HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego (Human Papillomavirus), to jedna z najczęstszych infekcji przenoszonych drogą płciową. Większość zakażeń przebiega bezobjawowo i ustępuje samoistnie, jednak niektóre typy wirusa, zwłaszcza onkogenne, mogą prowadzić do rozwoju zmian przednowotworowych i raka szyjki macicy. U kobiet w ciąży zakażenie HPV budzi zrozumiałe obawy zarówno ze względu na potencjalny wpływ wirusa na przebieg ciąży, jak i możliwość przeniesienia zakażenia na dziecko. W artykule przedstawiono, czym jest wirus HPV i jak przebiega zakażenie u kobiet w ciąży – od objawów i wpływu na płodność, przez diagnostykę i leczenie, aż po szczepienia, ryzyko transmisji na dziecko i zasady profilaktyki.
Spis treści:
- Wirus HPV – czym jest?
- HPV w ciąży: objawy zakażenia u ciężarnych
- Czy wirus HPV utrudnia zajście w ciążę?
- Czy zakażenie HPV zagraża ciąży?
- HPV a ciąża. Jak sprawdzić, że jest się nosicielem wirusa?
- Leczenie HPV w ciąży: jak przeciwdziała się HPV?
- Szczepienie na HPV w ciąży. Czy jest bezpieczne i konieczne?
- Profilaktyka zakażeń HPV w ciąży. Jak zapobiec zarażeniu?
- Zarażenie wirusem HPV u kobiet: często zadawane pytania (FAQ)
- Wirus HPV a ciąża: podsumowanie
Wirus HPV – czym jest?
HPV to grupa ponad 200 typów wirusa brodawczaka ludzkiego, z których około 40 przenoszonych jest drogą płciową. Część z nich prowadzi do rozwoju łagodnych zmian (np. brodawek narządów płciowych), inne, tzw. typy wysokiego ryzyka, takie jak HPV 16 i 18 – są uznawane za onkogenne i mogą powodować raka szyjki macicy, sromu, pochwy czy odbytu.
Zakażenie następuje przez kontakt ze skórą i błonami śluzowymi, głównie podczas stosunku płciowego, ale także poprzez kontakt manualny czy oralny. HPV nie przenosi się drogą krwi. Większość infekcji jest przejściowa i zostaje wyeliminowana przez układ odpornościowy w ciągu 12–24 miesięcy. U części pacjentek jednak dochodzi do przewlekłego zakażenia, które może skutkować rozwojem zmian dysplastycznych lub nowotworowych.
>> Więcej ogólnych informacji o HPV przeczytasz w artykule: Wirus HPV (Human papillomavirus) – co trzeba wiedzieć?
HPV w ciąży: objawy zakażenia u ciężarnych
Zakażenie wirusem HPV u kobiet ciężarnych najczęściej przebiega bezobjawowo. W przypadkach objawowych może dojść do rozwoju brodawek narządów płciowych (kłykcin kończystych), które w ciąży mogą ulegać powiększeniu na skutek zwiększonego przepływu krwi i działania hormonów. Rzadziej występują upławy, świąd czy dyskomfort.
Warto zaznaczyć, że sama ciąża nie zwiększa ryzyka rozwoju raka szyjki macicy, jednak zakażenie onkogennymi typami wirusa może wymagać szczególnego nadzoru ginekologicznego.
Czy wirus HPV utrudnia zajście w ciążę?
Aktualne dane wskazują, że HPV może wpływać na płodność zarówno kobiet, jak i mężczyzn. U kobiet przewlekłe zakażenie może prowadzić do zmian w śluzie szyjkowym, utrudniając penetrację plemników. Z kolei u mężczyzn HPV może być obecny w nasieniu, wpływać negatywnie na morfologię plemników oraz zwiększać fragmentację DNA.
Mimo to, dla większości kobiet zakażonych HPV zajście w ciążę nie stanowi problemu, zwłaszcza gdy infekcja ma łagodny lub bezobjawowy przebieg.
Czy zakażenie HPV zagraża ciąży?
