Obecność włókniaków na skórze może dotyczyć nawet co drugiego pacjenta. Czym są włókniaki i jakie ich rodzaje wyróżniamy? Jakie są przyczyny pojawiania się włókniaków? Czy zmiany te są związane z zaburzeniami metabolicznymi lub zakażeniami wirusowymi? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na ten temat.
| Kluczowe informacje: >> Włókniaki to łagodne zmiany skórne, wywodzące się z tkanki łącznej włóknistej. >> Wyróżniamy włókniaki miękkie, które najczęściej pojawiają się w obrębie szyi, pach i pachwin, a także włókniaki twarde, których klasyczną lokalizacją jest skóra kończyn dolnych. >> Nie ma jednej konkretnej przyczyny pojawiania się włókniaków. Najczęściej wynikają z predyspozycji genetycznej, jednak zauważono również, że schorzenia metaboliczne mogą wiązać się z większą ilością włókniaków. >> Włókniaki twarde często są następstwem urazów mechanicznych skóry. >> Włókniaki nie wymagają leczenia, są bowiem defektem natury estetycznej. Jeżeli jednak przeszkadzają one pacjentowi – lekarz dermatolog zaproponuje odpowiednią metodą usunięcia niechcianej zmiany. |
Spis treści:
- Czym są włókniaki?
- Rodzaje włókniaków
- Lokalizacja włókniaków na skórze. Gdzie powstają najczęściej?
- Jak powstają włókniaki?
- Włókniaki: przyczyny powstawania zmian na skórze
- Kiedy i do jakiego lekarza iść z włókniakiem?
- Czy można zapobiec powstawaniu włókniaków?
- FAQ. Włókniaki – często zadawane pytania
Czym są włókniaki?
Włókniaki to zmiany skórne zaliczane do nowotworów łagodnych, wywodzących się z tkanki łącznej włóknistej. Jest to bardzo częste znalezisko na skórze pacjentów, które na szczęście jest problemem natury estetycznej. Włókniaki bywają jednak przyczyną niepokoju i stosunkowo często są przez pacjentów mylone z innymi wykwitami, w tym z brodawkami wirusowymi. Różnice między tymi stanami dermatologicznym zostaną wyjaśnione w kolejnym akapicie.
>> Sprawdź:
Włókniak a brodawka: różnice
Włókniaki nie są tożsame z brodawkami. Mamy tu na myśli zarówno brodawki wirusowe, jak i brodawki łojotokowe. Brodawki wirusowe są zmianami, za których pojawienie się odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Zakażeniu może sprzyjać korzystanie z saun, basenów czy publicznych pryszniców, a także bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi chorego. Brodawki mogą mieć tendencje do potocznie mówiąc rozsiewania się, co nie dotyczy jednak omawianych w tym artykule włókniaków. Przyczyną włókniaków nie jest bowiem zakażenie wirusowe.
Włókniaki nie są również synonimem brodawek łojotokowych. Brodawki łojotokowe to łagodne wykwity pochodzenia naskórkowego, które najczęściej lokalizują się na skórze tułowia, ale mogą pojawić się również w wielu innych obszarach skóry. Zmiany te przyjmują najczęściej brązową lub beżową barwę, mogą się powiększać i przyjmować brodawkowatą powierzchnię. Cechują się charakterystycznym obrazem klinicznym i dermatoskopowym, co pozwala z łatwością odróżnić je od włókniaków.
>> To może Cię zainteresować: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy
Rodzaje włókniaków
W dermatologii wyróżniamy dwa rodzaje włókniaków, które różnią się od siebie zarówno obrazem klinicznym, jak i dermatoskopowym. Poniżej znajduje się ich dokładniejsza charakterystyka.
Włókniaki miękkie
Włókniaki miękkie to uszypułowane, wypukłe zmiany skórne, które typowo przyjmują barwę skóry. Mogą przyjmować różną wielkość, od kilku milimetrów, do nawet kilku centymetrów. Zmiany te typowo nie są związane z dodatkowymi objawami klinicznymi (takimi jak pieczenie czy świąd), jednak mogą być powodem dyskomfortu, szczególnie, gdy znajdują się w obszarach tarcia skóry.
Włókniaki twarde
Włókniaki twarde (dermatofibroma) to twarde, spoiste guzki, lekko wyniosłe ponad poziom skóry. Przyjmują zazwyczaj czerwonawą lub brązową barwę i istotnie częściej pojawiają się u kobiet. Cechują się charakterystycznym obrazem dermatoskopowym, w którym obserwuje się obwodowo ułożoną pseudosiatkę z jednorodnym obszarem znajdującym się w centrum zmiany. Trzeba mieć jednak świadomość, że nie każdy włókniak twardy wygląda tak samo, również w odniesieniu do obrazu dermatoskopowego.
>> Przeczytaj: Stwardnienie guzowate – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Lokalizacja włókniaków na skórze. Gdzie powstają najczęściej?
Włókniaki miękkie lokalizują się najczęściej w obrębie fałdów skórnych, w pachwinach, pod pachami, w obrębie szyi, w okolicy powiek, a niekiedy również w okolicy podpiersiowej. Z kolei włókniaki twarde najczęściej pojawiają się na kończynach dolnych. Zmiany te mogą jednak pojawić się w wielu innych lokalizacjach, choć jest to rzadsze zjawisko.
