Zapalenie nerwu wzrokowego to dolegliwość z pogranicza okulistyki i neurologii, która niekiedy może zwiastować inne schorzenia. Jakie rodzaje zapalenia nerwu wzrokowego wyróżniamy? Jakie są objawy zapalenia nerwu wzrokowego? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się z jakimi schorzeniami może być związane zapalenie nerwu wzrokowego.
Spis treści:
- Czym jest zapalenie nerwu wzrokowego?
- Ile trwa zapalenie nerwu wzrokowego?
- Przyczyny zapalenia nerwu wzrokowego
- Zapalenie nerwu wzrokowego – jakie daje objawy?
- Leczenie zapalenia nerwu wzrokowego
- Zapalenie nerwu wzrokowego – często zadawane pytania
- Zapalenie nerwu wzrokowego – podsumowanie
Czym jest zapalenie nerwu wzrokowego?
Nerw wzrokowy to drugi nerw czaszkowy, dzięki któremu możliwy jest proces widzenia. Zapalenie nerwu wzrokowego to nic innego, niż nabyty stan zapalny dotyczący tego nerwu. Schorzenie to dzieli się na rodzaje, w zależności od odcinka, który objęty jest stanem zapalnym. Wyróżnia się:
- pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego – w tym przypadku obserwuje się nieprawidłowości obejmujące odcinek nerwu zlokalizowany poza gałką oczną,
- wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego – w tej sytuacji stan zapalny obejmuje ten odcinek nerwu wzrokowego, który znajduje się wewnątrz gałki ocznej, stanem zapalnym często objęta jest także siatkówka.
U pacjentów dorosłych najczęściej diagnozuje się pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego. W tej grupie wiekowej jest to najczęstsza choroba dotycząca tego nerwu. Stan ten bywa nazywany również neuropatią demielinizacyjną i może współwystępować z chorobami demielinizacyjnymi, w tym stwardnieniem rozsianym. Z kolei w populacji dziecięcej dominuje zapalenie wewnątrzgałkowe.
>> Przeczytaj także: Opuchnięte oczy – alergia i inne możliwe przyczyny
Ile trwa zapalenie nerwu wzrokowego?
Czas trwania objawów zapalenia nerwu wzrokowego jest zmienny i zależny od danego przypadku klinicznego i podjętego leczenia. W odniesieniu do zapalenia pozagałkowego, zdrowienie trwa zazwyczaj od 3 tygodni do 6 miesięcy. Schorzenie to może przebiegać z okresami zaostrzeń i remisji, a więc wyciszenia objawów chorobowych. Z kolei wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego ustępuje zazwyczaj w przeciągu kilku miesięcy.
Przyczyny zapalenia nerwu wzrokowego
Zapalenie nerwu wzrokowego nie ma jednego konkretnego powodu. W przypadku zapalenia wewnątrzgałkowego przyczyn upatruje się w:
- przebytych schorzeniach wirusowych – między innymi takich jak świnka, różyczka, czy ospa wietrzna,
- schorzeniach bakteryjnych – w tym kiła, borelioza,
- stanie po szczepieniu ochronnym,
- zapaleniu dotyczącym zatok obocznych nosa,
- toksoplazmozie,
- chorobie kociego pazura.
Z kolei główną przyczyną pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego jest proces demielinizacyjny osłonki nerwu wzrokowego. Stan ten polega na uszkodzeniu osłonki mielinowej, która otacza włókna nerwu wzrokowego, co powoduje zaburzenia przewodnictwa nerwowego w obrębie włókien tego nerwu. Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego może być pierwszą manifestacją kliniczną stwardnienia rozsianego lub wyprzedzać wystąpienie tego schorzenia.
Zapalenie nerwu wzrokowego – jakie daje objawy?
Objawy zapalenia nerwu wzrokowego, które mogą wystąpić zarówno w przebiegu zajęcia wewnątrzgałkowego, jak i pozagałkowego odcinka tego nerwu to przede wszystkim:
- nagłe, typowo jednostronne pogorszenie wzroku,
- ból towarzyszący poruszaniu gałką oczną,
- zaburzenie widzenia barw,
- bóle głowy,
- zaburzenie odruchów źrenicznych.
>> Dowiedz się więcej: Łzawienie oczu: przyczyny, leczenie nadmiernego łzawienia
Leczenie zapalenia nerwu wzrokowego
Leczenie wewnątrzgałkowego zapalenia nerwu wzrokowego, które towarzyszy infekcjom wirusowym zazwyczaj nie wymagają leczenia. W przypadku nasilonych objawów konieczne może być jednak podanie leków sterydowych, dożylnie lub okołogałkowo. Z kolei terapia pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego polega głównie na podawaniu drogą dożylną dużych dawek leków glikokortykosteroidowych (metyloprednizolon, prednizolon). Droga dożylna jest preferowana (w porównaniu do drogi doustnej), ponieważ takie podanie leku wiąże się z mniejszym ryzykiem nawrotów dolegliwości. W terapii stosuje się również interferon ß-1.
