Wyprysk potnicowy to stosunkowo częste schorzenie dermatologiczne, występujące zarówno u dzieci jak i osób dorosłych. Co to jest wyprysk potnicowy i jak się objawia? Na czym polega diagnostyka i leczenie wyprysku potnicowego? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na ten temat.
Spis treści:
- Wyprysk potnicowy – co to jest i od czego zależy?
- Potnica – objawy, czyli jak rozpoznać chorobę
- Przyczyny potnicy i czynniki ryzyka
- Potnica na dłoniach i stopach – jak wygląda?
- Potnica u dzieci – czy przebiega inaczej?
- Czy wyprysk potnicowy jest zaraźliwy? Fakty i mity
- Potnica – diagnostyka
- Leczenie potnicy
- Profilaktyka nawrotów potnicy i pielęgnacja skóry dłoni oraz stóp
- Potnica – najczęstsze pytania pacjentów
- Wyprysk potnicowy: objawy, przyczyny i leczenie – podsumowanie
Wyprysk potnicowy – co to jest i od czego zależy?
Wyprysk potnicowy, nazywany również wypryskiem dyshydrotycznym to schorzenie dermatologiczne, którego istotą jest pojawienie się zmian pęcherzykowym, przede wszystkim na skórze rąk i stóp. Warto wiedzieć, że w dermatologii mianem wyprysku określa się powierzchowny stan zapalny skóry, który może być wywołany przez różnego rodzaju czynniki pochodzenia zewnętrznego i wewnętrznego.
Oprócz wyprysku potnicowego, wyróżniamy również inne rodzaje wyprysków, w tym między innymi:
- wyprysk kontaktowy,
- wyprysk pieniążkowaty,
- wyprysk łojotokowy,
- wyprysk modzelowaty.
Potnica – objawy, czyli jak rozpoznać chorobę
Podstawowym wykwitem chorobowym w przebiegu wyprysku potnicowego są drobne pęcherzyki. Pęcherzyk to zmiana wyniosła ponad poziom skóry, która wypełniona jest płynem – na przykład płynem surowiczym lub krwią. W przypadku wyprysku potnicowego pęcherzyki wypełnione są typowo wodojasnym, przejrzystym płynem surowiczym.
Przyczyny potnicy i czynniki ryzyka
Przyczyny pojawiania się zmian w przebiegu wyprysku potnicowego nadal nie zostały do końca poznane. Czynniki predysponujące do wystąpienia tego schorzenia to przede wszystkim:
- uczulenie na metale, w tym głównie nikieli kobalt,
- niektóre leki stosowane przewlekle,
- infekcje grzybicze skóry, przede wszystkim w obrębie stóp.
Potnica na dłoniach i stopach – jak wygląda?
Potnica objawia się pojawieniem się drobnych pęcherzyków, zlokalizowanych głównie na skórze palców rąk, ale również w obrębie podeszew stóp – przede wszystkim w obrębie łuku stopy. W przebiegu tej dermatozy mogą niekiedy pojawiać się również zmiany rumieniowo-złuszczające i grudkowo-złuszczające.
>> Przeczytaj także: Choroby skóry u człowieka. Najczęściej występujące dermatozy
Wyprysk potnicowy na dłoniach i palcach
Warto wiedzieć, że charakterystyczną lokalizacją dla zmian skórnych w przebiegu wyprysku potnicowego są boczne powierzchnie palców rąk, szczególnie w obrębie drugiego i piątego palca ręki. Zmianom skórnym towarzyszy typowo świąd. W przypadku drapania zmian, mogą niekiedy pojawiać się wykwity nadżerkowe (a więc uszkodzenia naskórka po pękniętych pęcherzykach) i zmiany sączące.
Wyprysk potnicowy – krostki na stopach
Pacjenci zgłaszają się do gabinetu dermatologicznego również z objawami w postaci krostek na podeszwach. Należy mieć jednak świadomość, że objaw ten nie jest charakterystyczny dla wyprysku potnicowego. Krosty to również zmiany wyniosłe ponad poziom skóry, które w przeciwieństwie do pęcherzyków wypełnione są mętną treścią ropną. Takie objawy w obrębie podeszew stóp są natomiast charakterystyczne dla łuszczycy krostkowej podeszew. W celu potwierdzenia rozpoznania możliwe jest pobranie wycinka skóry i wykonanie badania histopatologicznego, co pozwala na zróżnicowanie wyprysku potnicowego z innymi dermatozami.
