Artykuł został zaktualizowany 15.12.2025 r.
Kolonoskopia to kluczowe badanie diagnostyczne, które pozwala na ocenę stanu jelita grubego i wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, takich jak polipy czy zmiany nowotworowe. Aby jednak badanie było możliwe do przeprowadzenia i dostarczyło wiarygodnych wyników, niezbędne jest odpowiednie przygotowanie pacjenta, w tym przestrzeganie specjalnej diety.
| Z artykułu dowiesz się: >> że przygotowanie do kolonoskopii, w tym dieta, jest kluczowe dla jakości badania; >> że kilka dni przed badaniem należy rozpocząć dietę lekkostrawną i wyłączyć pestki, nasiona, ziarna; >> że rekomenduje się stosowanie diety ubogoresztkowej, która jest lepiej tolerowana i skuteczniejsza niż płynna; >> oraz jakie produkty i napoje są dozwolone, a jakie zabronione, w czasie przygotowywania się do kolonoskopii. |
Spis treści:
- Przygotowanie do kolonoskopii – dlaczego dieta jest ważna?
- Co jeść przed kolonoskopią? Wskazówki i zalecenia
- Dieta przed kolonoskopią – jadłospis
- Nawadnianie przed kolonoskopią
- Dieta w dniu kolonoskopii
- Kiedy jelita są dobrze przygotowane do kolonoskopii?
- Zakończenie
- Dieta przed kolonoskopią – sekcja FAQ
Przygotowanie do kolonoskopii – dlaczego dieta jest ważna?
Kolonoskopia to badanie przeprowadzane wśród ogółu zdrowej populacji po 50. roku życia, w ramach profilaktyki raka jelita grubego lub w celach diagnostycznych.
Wskazania do kolonoskopii obejmują:
- pozytywny wynik testu na krew utajoną w kale,
- występowanie objawów alarmowych – niezamierzonej utraty masy ciała, krew w stolcu, stolce smoliste, niedokrwistości z niedoboru żelaza o nieustalonej etiologii, nocnych bólów brzucha,
- obciążony wywiad rodzinny, np. zespół Lyncha,
- podejrzenie raka jelita grubego,
- przewlekłą biegunkę o nieustalonej przyczynie,
- zaburzenia rytmu wypróżnień – naprzemienne zaparcia i biegunki,
- podejrzenie nieswoistych chorób zapalnych jelit – wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby Leśniowskiego-Crohna,
- stan po polipektomii (usunięciu np. gruczolaków),
- raka jelita grubego przebytego w przeszłości.
Jakość przygotowania do kolonoskopii, w tym poprawne oczyszczenie jelit, przekłada się na lepszą jakość badania. Ponieważ kolonoskopia to procedura stosowana w profilaktyce i diagnostyce tak poważnej choroby jak nowotwór, istotne jest, aby lekarz endoskopista mógł prawidłowo zobaczyć i ocenić wnętrze jelita grubego. Kluczowe znaczenie w tym procesie mają stosowane leki przeczyszczające oraz dieta.
Co jeść przed kolonoskopią? Wskazówki i zalecenia
O przygotowaniu do kolonoskopii należy pomyśleć już kilka dni przed badaniem, odpowiednie żywienie można zacząć nawet 7 dni przed zabiegiem.
Tydzień przed kolonoskopią
Na około 5-7 dni przez badaniem należy zacząć stosować dietę lekkostrawną. Nie musi to być dieta rygorystyczna, wystarczy:
- zmniejszyć objętość posiłków,
- wykluczyć pestki, nasiona i ziarna, ponieważ mogą zalegać w przewodzie pokarmowym przez kilka dni, np. siemię lnianie, chia, sezam, słonecznik, mak, babka płesznik.
| WAŻNE: Na około 7 dni przed kolonoskopią wskazana jest dieta lekkostrawna. |
Trzy-cztery dni przed kolonoskopią
Kilka dni przed planowanym zabiegiem należy zadbać o wyeliminowanie wszelkich produktów zawierających pestki i nasiona.
