Skala APGAR – co ocenia i za co przyznawane są punkty noworodkom? Interpretacja wyników

Pierwsze minuty po przyjściu na świat to czas, w którym organizm noworodka musi gwałtownie przystosować się do zupełnie nowych warunków. Aby obiektywnie i szybko ocenić stan dziecka tuż po porodzie, położne i neonatolodzy na całym świecie sięgają po proste, ale niezwykle genialne narzędzie – skalę Apgar. Dla rodziców uzyskany wynik często jest pierwszą „szkolną oceną” ich dziecka, budzącą niekiedy niepokój, gdy nie jest idealna. Jak dokonuje się oceny? Kiedy wynik może budzić niepokój? Na te oraz wiele innych pytań odpowiadamy poniżej.

Spis treści:

1. Skala Apgar – co to jest?
2. Co ocenia skala Apgar?
3. Interpretacja skali Apgar
   • Stan dobry: 10-8 punktów Apgar
   • Stan średni: 7-4 punktów Apgar
   • Stan zły: 3-0 punktów Apgar
4. Czy stosuje się skalę Apgar po cesarskim cięciu?
5. Czego nie ocenia skala Apgar?
6. Podsumowanie

Skala Apgar – co to jest?

Skala Apgar to uniwersalny, standaryzowany system punktowy służący do szybkiej, powtarzalnej oceny stanu ogólnego noworodka bezpośrednio po urodzeniu. Została opracowana i wprowadzona w 1952 roku przez amerykańską lekarkę, anestezjolog dr Virginię Apgar.Co ciekawe,nazwa „Apgar” z czasem została również trafnie rozwijana jako akronim pięciu parametrów, które ocenia (z ang. Appearance, Pulse, Grimace, Activity, Respiration), co ułatwia zapamiętanie jej składowych zarówno personelowi medycznemu, jak i rodzicom.

Jej ogromną zaletą jest powtarzalność – ocena jest standardowo przeprowadzana czterokrotnie: w 1., 3., 5. i 10. minucie życia. Pozwala to na dynamiczne monitorowanie adaptacji dziecka.

Co ocenia skala Apgar?

Jak wspomniano, skala Apgar ocenia pięć kluczowych parametrów funkcji życiowych noworodka. Każdemu z nich można przyznać od 0 do 2 punktów, a suma punktów z wszystkich pięciu kryteriów daje końcowy wynik, mieszczący się w przedziale od 0 do 10 punktów:

1. A (Appearance – kolor skóry) – odzwierciedla utlenowanie krwi i sprawność krążenia:

• 2 pkt – dziecko różowe, ciało jest równomiernie ciepłe i dobrze ukrwione
• 1 pkt – tułów różowy, ale sine lub blade kończyny, jest to stan dość powszechny bezpośrednio po porodzie
• 0 pkt – całkowicie blada lub sina (sinica uogólniona) skóra na całym ciele

2. P (Pulse – czynność serca) – najważniejszy parametr, oceniany poprzez osłuchiwanie klatki piersiowej, odzwierciedla wydolność układu krążenia:

• 2 pkt – czynność serca powyżej 100 uderzeń na minutę
• 1 pkt – czynność serca poniżej 100 uderzeń na minutę
• 0 pkt – brak czynności serca

3. G (Grimace – reakcja na bodźce, grymas) – odruchowa odpowiedź na drażnienie, np. odessanie wydzieliny z nosa lub ust cewnikiem; pokazuje dojrzałość i reaktywność ośrodkowego układu nerwowego:

• 2 pkt – silna reakcja na bodziec, dziecko krzywi się, kicha, kaszle lub głośno krzyczy
• 1 pkt – słaba reakcja, tylko grymas lub pojedynczy ruch
• 0 pkt – brak jakiejkolwiek reakcji na bodziec

4. A (Activity – napięcie mięśniowe) – ocenia się spontaniczną aktywność ruchową i napięcie mięśniowe:

• 2 pkt – aktywne, spontaniczne ruchy; dobre napięcie mięśniowe, kończyny są zgięte, a dziecko stawia opór przy próbie prostowania
• 1 pkt – słabe, pojedyncze ruchy; obniżone napięcie mięśniowe, ruchy są ospałe
• 0 pkt – brak ruchów; wiotkość (ciało jest „bezwładne”)

5. R (Respiration – oddychanie) – częstość i jakość oddechu, a także siła pierwszego krzyku:

• 2 pkt – prawidłowy, regularny oddech; głośny, donośny krzyk
• 1 pkt – niemiarowy, wolny lub nieregularny oddech; słaby, cichy krzyk lub pojedyncze westchnienia
• 0 pkt – brak oddechu

Interpretacja skali Apgar

Wynik w skali Apgar nie jest oceną inteligencji czy przyszłego zdrowia dziecka. Jest to narzędzie, które pomaga personelowi medycznemu podjąć natychmiastową decyzję o konieczności i zakresie pomocy noworodkowi. Interpretacja wyniku jest następująca:

Stan dobry: 10-8 punktów Apgar

Jest to wynik optymalny i najczęściej spotykany. Noworodek z wynikiem 8-10 punktów w 1., a zwłaszcza w 5. minucie, jest w bardzo dobrym stanie i generalnie nie wymaga żadnej interwencji medycznej poza rutynową opieką (osuszeniem, ogrzaniem i zapewnieniem kontaktu „skóra do skóry” z matką). Nawet wynik 8 czy 9 punktów jest uznawany za doskonały i nie powinien niepokoić rodziców.