Potnica u dzieci – czy przebiega inaczej?
Wyprysk potnicowy może wystąpić również u dzieci, choć zdarza się to zdecydowanie rzadziej, niż w populacji osób dorosłych. Należy mieć świadomość, że wyprysk potnicowy trzeba odróżnić od innej, częstej dziecięcej przypadłości, jaką są potówki. Potówki pojawiają się w wyniku zamknięcia przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego. Mają one postać niewielkich, wodojasnych pęcherzyków, które lokalizują się przede wszystkim w okolicy pach i pachwin, twarzy, a także w obrębie owłosionej skóry głowy i tułowia.
Czy wyprysk potnicowy jest zaraźliwy? Fakty i mity
Wyprysk potnicowy nie jest chorobą zakaźną, ponieważ schorzenie to nie wynika z infekcji wywołanej przez drobnoustroje, a więc bakterie, wirusy, czy grzyby. Choć jak już wspomniano, wyprysk potnicowy na dłoniach może współwystępować z zakażeniem grzybiczym skóry stóp, to same zmiany na dłoniach nie są wówczas zakaźne i nie można z nich wyhodować grzybów.
>> Warto przeczytać: Grzybice powierzchowne skóry
Potnica – diagnostyka
Diagnostyka wyprysku potnicowego powinna rozpocząć się od przeprowadzenia wnikliwego wywiadu chorobowego oraz dokładnego obejrzenia skóry pacjenta. Konieczne może okazać się pobranie biopsji i wykonanie badania histopatologicznego wycinka skóry. W celu zróżnicowania zmian z grzybicą (szczególnie, gdy zmiany pojawiają się w obrębie skóry stóp), lekarz może zlecić badanie mykologiczne. Pomocne może okazać się również wykonanie naskórkowych testów płatkowych, które pozwolą na identyfikację uczulenia na metale, w tym na nikiel i kobalt.
Leczenie potnicy
W terapii miejscowej wyprysku potnicowego stosuje się przede wszystkim silne preparaty sterydowe w postaci maści lub kremów. W przypadku świądu pomocne okazują się doustne leki antyhistaminowe (czyli inaczej przeciwalergiczne). Możliwe jest również wykorzystanie fototerapii. Jeżeli zmianom skórnym towarzyszy infekcja grzybicza, stosuje się miejscowe i doustne leki przeciwgrzybicze.
Wyprysk potnicowy – leczenie domowymi sposobami
Co można zrobić we własnym zakresie, aby zmniejszyć nasilenie dolegliwości w przebiegu wyprysku potnicowego? W przypadku towarzyszącej alergii na metale, pacjent powinien skupić się na unikaniu uczulającego alergenu. Zmiany rumieniowo-złuszczające powinno się również nawilżać z wykorzystaniem dermokosmetyków dostępnych w aptekach (można je zakupić bez konieczności posiadania recepty). Warto również pamiętać o zaopatrzeniu się w odpowiednie preparaty do mycia (również dermokosmetyki, najlepiej o neutralnym pH).
Wyprysk potnicowy – jak leczyć przewlekłe nawroty?
Wyprysk potnicowy to dermatoza cechująca się skłonnością do występowania nawrotów. Aby im zapobiegać warto wykluczyć alergie na metale. Co więcej, nawrotom zapobiegać może odpowiednio dobrane leczenie podtrzymujące. Rzadsze nawroty dolegliwości można uzyskać również z wykorzystaniem wspomnianej już fototerapii, a więc naświetlań.
>> Dowiedz się więcej: Alergia kontaktowa (skórna) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Jak długo trwa leczenie i ile utrzymują się objawy?
Czas trwania leczenia jest indywidualny i uzależniony od danego przypadku klinicznego. Nie da się precyzyjnie określić czasu jego trwania. Warto jednak pamiętać, by stosować się do zaleceń otrzymanych od lekarza dermatologa.
Profilaktyka nawrotów potnicy i pielęgnacja skóry dłoni oraz stóp
Co robić, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu objawów wyprysku potnicowego? Warto zastosować się do kilku poniższych zasad takich jak:
- unikanie narażenia na uczulające alergeny, w tym nikieli kobalt – jeśli zostało to potwierdzone w naskórkowych testach płatkowych, warto pamiętać, że przy uczuleniu na nikiel należy stosować również tak zwaną dietę niklową,
- leczenie towarzyszących infekcji grzybiczych,
- stosowanie odpowiedniej pielęgnacji – w tym dermokosmetyków nawilżających i delikatnych środków myjących,
- stosowanie się do zaleceń lekarza.