Jak powstają włókniaki?
Początkowo włókniaki miękkie są niewielkimi, ledwie widocznymi zmianami, które często przyjmują nitkowaty wygląd. Z czasem dochodzi do ich powiększania się, nawet do znacznych, kilkucentymetrowych rozmiarów. Włókniaki twarde powstają natomiast najczęściej na skutek urazów mechanicznych skóry, na przykład po uderzeniu, zadrapaniu czy ukąszeniu przez owady.
>> Zobacz: Uczulenie na komary – jak wygląda? Objawy, przyczyny, leczenie alergii na komary
Włókniaki: przyczyny powstawania zmian na skórze
Powstawanie włókniaków miękkich może być związane z wieloma czynnikami. Do najważniejszych przyczyn pojawiania się tych zmian skórnych zalicza się:
- predyspozycję genetyczną;
- zaburzenia metaboliczne – w tym cukrzyca, hipercholesterolemia; w badaniach zauważa się bowiem, że zmiany te częściej występują u pacjentów obciążonych tymi schorzeniami przewlekłymi;
- insulinooporność – w przebiegu której mamy do czynienia z podwyższonym stężeniem insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), czynnik ten oddziałuje na specjalne receptory w obrębie keratynocytów (komórek naskórka) i fibroblastów (komórek skóry właściwej) i stymuluje ich namnażanie się, prowadząc tym samym do pojawienia się zmian skórnych;
- zaburzenia gospodarki hormonalnej – estrogeny mogą bowiem prowadzić do namnażania się wspomnianych już fibroblastów,
- otyłość – komórki tłuszczowe (adipocyty) produkują hormon nazywany leptyną, który może stymulować keratynocyty do namnażania się.
>> Sprawdź: Otyłość i jej zapobieganie – profilaktyka otyłości pierwotnej i wtórnej
Kiedy i do jakiego lekarza iść z włókniakiem?
Jeżeli pojawiają się u nas zmiany przypominające włókniaki, warto odwiedzić gabinet lekarza dermatologa. Włókniaki twarde wymagają bowiem niekiedy różnicowania z innymi zmianami skórnymi. Rozpoznanie można wówczas postawić z pomocą dermatoskopii. Lekarz zaproponuje również metody zabiegowe, które można wykorzystać do usuwania tego rodzaju zmian takie jak elektrokoagulacja, krioterapia, czy laseroterapia.
Czy można zapobiec powstawaniu włókniaków?
W wielu przypadkach tendencja do pojawiania się włókniaków wynika z podłoża genetycznego. Wówczas nie możemy istotnie wpłynąć na tempo i ilość pojawiających się włókniaków. Warto jednak dbać o utrzymywanie prawidłowej masy ciała, a także leczyć współistniejące schorzenia metaboliczne, w tym insulinooporność, hipercholesterolemię czy cukrzycę.
>> To może Cię zainteresować: Nadwaga a otyłość – czym się różnią? Klasyfikacja, leczenie i konsekwencje otyłości
FAQ. Włókniaki – często zadawane pytania
Włókniaki to niezwykle częste zmiany skórne u pacjentów pojawiających się w gabinecie lekarza dermatologa. Bardzo często wzbudzają niepokój, bowiem pacjenci utożsamiają je z groźniejszymi wykwitami chorobowymi. Poniżej znajdziemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Włókniaki zarówno miękkie, jak i twarde są z zasady defektem natury estetycznej i nie ma konieczności ich usuwania. Nie są one bowiem zmianami złośliwymi. Jeśli jednak znajdują się w miejscu, gdzie są drażnione mechanicznie, to ich usunięcie może poprawić komfort życia pacjenta.
Włókniaki nie są wywołane przez czynniki infekcyjne (na przykład wirusy, czy bakterie), co sprawia, że nie rozsiewają się na zasadzie nadkażenia nowych obszarów skóry. Jednak warto mieć świadomość, że z wiekiem ich ilość może się zwiększać. Nie ma to jednak wpływu sama obecność tych zmian. Nowe włókniaki mogą się pojawiać mimo regularnego usuwania tych wykwitów.
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) nie odpowiada za pojawianie się na skórze zmian o typie włókniaków. Nie jest są to bowiem zmiany infekcyjne. Wirus brodawczaka ludzkiego odpowiada natomiast za pojawienie się między innymi brodawek wirusowych, a także kłykcin kończystych.
Pierwszą różnicą jest przyczyna pojawiania się zmian. W przypadku brodawek wirusowych, czynnikiem etiologicznym jest wspomniany już wirus brodawczaka ludzkiego. Włókniaki miękkie są uszypułowanymi tworami kolory skóry, natomiast brodawki wirusowe są grudkami o brodawkowatej powierzchni. Niekiedy mogą również przyjmować drzewkowaty wygląd. W rozpoznaniu pomocna może okazać się dermatoskopia.
Bibliografia
- A. Owczarczyk-Saczonek, W. Placek, Włókniaki skóry jako objaw zaburzeń metabolicznych, Przegl Dermatol 2016, 103, 240–245,
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
- A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021.