Zapalenie nerwu wzrokowego – często zadawane pytania
Zapalenie nerwu wzrokowego ma zróżnicowany obraz kliniczny i może wynikać z wielu różnych czynników, zarówno pochodzenia wewnętrznego i zewnętrznego. Nic więc dziwnego, że schorzenie to rodzi wśród pacjentów wiele wątpliwości.
Czy da się wyleczyć zapalenie nerwu wzrokowego?
Objawy związane z zapaleniem nerwu wzrokowego mogą całkowicie się wycofać, co oznacza, że jest to zaburzenie odwracalne. Jednak przebieg choroby jest trudny do przewidzenia, ponieważ możliwe są nawroty objawów, nawet po wielu latach. Z tego powodu pacjent powinien pozostawać pod regularną kontrolą okulistyczną.
Jak wygląda oko przy zapaleniu nerwu wzrokowego?
W przebiegu zapalenia nerwu wzrokowego gałka oczna klinicznie (a więc oglądana bez wykorzystania sprzętu okulistycznego) może nie wykazywać żadnych nieprawidłowości. Kluczowy jest natomiast obraz dna oka. W przebiegu wewnątrzgałkowego zapalenia nerwu wzrokowego lekarz podczas badania może zauważyć obrzęk tarczy nerwu wzrokowego. W odniesieniu do zapalenia pozagałkowego, badanie dna oka może nie wykazywać żadnych nieprawidłowości, co sprawia, że niezbędne jest wykonanie dokładniejszych procedur, w tym badania wzrokowych potencjałów wywołanych. Badanie to pozwala na potwierdzenie toczącego się procesu demielinizacji, typowego dla zapalenia pozagałkowego.
Gdzie boli zapalenie nerwu wzrokowego?
Pacjent z zapaleniem nerwu wzrokowego może zgłaszać nie tylko ból podczas poruszania gałką oczną, ale również w czasie dotykania i ucisku na gałkę oczną. Poza tym, schorzeniu temu mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe w obrębie głowy.
Jak widzi osoba z zapaleniem nerwu wzrokowego?
Pacjent z zapaleniem nerwu wzrokowego może zgłaszać takie dolegliwości związane z widzeniem jak:
- zaburzenia widzenia barw – przede wszystkim barwy czerwonej, co określa się mianem dyschromatopsji,
- pogorszenie ostrości widzenia,
- uczucie przyćmionego światła,
- niekiedy omamy wzrokowe -np. pod postacią cieni, mroczków, błysków,
- ubytki w polu widzenia.
Jaka choroba atakuje nerw wzrokowy?
Nerwy wzrokowe mogą zostać dotknięte procesem demielinizacji, a więc uszkodzenia osłonek nerwowych, co jest charakterystyczne dla stwardnienia rozsianego, ale również rzadszych schorzeń takich jak choroba Devica, czy choroba Schildera. W diagnostyce choroby Devica wykonuje się między innymi oznaczenie przeciwciał przeciwko akwaporynie 4. Badanie to może być pomocne w różnicowaniu tej rzadkiej choroby demielinizacyjnej ze stwardnieniem rozsianym. Poza tym do zapalenia nerwu wzrokowego (wewnątrzgałkowego) może dojść w przebiegu wielu schorzeń infekcyjnych, w tym kiły, boreliozy, toksokarozy, czy toksoplazmozy.
Zapalenie nerwu wzrokowego – podsumowanie
- Zapalenie nerwu wzrokowego dzieli się na zapalenie wewnątrzgałkowe i pozagałkowe.
- Etiologia zapalenia nerwu wzrokowego jest wieloczynnikowa, swój udział w rozwoju choroby mogą mieć procesy demielinizacyjne, a także przebyte infekcje.
- Diagnostyka zapalenia nerwu wzrokowego powinna obejmować szczegółowe badania okulistyczne oraz badanie neurologiczne.
- Leczenie zapalenia nerwu wzrokowego opiera się na substancjach o działaniu przeciwzapalnym i jest dostosowywane przez lekarza do danego przypadku klinicznego.
Bibliografia
- D. Clark, Zapalenie nerwu wzrokowego, Neurologia po Dyplomie 2010; 6(1):45-5,
- J. E. Collinge, Aktualny stan wiedzy o zapaleniu nerwu wzrokowego u dzieci, Okulistyka po Dyplomie; T. 3, Nr 4; 2013,
- M. Fitzgerald, Neuroanatomia, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008, s. 316,
- Z. Mariak i inni, Wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego. Medycyna Praktyczna [dostęp online],
- Z. Mariak i inni, Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego. Medycyna Praktyczna [dostęp online].