Potnica – najczęstsze pytania pacjentów
Czy potnica to grzybica?
Wyprysk potnicowy nie jest synonimem grzybicy, choć zdarza się, że obie choroby współwystępują. Należy mieć świadomość, że w dermatologii wyróżniamy odmianę grzybicy, nazywaną grzybicą potnicową, która cechuje się obecnością zmian pęcherzykowych. Zróżnicowanie tych dwóch jednostek chorobowych wymaga wykonania dodatkowych badań, w tym badania mykologicznego.
Czy potnica jest groźna?
Wyprysk potnicowy nie jest groźną chorobą, jednak może istotnie obniżać jakość życia pacjentów. Zmiany skórne często lokalizują się na dłoniach i stopach, co sprawia, że objawy wyprysku potnicowego mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Czego unikać przy wyprysku potnicowym?
Chorując na wyprysk potnicowy należy unikać przede wszystkim rozdrapywania zmian. Może to bowiem wiązać się z wystąpieniem nadkażenia bakteryjnego, a to z kolei utrudnia gojenie i przedłuża czas leczenia. Warto również unikać używania preparatów myjących z detergentami oraz tych o zasadowym odczynie, ponieważ mogą podrażniać skórę.
Czy wyprysk potnicowy to egzema?
Egzema to pojęcie dermatologiczne, pod którym kryje się stan zapalny dotyczący powierzchownych warstw skóry, a więc naskórka i górnej części skóry właściwej. Egzema w dermatologii to bardziej objaw, niż schorzenie samo w sobie, ponieważ opisywany w poprzednim zdaniu stan zapalny może współwystępować z innymi dermatozami, w tym z wypryskiem potnicowym, atopowym zapaleniem skóry, czy kontaktowym zapaleniem skóry z podrażnienia. Można więc powiedzieć, że egzema jest elementem współwystępującymi z wypryskiem potnicowym.
Dlaczego potnica wraca latem?
Niektórzy pacjenci zauważają, że objawy wyprysku potnicowego pojawiają się częściej w porze letniej, choć nie jest to regułą. Przyczyny takiego stanu rzeczy nie są do końca wyjaśnione, ale można połączyć ten fakt z częstszym występowaniem infekcji grzybiczych w miesiącach letnich.
Czy mogę uprawiać sport podczas leczenia?
Podczas aktywnej fazy choroby, gdy na skórze obecne są zmiany sączące, nadżerki i pęcherzyki wskazana jest rezygnacja z aktywności, podczas której konieczne jest zaangażowanie tych części ciała, gdzie obecne są zmiany skórne. Przykładem mogą być tutaj ćwiczenia na siłowni, w przypadku obecności zmian na skórze rąk. Powrót do aktywności fizycznej i ćwiczeń warto skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym.
Wyprysk potnicowy: objawy, przyczyny i leczenie – podsumowanie
- Wyprysk potnicowy to schorzenie dermatologiczne manifestujące się obecnością drobnych pęcherzyków i zmian rumieniowo-złuszczających, zlokalizowanych przede wszystkim na skórze dłoni i stóp.
- Przyczyny wyprysku potnicowego związane są z układem immunologicznym, a sama choroba może współwystępować z alergią na metale i infekcjami grzybiczymi skóry.
- W diagnostyce wyprysku potnicowego istotną rolę odgrywa badanie podmiotowe i przedmiotowe, naskórkowe testy płatkowe, badanie mykologiczne, a także badanie histopatologiczne wycinka skóry.
- Leczenie wyprysku potnicowego skupia się na stosowaniu silnych preparatów glikokortykosteroidowych, fototerapii i unikaniu narażenia na uczulające alergeny.
- Przy podejrzeniu wyprysku potnicowego warto udać się na konsultację dermatologiczną, w czasie której lekarz zaproponuje odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze.
Bibliografia
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- J. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
- M. Czarnecka-Operacz, A. Sadowska-Przytocka, Klasyczne zmiany skórne u noworodków jako trudny problem w codziennej praktyce klinicznej, Pediatria po Dyplomie, nr 1/2017,
- A. Kaszuba, M. Kuchciak-Brancewicz, Dermatologia dziecięca w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo Czelej, Lublin, 2019.
