Kwas fulwowy – właściwości, zastosowanie

Kwas fulwowy, naturalny związek organiczny z grupy kwasów huminowych, budzi duże zainteresowanie w kontekście zdrowia i suplementacji. Jego popularność opiera się na tradycyjnym zastosowaniu, na przykład w formie shilajitu w ajurwedzie. Badania laboratoryjne in vitro i na zwierzętach wydają się potwierdzać jego działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Co wiemy o kwasie fulwowym i czy rzeczywiście jest panaceum – jak często obiecują producenci suplementów – na wiele dolegliwości?

Spis treści:

1. Czym jest kwas fulwowy?
2. Gdzie występuje kwas fulwowy i jak powstaje?
3. Kwas fulwowy – właściwości i działanie
4. Zastosowanie kwasu fulwowego w suplementacji – środki ostrożności
   • Interakcje z lekami
   • Potencjalne skutki uboczne stosowania kwasu fulwowego
5. Podsumowanie

Czym jest kwas fulwowy?

Kwas fulwowy jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy substancji humusowych (próchniczych) które stanowią fundamentalną część materii organicznej w glebie, torfie i wodach naturalnych. Substancje humusowe dzielą się na trzy główne frakcje: huminy, kwasy huminowe oraz kwas fulwowy.

Kwas fulwowy jest substancją bogatą w minerały, aminokwasy czy antyoksydanty. Jego ważną cechą jest łatwa rozpuszczalność w wodzie, dzięki czemu jest bardziej biodostępny i aktywny biologicznie.

Gdzie występuje kwas fulwowy i jak powstaje?

Kwas fulwowy jest substancją powszechnie występującą w środowisku. Powstaje w wyniku rozpadu martwej materii roślinnej i zwierzęcej. Ważną rolę w procesie powstawania kwasu fulowego odgrywają żyjące w glebie mikroorganizmy, przetwarzające związki organiczne w prostsze, rozpuszczalne w wodzie cząsteczki, tworząc substancje humusowe. Ten wieloetapowy łańcuch przemian trwa tysiące lat i jest bardzo ważnym elementem funkcjonowania ekosystemów w glebie.

Kwas fulwowy występuje w:

• glebach – jest składnikiem próchnicy (humusu) żyznych gleb, a także kompostu;
• torfie i węglu brunatnym – w osadach torfowych i lignicie (węglu brunatnym) występuje w wysokich stężeniach, często są one źródłem kwasu fulowego obecnego w suplementach diety;
• shilajit, czyli mumio – naturalna, żywiczna, bogata w kwas fulwowy substancja pozyskiwana ze skał w wysokich górach (Himalaje, Ałtaj, Kaukaz), tradycyjnie używana w medycynie ajurwedyjskiej.

Kwas fulwowy – właściwości i działanie

Shilajit w literaturze Ajurwedy określany jest jako „rasayanam”, co oznacza środek odmładzający, ponieważ – w tradycji tej medycyny – zapobiega wielu dolegliwościom i poprawia jakość życia. Jednak

mimo długiej historii stosowania shilajitu nadal brakuje jego naukowej ewaluacji i systematycznej dokumentacji.

Współczesne badania nad kwasem fulwowym dotyczą modeli zwierzęcych lub warunków in vitro, nie ma badań dostatecznie dokumentujących doniesienia o jego licznych, prozdrowotnych, działaniach.

Co jest przedmiotem badań nad kwasem fulwowym:

• działanie przeciwzapalne i immunomodulacyjne – eksperymenty in vitro oraz na zwierzętach laboratoryjnych wskazują, że może on wpływać na produkcję cytokin prozapalnych, takich jak interleukina-1 beta (il-1β), interleukina-6 (il-6) i czynnik martwicy nowotworów alfa (tnf-α), potencjalnie zmniejszając ich poziom i tłumiąc reakcję zapalną. Znane są również badania na modelach zwierzęcych, które wskazują na dwukierunkowy efekt działania na układ odpornościowy, wykazując właściwości przeciwzapalne, ale również możliwość nasilania zapalenia;
• właściwości antyoksydacyjne – w warunkach laboratoryjnych kwas fulwowy jest efektywnym przeciwutleniaczem, który może zmniejszać poziom reaktywnych form tlenu (tzw. wolnych rodników), chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym. Znane są również doniesienia, iż kwas fulowy może nasilać stres oksydacyjny;
• działanie chelatujące i detoksykacyjne – kwas fulwowy ma silną zdolność do chelatowania, czyli wiązania jonów metali, te właściwości są wykorzystywane w badaniach nad zmniejszaniem wchłaniania metali ciężkich i mykotoksyn;
• wpływ na mikrobiotę jelitową i zdrowie jelit – tradycyjna medycyna i współczesne badania in vitro sugerują, że fa może wspierać funkcje przewodu pokarmowego. Dodatkowo badania nad zastosowaniem kwasów humusowych i fulwowych w żywieniu zwierząt gospodarskich (drób i świnie) prowadziły do poprawy wskaźników wzrostu i zdrowia jelit, co jest częściowo przypisywane modulacji mikrobioty, w tym zwiększeniu populacji Lactobacillus i ograniczeniu patogenów takich jak E. coli czy Clostridium perfringens;
• potencjał neuroprotekcyjny – wstępne badania laboratoryjne sugerują, że kwas fulowowy może mieć działanie ochronne na układ nerwowy, między innymi poprzez hamowanie ścieżek neurozapalnych i wykazywanie zdolności do hamowania agregacji fibryli białka Tau, związanej z chorobą Alzheimera – są to dowody głównie in vitro i nie przekładają się automatycznie na dowody kliniczne u ludzi.