Należą do nich:
- owoce i warzywa z drobnymi pestkami, zarówno w postaci surowej, jak i przetworów, np. pomidory, ogórki, maliny, truskawki, borówki, winogrona, porzeczki, kiwi, owoce granatu;
- pieczywo i wyroby cukiernicze z pestkami i ziarnami, np. bułki, chleb, chrupkie pieczywo, makowiec;
- żywność intensywnie zabarwioną, np. czerwone buraczki, ciemne kisiele.
>> Sprawdź też: Ogórki kiszone i ich właściwości. Czy są zdrowe i czym różnią się od kwaszonych?
Co jeść jeden-dwa dni przed kolonoskopią?
Zalecenia ESGE – European Society of Gastrointestinal Endoscopy (Europejskiego Towarzystwa Endoskopii Przewodu Pokarmowego) – wskazują, aby w dniu poprzedzającym badanie stosować dietę ubogoresztkową. Jest ona lepiej tolerowana niż zalecana w przeszłości dieta płynna, łatwiej jej przestrzegać, a w efekcie daje lepsze przygotowanie pacjenta. Dieta płynna przed kolonoskopią nie jest obecnie zalecana.
| WAŻNE: Przed kolonoskopią wskazana jest dieta ubogoresztkowa. Osoby, które ją stosują, lepiej znoszą zarówno przygotowanie do badania, jak i samo badanie, niż pacjenci pozostający na diecie płynnej. |
Co można jeść dzień przed kolonoskopią?
Produkty dozwolone:
- białe pieczywo, ryż, makaron pszenny, ugotowane ziemniaki,
- jaja,
- twarogi, jogurty naturalne, serki homogenizowane, lekki sery (riccota, mozzarella, burrata),
- buliony, zupy krem – bez zasmażek, bez dodatków,
- gotowane, chude mięso, np. kurczak bez skóry, indyk bez skóry, wędliny drobiowe,
- gotowane lub pieczone ryby,
- kleiki, kisiele i galaretki o jasnych barwach, np. cytrynowe, pomarańczowe, agrestowe.
| WAŻNE: Żywność w intensywnych kolorach, np. kisiele lub galaretki, może zmieniać barwę wewnątrz jelita, z co za tym idzie utrudniać widoczność oraz prawidłową ocenę. |
Czego nie wolno jeść przed kolonoskopią?
Dzień przed kolonoskopią należy unikać:
- pieczywa pełnoziarnistego i razowego,
- pełnoziarnistego makaronu,
- surowych warzyw o owoców z pestkami,
- przetworów z pestkowych warzyw i owoców,
- tłustego mięsa, tłustych ryb, mięsa z dużą ilością włókien,
- potraw smażonych,
- słodyczy, wyrobów cukierniczych, czekolady,
- napoje gazowane, alkohol, kawa z fusami.
Dieta przed kolonoskopią – jadłospis
Przykładowy jadłospis przed kolonoskopią:
- śniadanie – białe pieczywo, masło, jajko na miękko lub na twardo, czarna kawa lub herbata, woda niegazowana,
- drugie śniadanie – jogurt naturalny lub kasza manna na wodzie,
- obiad – pieczona pierś z kurczaka (bez skóry), biały ryż, bulion bez warzyw i włókien,
- podwieczorek – kisiel lub galaretka o jasnym kolorze – cytrynowa, pomarańczowa,
- kolacja – gotowana lub pieczona chuda ryba, białe pieczywo, herbata.
Powyżej rozpisana dieta może być zastosowana na jeden, dwa dni przed kolonoskopią. Należy pamiętać, iż ostatni posiłek przed kolonoskopią jest wskazany w dniu poprzedzającym badanie:
- najpóźniej w godz. 13-15 – jeśli kolonoskopia zaplanowana jest w godzinach przedpołudniowych dnia następnego
- do godz. 18.00 – jeśli kolonoskopia zaplanowana jest w godzinach popołudniowych dnia następnego.
Po tej godzinie można pić płyny.
Nawadnianie przed kolonoskopią
Przez cały okres przygotowania do badania należy zadbać o prawidłowe nawodnienie. Można pić:
- klarowne buliony z warzyw i/lub kurczaka – bez włókien,
- herbata lub czarna kawa bez fusów,
- bezbarwne, klarowne soki, np. jabłkowy,
- bezbarwne napoje izotoniczne i/lub elektrolity (np. Gastrolit, napoje dla sportowców).
