Tętno u dzieci to ważny wskaźnik zdrowia, który zmienia się wraz z wiekiem. Wartości prawidłowe różnią się u niemowląt, przedszkolaków i nastolatków. W artykule wyjaśniamy, jakie są normy tętna u dzieci, jak prawidłowo je mierzyć oraz kiedy podwyższony lub obniżony puls powinien niepokoić.
Dowiesz się także, jak aktywność fizyczna wpływa na pracę serca i jak dbać o prawidłowe tętno u dziecka. Przeczytaj, aby lepiej zrozumieć sygnały wysyłane przez organizm Twojego malucha.
Spis treści:
- Czym jest puls u dzieci i jak go zmierzyć?
- Prawidłowe tętno u dzieci i młodzieży
- Jakie powinno być tętno spoczynkowe u dzieci?
- O czym świadczy wysoki puls u dzieci?
- Tętno u dzieci po wysiłku fizycznym
- Jak zadbać o prawidłowe tętno u dzieci?
- Tętno u dzieci – podsumowanie
- Tętno u dzieci – często zadawane pytania
Czym jest puls u dzieci i jak go zmierzyć?
Puls (tętno) to rytmiczne falowanie tętnic, które odzwierciedla pracę serca. U dzieci można go zmierzyć na trzy sposoby:
- na nadgarstku – przykładając palce (nie kciuk!) do wewnętrznej strony nadgarstka, w okolicy kciuka,
- na szyi – delikatnie uciskając tętnicę szyjną (niezalecane dla niewykwalifikowanych osób),
- za pomocą pulsoksymetru – urządzenia zakładanego na palec, które pokazuje wysycenie krwi tlenem, a także częstość pracy serca.
Najlepiej mierzyć puls w spoczynku, gdy dziecko jest zrelaksowane. U niemowląt tętno można ocenić także przez przyłożenie ucha do klatki piersiowej.
Prawidłowe tętno u dzieci i młodzieży
Normy tętna różnią się w zależności od wieku:
| Wiek dziecka | Tętno spoczynkowe (uderzeń/min) |
| Noworodek (0-1 miesiąc) | 120-190 |
| Niemowlę (1-12 miesięcy) | 100-160 |
| 1-2 lata | 80-130 |
| 3-4 lata | 80-120 |
| 5-6 lat | 75-115 |
| 7-9 lat | 70-110 |
| 10-15 lat | 60-100 |
| Powyżej 15 lat | 50-90 |
Powyższe wartości mogą się nieco różnić w zależności od źródła, wszędzie jednak jest widoczna następująca zasada: wraz z wiekiem maleje średnia częstość pracy serca.
Jakie powinno być tętno spoczynkowe u dzieci?
Tętno spoczynkowe to puls mierzony po co najmniej 10 minutach odpoczynku. U zdrowych dzieci powinno mieścić się w przedziałach podanych powyżej. Niższe wartości obserwuje się u dzieci wysportowanych, wyższe u tych z nadwagą lub w okresach wzmożonego wzrostu.
| Warto wiedzieć: Tętno podczas snu może być o 10-20% niższe niż w ciągu dnia. Jeśli dziecko nie ma żadnych objawów i śpi jak zwykle, to nie ma powodu do niepokoju. |
>> Przeczytaj też: Otyłość u dzieci i młodzieży – poważna choroba i duże wyzwanie
O czym świadczy wysoki puls u dzieci?
Przyczyny podwyższonego tętna u dzieci mogą wynikać z naturalnych reakcji, jak i chorób:
- Fizjologiczne:
- płacz, stres, emocje,
- wysoka temperatura otoczenia,
- wysiłek fizyczny,
- gorączka (wzrost o ok. 10 uderzeń na każdy °C powyżej normy),
- Patologiczne:
- odwodnienie,
- niedokrwistość,
- nadczynność tarczycy,
- zaburzenia rytmu serca,
- wady serca.
| Pamiętaj: Niepokój powinien wzbudzić puls przekraczający 200 u niemowląt lub 180 u starszych dzieci, szczególnie jeśli towarzyszą mu duszność, bladość czy omdlenia – w tym przypadku pilnie udaj się po pomoc lekarską! |
>> Sprawdź też:
Tętno u dzieci po wysiłku fizycznym
Podczas aktywności fizycznej tętno może wzrosnąć nawet do:
- 220 u niemowląt,
- 210 u przedszkolaków,
- 200 u dzieci szkolnych.