To również może Cię zainteresować:
>> Kadm – występowanie i wpływ na organizm. Diagnostyka zatrucia kadmem
>> Rtęć w organizmie – przyczyny, objawy i diagnostyka zatrucia rtęcią
>> Ołów – zagrożenia zdrowotne u dzieci

Zastosowanie kwasu fulwowego w suplementacji – środki ostrożności

Kwas fulwowy jest dostępny w formie suplementów diety, najczęściej jako płyn lub kapsułki, często w połączeniu z innymi mikro– lub makroelementami.

Producenci obiecują wiele korzyści zdrowotnych, jednak – zanim sięgniemy po suplement – weźmy pod uwagę, że:

• brakuje wiedzy o tym jakie dawki kwasu fulwowego są wskazane i efektywne – brak standaryzacji dawek w badaniach i jednolitych rekomendacji dawkowana u ludzi;
• obserwuje się różnice w składzie chemicznym (a co za tym idzie, w potencjalnym działaniu prozdrowotnym) kwasu fulwowego w zależności od źródła pochodzenia i metody ekstrakcji;
• jakość produktu to bardzo ważne kryterium zastosowania konkretnego preparatu – kwas fulwowy jest naturalnym chelatorem, dlatego jeśli pochodzi ze zanieczyszczonego środowiska, może zawierać wysokie stężenie metali ciężkich.

Należy pamiętać, iż brakuje danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania kwasu fulowego przez kobiety w ciąży i karmiące, dlatego nie powinny one go zażywać.

Interakcje z lekami

Kwas fulwowy może wpływać na wchłanianie lub skuteczność niektórych leków, zwłaszcza antybiotyków, leków modyfikujących pH żołądka oraz suplementów mineralnych, ze względu na swoje właściwości chelatujące i wpływ na funkcje jelitowe. Osoby przyjmujące leki na stałe powinny rozważyć, czy ewentualne korzyści będą przeważały nad skutkami ubocznymi łączenia terapii i skonsultować się z lekarzem albo farmaceutą.

Potencjalne skutki uboczne stosowania kwasu fulwowego

W badaniach toksykologicznych na zwierzętach wykazano, że doustne podawanie kwasu fulwowego jest ogólnie bezpieczne.

Jednak, w praktyce suplementacyjnej, mogą wystąpić łagodne skutki uboczne, głównie związane z przewodem pokarmowym, w szczególności na początku stosowania:

• nudności,
• biegunka,
• skurcze żołądka,
• wzdęcia lub zaparcia.

Podsumowanie

Kwas fulwowy to substancja, która ma duży potencjał działania prozdrowotnego, jednak na dziś brakuje dowodów na pozytywne efekty działania u ludzi. Dodatkowym problemem w przypadku tej substancji jest fakt, iż czynnikiem determinującym bezpieczeństwo i efektywność stosowania jest źródło pochodzenia preparatu, który może być zanieczyszczony metalami ciężkimi i mieć różny skład. Dlatego – jeśli ktoś decyduje się na zakup suplementu – należy wybrać renomowanego producenta.

Bibliografia

1. Winkler J, Ghosh S. Therapeutic Potential of Fulvic Acid in Chronic Inflammatory Diseases and Diabetes. J Diabetes Res. 2018 Sep 10;2018:5391014. doi: 10.1155/2018/5391014. PMID: 30276216; PMCID: PMC6151376.
2. Wilson E, Rajamanickam GV, Dubey GP, Klose P, Musial F, Saha FJ, Rampp T, Michalsen A, Dobos GJ. Review on shilajit used in traditional Indian medicine. J Ethnopharmacol. 2011 Jun 14;136(1):1-9. doi: 10.1016/j.jep.2011.04.033. Epub 2011 Apr 20. PMID: 21530631.
3. Gondal A., et al. (2025). „The role of humic and fulvic acids in the feed of poultry and swine: a review.” Journal of Animal Science and Biotechnology, 16(1): 12.