Nie wolno pić przed kolonoskopią:
- gazowanej wody,
- kawy z mlekiem,
- soków z ciemnych owoców,
- soków z miąższem lub pestkami,
- mleka.
Dieta w dniu kolonoskopii
W dzień badania niczego nie jemy. Można pić płyny:
- do dwóch godzin przed badaniem – jeśli nie będzie znieczulenia
- do czterech godzin przed kolonoskopią przeprowadzaną w znieczuleniu.
Kiedy jelita są dobrze przygotowane do kolonoskopii?
Skuteczne oczyszczanie jelit przy pomocy diety i zaleconego przez lekarza preparatu na receptę, skutkuje jasnożółtymi i wodnistymi wypróżnieniami, bez śluzu czy mętnego osadu.
Przygotowanie do kolonoskopii będzie również ocenione przez lekarza, jego wyrazem jest skala Boston.
Ocenia trzy osobne segmenty jelita:
- kątnicę – lewą część jelita grubego,
- poprzecznicę – część środkową
- odbytnicę – prawą część jelita grubego.
Każda część jelita jest oceniania w skali o 0 do 3, gdzie:
- zero oznacza nieoczyszczony odcinek jelit, z niewidoczną błoną śluzową,
- jeden – błona śluzowa jest częściowo widoczna, obecna jest stała treść lub mętny płyn,
- dwa – niewielkie fragmenty stolca lub płynu, błona śluzowa jest dobrze widoczna,
- trzy – cała błona śluzowa jest dobrze widoczna, bez fragmentów stolca czy mętnego płynu.
Rezultat otrzymuje się, sumując punkty przyznane każdemu z segmentów. Suma punktów równa 9 świadczy o bardzo dobrym przygotowaniu, a 0 — o braku przygotowania. Wykazano, że liczba punktów przyznanych w tej skali jest proporcjonalna do częstości wykrywania polipów.
>> Może Cię zainteresować: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu pokarmowego człowieka
Zakończenie
Przestrzeganie zleceń dietetycznych, w połączeniu z preparatem oczyszczającym, gwarantuje prawidłowe przygotowanie się do kolonoskopii i ułatwia lekarzowi miarodajną ocenę stanu jelit. Przy nieodpowiednim przygotowaniu do badania, gdy w świetle jelit zalegają resztki kału lub obecny jest mętny płyn, łatwo jest przeoczyć nawet większe zmiany w jelitach i opóźnić postawienie diagnozy.
Dieta przed kolonoskopią – sekcja FAQ
Przed kolonoskopią zalecana jest dieta ubogoresztkowa, dlatego należy unikać, zawierających błonnik, bananów.
Najlepszy jest kisiel o jasnej barwie.
Jeśli pacjent odczuwa głód w czasie przygotowania do kolonoskopii dopuszczalne jest ssanie landrynek.
Klarowne płyny to przezroczyste, płynne produkty spożywcze i napoje bez stałych cząstek, które są łatwo trawione i szybko opuszczają żołądek, np.: woda, herbata, klarowne soki owocowe (bez miąższu), buliony bez dodatków.
Nie.
Piśmiennictwo
- Waśko-Czopnik D., Nowoczesne, skuteczne i przyjazne dla pacjenta standardy przygotowania do kolonoskopii – wykład online. https://www.termedia.pl/poz/Nowoczesne-skuteczne-i-przyjazne-dla-pacjenta-standardy-przygotowania-do-kolonoskopii-,64931.html; [dostęp: 02.12.2025 r.]
- Szmit M., Bugajski M., Kamiński M.F.: Przygotowanie jelita grubego do kolonoskopii. Omówienie wytycznych European Society of Gastrointestinal Endoscopy 2019. Med. Prakt., 2020; 3: 68–77
- E. Antos, J. Maliszewska, M. Wojciechowska, Kolonoskopia – problemy pacjentów przygotowujących się do badania, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu” 2019, t. 59, nr 2, s. 150–156.
- M. Leszczyński, K.L. MacArthur, K.P. Nelson i wsp., The association among diet, dietary fiber, and bowel preparation at colonoscopy, „Gastrointestinal Endoscopy” 2018, t. 88, nr 4, s. 685–694.
- https://www.mp.pl/gastrologia/skale/183407,skala-boston [dostęp: 08.12.2025 r.]
