenia,
- sinica i palce pałeczkowate,
- cechy przewlekłej niewydolności oddechowej,
- wyniszczenie lub przeciwnie – tendencja do otyłości brzusznej.
>> Może Cię zainteresować: Otyłość brzuszna a dieta. Co jeść, a czego unikać? Przykładowy jadłospis
Jakie są objawy zaostrzonej obturacyjnej choroby płuc?
Zaostrzenie to nagłe pogorszenie objawów wymagające modyfikacji leczenia. Typowe są:
- nasilona duszność,
- wzrost ilości wydzieliny i jej ropny charakter,
- gorączka,
- nasilenie się kaszlu.
| Uwaga: Nieleczone lub leczone nieodpowiednio może prowadzić do hospitalizacji i trwałego pogorszenia czynności płuc. |
Objawy POCHP i astmy – różnice
Obie choroby, mimo że posiadają wspólny mianownik w postaci wielu objawów, różnią się od siebie istotnie:
- astma charakteryzuje się zmiennością objawów i zwykle pojawia się w młodszym wieku,
- przebieg astmy jest odwracalny, obturacja poprawia się po lekach rozszerzających oskrzela,
- w POCHP obturacja jest trwała, rozwija się głównie u palaczy, a objawy są przewlekłe i postępujące.
>> Sprawdź też: Świszczący oddech – dlaczego się pojawia i o czego może być objawem?
Ścieżka diagnostyczna przy POCHP
Diagnostyka opiera się na wywiadzie, objawach oraz badaniach czynnościowych układu oddechowego. Ocena stopnia duszności, tolerancji wysiłku oraz liczby zaostrzeń jest konieczna do ustalenia stadium choroby.
Rola badań spirometrycznych w diagnostyce POCHP
Spirometria to podstawowe badanie potwierdzające rozpoznanie. O POCHP świadczy stosunek parametrów FEV1/FVC < 0,7 po inhalacji leku rozkurczającego (FEV1 – objętość powietrza, którą można z maksymalną siłą wydmuchnąć z płuc w ciągu pierwszej sekundy natężonego wydechu; FVC – maksymalna objętość powietrza, którą można gwałtownie wydmuchać z płuc po maksymalnym wdechu).
Dodatkowo parametr FEV1 określa jednocześnie stopień ciężkości choroby i pozwala monitorować jej postęp.
Leczenie POCHP
Współczesna medycyna ma do zaoferowania skuteczne metody leczenia. Celem terapii są:
- złagodzenie objawów,
- zmniejszenie liczby zaostrzeń,
- spowolnienie progresji choroby.
Jak leczyć stabilną przewlekłą obturacyjną chorobę płuc?
Podstawą jest:
- rzucenie palenia (! absolutnie kluczowy czynnik !),
- leki wziewne: sterydy oraz długodziałające leki rozszerzające oskrzela (LAMA, LABA),
- szczepienia przeciw grypie i pneumokokom,
- aktywność fizyczna i rehabilitacja oddechowa.
Zasady leczenia zaawansowanego stadium choroby
W zaawansowanym stadium stosuje się tlenoterapię domową, farmakoterapię wielolekową, wspomaganie żywieniowe,a u wybranych pacjentów– zabiegi redukcji objętości płuc lub kwalifikację do przeszczepu.
Problemy osób chorych na zaawansowaną przewlekłą obturacyjną chorobę płuc
Pacjenci często borykają się z izolacją społeczną, depresją, lękiem przed dusznością, ograniczoną mobilnością oraz zwiększoną podatnością na infekcje. Duże znaczenie ma wsparcie psychologiczne i edukacja pacjenta.
>> Może Cię zainteresować: Stany lękowe – czym są i jakie są ich objawy? Przyczyny i leczenie
Na czym polega model zintegrowanej opieki chorych na POCHP?
Model opiera się na współpracy pulmonologa, pielęgniarki, fizjoterapeuty, dietetyka i psychologa. Skupia się na kompleksowej opiece, monitorowaniu stanu pacjenta, edukacji, modyfikacji leczenia i szybkim reagowaniu na zaostrzenia. Udowodniono, że taki model zmniejsza liczbę hospitalizacji.
POCHP – sekcja FAQ
Nie, jest chorobą przewlekłą i postępującą, ale odpowiednie leczenie może wyraźnie spowolnić jej rozwój.
Według obowiązujących wytycznych naukowych GOLD 1-4: od lekkiego (FEV1 ≥ 80%) do bardzo ciężkiego (FEV1 < 30%).
Palić papierosów, unikać aktywności fizycznej, ignorować zaostrzeń, narażać się na pyły i dym.
Mogą występować w czasie infekcji lub zaostrzeń, ale nie są typowym objawem samego POCHP.
Część chorych przybiera na wadze z powodu ograniczenia aktywności; może także dojść do utraty masy ciała wskutek zwiększonego wysiłku oddechowego i niepełnowartościowej diety.
POCHP pozostaje poważną chorobą, ale dzięki wczesnemu rozpoznaniu i odpowiedniemu leczeniu można znacząco spowolnić jej rozwój i poprawić jakość życia. Kluczowe znaczenie ma świadomość pacjentów, regularna kontrola i aktywne uczestnictwo w procesie terapii.
Źródła
- Agustí A, Celli BR, Criner GJ, Halpin D, Anzueto A, Barnes P, Bourbeau J, Han MK, Martinez FJ, Montes de Oca M, Mortimer K, Papi A, Pavord I, Roche N, Salvi S, Sin DD, Singh D, Stockley R, López Varela MV, Wedzicha JA, Vogelmeier CF. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease 2023 Report: GOLD Executive Summary. Am J Respir Crit Care Med. 2023 Apr 1;207(7):819-837. doi: 10.1164/rccm.202301-0106PP. PMID: 36856433; PMCID: PMC10111975., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10111975/ [dostęp: 09.12.2025 r.].
- Hikichi M, Mizumura K, Maruoka S, Gon Y. Pathogenesis of chronic obstructive pulmonary disease (COPD) induced by cigarette smoke. J Thorac Dis. 2019 Oct;11(Suppl 17):S2129-S2140. doi: 10.21037/jtd.2019.10.43. PMID: 31737341; PMCID: PMC6831915., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6831915/ [dostęp: 09.12.2025 r.].
- Boers E, Barrett M, Su JG, Benjafield AV, Sinha S, Kaye L, Zar HJ, Vuong V, Tellez D, Gondalia R, Rice MB, Nunez CM, Wedzicha JA, Malhotra A. Global Burden of Chronic Obstructive Pulmonary Disease Through 2050. JAMA Netw Open. 2023 Dec 1;6(12):e2346598. doi: 10.1001/jamanetworkopen.2023.46598. PMID: 38060225; PMCID: PMC10704283., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10704283/ [dostęp: 09.12.2025 r.].