Stan średni: 7-4 punktów Apgar

Wynik w tym przedziale wskazuje na średni lub lekki stopień depresji oddechowo-krążeniowej. Noworodek może mieć przejściowe problemy z adaptacją. Wymaga on zazwyczaj pewnych procedur pomocowych, takich jak:

• delikatna stymulacja (np. osuszanie ręcznikiem)
• oddechy upowietrzniające (wstępny element resuscytacji – najczęściej zupełnie wystarczający)
• odsysanie dróg oddechowych

Dzieci z takim wynikiem w 1. minucie często bardzo szybko poprawiają swój stan i w 5. minucie osiągają już 8-10 punktów. Jeśli tak się stanie, rokowanie jest bardzo dobre.

>> Sprawdź też: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu oddechowego człowieka

Stan zły: 3-0 punktów Apgar

Jest to stan ciężkiej depresji noworodkowej, bezpośredniego zagrożenia życia, wymagający natychmiastowej, zaawansowanej resuscytacji. Niski wynik w 5. i szczególnie w 10. minucie życia jest poważnym czynnikiem prognostycznym i wiąże się z wyższym ryzykiem powikłań neurologicznych w przyszłości. Wymaga intensywnego nadzoru na oddziale intensywnej terapii noworodka (NICU).

Czy stosuje się skalę Apgar po cesarskim cięciu?

Tak, skala Apgar jest stosowana po porodzie metodą cięcia cesarskiego dokładnie w taki sam sposób i z taką samą częstotliwością (1., 3., 5., 10. minuta) jak po porodzie siłami natury. Sama metoda urodzenia dziecka nie wpływa na zasadność oceny.

>> Może Cię zainteresować: Dieta po CC – co można jeść a czego unikać? Przykładowe jadłospisy

Czego nie ocenia skala Apgar?

Mimo swojej niezaprzeczalnej użyteczności, skala Apgar ma swoje ograniczenia i absolutnie nie jest wyrocznią co do przyszłego rozwoju i inteligencji dziecka. Jest to jedynie „migawka” z chwili po porodzie. Nie ocenia ona:

• długoterminowego stanu zdrowia, inteligencji ani rozwoju neurologicznego,
• dojrzałości noworodka (wcześniaki z natury mają słabsze napięcie mięśniowe, słabiej reagują na bodźce i mogą mieć problemy z oddychaniem, co automatycznie obniża ich wynik Apgar ich ocena musi być interpretowana w kontekście wieku płodowego),
• drobnych nieprawidłowości, które ujawniają się później,
• przebiegu ciąży ani przyczyn, które doprowadziły do ewentualnego złego stanu dziecka.

Niskiej punktacji w 5. i 10. minucie nie należy bagatelizować, ale traktować jako ważną wskazówkę do dalszej, szczegółowej diagnostyki. Badania potwierdzają, że przedłużająca się niska punktacja Apgar (0-3 punkty w 10. minucie) koreluje ze zwiększonym ryzykiem porażenia mózgowego i innych powikłań neurologicznych, jednak nie jest to związek zero-jedynkowy.

>> Warto zapoznać się także z artykułem: Kalendarz badań w ciąży. Kiedy i jakie badania należy wykonać?

Podsumowanie

Skala Apgar od ponad 70 lat pozostaje niezastąpionym, prostym i skutecznym narzędziem w rękach położnych i neonatologów. Jej głównym celem jest natychmiastowa identyfikacja noworodków wymagających pilnej pomocy medycznej i monitorowanie skuteczności resuscytacji. Rodzicu, pamiętaj, skala Apgar to jedynie punkt wyjścia. Nie świadczy o przyszłości dziecka, ale jest jego pierwszym, ważnym bilansem zdrowia, pozwalającym na zapewnienie mu odpowiedniej opieki w najtrudniejszych, pierwszych minutach życia.

Źródła

1. AMERICAN ACADEMY OF PEDIATRICS COMMITTEE ON FETUS AND NEWBORN; AMERICAN COLLEGE OF OBSTETRICIANS AND GYNECOLOGISTS COMMITTEE ON OBSTETRIC PRACTICE. The Apgar Score. Pediatrics. 2015 Oct;136(4):819-22. doi: 10.1542/peds.2015-2651. PMID: 26416932.
   https://publications.aap.org/pediatrics/article/136/4/819/73821/The-Apgar-Score
2. Dalili H, Nili F, Sheikh M, Hardani AK, Shariat M, Nayeri F. Comparison of the four proposed Apgar scoring systems in the assessment of birth asphyxia and adverse early neurologic outcomes. PLoS One. 2015 Mar 26;10(3):e0122116. doi: 10.1371/journal.pone.0122116. PMID: 25811904; PMCID: PMC4374718.
   https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4374718
3. Cnattingius S, Johansson S, Razaz N. Apgar Score and Risk of Neonatal Death among Preterm Infants. N Engl J Med. 2020 Jul 2;383(1):49-57. doi: 10.1056/NEJMoa1915075. PMID: 32609981. https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa1915075?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200pubmed
4. Mense, L., Nögel, S., Kaufmann, M. et al. Assessing the postnatal condition: the predictive value of single items of the Apgar score. BMC Pediatr 25, 214 (2025). https://bmcpediatr.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12887-025-05565-0#citeas