Powinno wrócić do normy w ciągu 2 minut po lekkim wysiłku, 10 minut po intensywnym treningu. Wolniejszy powrót do tętna spoczynkowego może wskazywać na słabą kondycję lub problemy kardiologiczne.
Jak zadbać o prawidłowe tętno u dzieci?
O układ krążenia należy dbać całe życie – jest to jedna z najlepszych inwestycji – dlatego należy pamiętać o:
- regularnej aktywności fizycznej – minimum 60 minut dziennie,
- odpowiednim nawodnieniu – szczególnie w upały i podczas uprawiania sportu,
- zdrowej, zbilansowanej diecie bogatej w żelazo, potas i magnez,
- ograniczeniu stresu za pomocą technik relaksacyjnych, odpowiedniej ilość snu,
- profilaktycznych badaniach – kontroli tętna podczas wizyt u pediatry.
>> Warto sprawdzić też: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity
Tętno u dzieci – podsumowanie
Zapamiętaj kilka kluczowych informacji:
- tętno u dzieci jest wyższe niż u dorosłych i stopniowo spada z wiekiem,
- prawidłowe wartości zależą od wieku i aktywności dziecka,
- chwilowe podwyższenie pulsu jest normalne podczas emocji czy wysiłku,
- utrzymujące się zaburzenia tętna wymagają konsultacji lekarskiej,
- aktywność fizyczna i dieta wpływają na pracę serca.
Nie bagatelizuj nieprawidłowości! Jeśli masz wątpliwości co do tętna swojego dziecka, zgłoś się do pediatry lub kardiologa dziecięcego.
Tętno u dzieci – często zadawane pytania
Jaki powinien być prawidłowy puls u dziecka?
Zależy od wieku – patrz normy podane w pkt. 2.
Czy puls 150 u dziecka jest niebezpieczny?
U niemowląt – norma. U starszych dzieci może wskazywać na wysiłek, stres lub chorobę – należy ocenić kontekst.
Jakie są normy tętna u dzieci?
Patrz tabela w sekcji 2. Najwyższe u noworodków (do 190), najniższe u nastolatków (od 60).
Jakie tętno podczas snu u dziecka?
Zwykle o 10-20% niższe niż w ciągu dnia, u niemowląt może spać nawet do 70 uderzeń/min.
Źródła
- Fleming S, Thompson M, Stevens R, Heneghan C, Plüddemann A, Maconochie I, Tarassenko L, Mant D. Normal ranges of heart rate and respiratory rate in children from birth to 18 years of age: a systematic review of observational studies. Lancet. 2011 Mar 19;377(9770):1011-8. doi: 10.1016/S0140-6736(10)62226-X. PMID: 21411136; PMCID: PMC3789232., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3789232/ (dostęp 26.05.2025)
- Latorre-Román PÁ, Martínez-Redondo M, Salas-Sánchez J, Consuegra-González PJ, Sarabia-Cachadiña E, Aragón-Vela J, Párraga-Montilla JA. Cardiac Evaluation of Exercise Testing in a Contemporary Population of Preschool Children: A New Approach Providing Reference Values. Children (Basel). 2022 May 3;9(5):654. doi: 10.3390/children9050654. PMID: 35626831; PMCID: PMC9139640., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9139640/ (dostęp 26.05.2025)
- Escudero CA, Tan RBM, Beach CM, Dalal AS, LaPage MJ, Hill AC. Approach to Wide Complex Tachycardia in Paediatric Patients. CJC Pediatr Congenit Heart Dis. 2022 Feb 25;1(2):60-73. doi: 10.1016/j.cjcpc.2022.02.003. PMID: 37969244; PMCID: PMC10642107., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10642107/ (dostęp 26.05.2025)
- Ataíde Silva R, Mingas O, Martins D, Morgado FB. Fascicular tachycardia in a child: striking features that improve emergency management. BMJ Case Rep. 2020 Oct 30;13(10):e239657. doi: 10.1136/bcr-2020-239657. PMID: 33127718; PMCID: PMC7604816., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7604816/ (dostęp 26.05.2025)