Zakażenie HPV nie zwiększa istotnie ryzyka poronienia, przedwczesnego porodu czy wad wrodzonych. W nielicznych przypadkach, przy dużej masie brodawek narządów płciowych, może być konieczne cięcie cesarskie. W wyjątkowych sytuacjach wirus może zostać przeniesiony na noworodka w trakcie porodu, prowadząc do rzadkiej choroby – brodawczakowatości krtani.
Typy HPV wysokiego ryzyka (16, 18) nie wpływają bezpośrednio na przebieg ciąży, ale mogą nasilać zmiany dysplastyczne szyjki macicy – dlatego tak ważne są regularne badania cytologiczne również w ciąży.
>> Przeczytaj także: Cytologia – badanie, które może uratować życie
HPV a ciąża. Jak sprawdzić, że jest się nosicielem wirusa?
Nosicielstwo HPV można wykryć jedynie za pomocą badań laboratoryjnych, ponieważ wirus nie daje charakterystycznych objawów. W ciąży standardowo wykonuje się cytologię, a w razie nieprawidłowego wyniku – test w kierunku DNA HPV. Testy można wykonać niezależnie od ciąży, są bezpieczne zarówno dla matki, jak i płodu.
Diagnostyka zarażenia HPV w ciąży
Diagnostyka HPV u ciężarnych nie różni się istotnie od tej stosowanej poza ciążą. W jej przebiegu wykonuje się:
- cytologię szyjki macicy (badanie cytologiczne) – podstawowe badanie przesiewowe w kierunku zmian przednowotworowych i nowotworowych szyjki macicy,
- test w kierunku HPV DNA (molekularne wykrywanie materiału genetycznego wirusa) – umożliwia identyfikację obecności wirusa oraz jego typu (wysokiego lub niskiego ryzyka onkologicznego),
- kolposkopia – ocena szyjki macicy pod powiększeniem optycznym z użyciem kolposkopu, zwłaszcza po nieprawidłowym wyniku cytologii,
- biopsja szyjki macicy – wykonywana jedynie w uzasadnionych przypadkach, przy zachowaniu szczególnej ostrożności ze względu na ciążę.
>> Warto przeczytać: Macica – budowa, funkcje, umiejscowienie
Leczenie HPV w ciąży: jak przeciwdziała się HPV?
Nie ma leczenia przyczynowego usuwającego wirusa z organizmu, układ odpornościowy zwykle sam eliminuje infekcję w ciągu 1–2 lat. W ciąży nie wykonuje się zabiegów usuwania zmian o łagodnym przebiegu, o ile nie stanowią one zagrożenia. Leczenie zmian przednowotworowych (np. CIN 2/3) odkłada się do czasu po porodzie, chyba że pojawiają się wskazania do wcześniejszej interwencji.
Kłykciny kończyste nie zawsze wymagają leczenia w czasie ciąży. Decyzję o ich usunięciu podejmuje się indywidualnie – zabieg jest zalecany jedynie w przypadku, gdy zmiany są liczne, powodują dolegliwości bólowe lub mogą mechanicznie utrudniać poród siłami natury.
Szczepienie na HPV w ciąży. Czy jest bezpieczne i konieczne?
Szczepionki przeciw HPV (np. Gardasil 9) nie są obecnie zalecane kobietom w ciąży, mimo że dotychczasowe badania nie wskazują na ich szkodliwość. Jeśli kobieta zaszczepiła się nieświadomie będąc w ciąży, nie ma wskazań do jej przerywania. Schemat szczepienia należy jednak dokończyć po zakończeniu ciąży.
Profilaktyka zakażeń HPV w ciąży. Jak zapobiec zarażeniu?
Chociaż ciąża nie zwiększa ryzyka zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, to właśnie w tym okresie profilaktyka nabiera szczególnego znaczenia, zarówno dla zdrowia przyszłej matki, jak i dziecka. Najważniejsze działania profilaktyczne obejmują:
- unikanie ryzykownych zachowań seksualnych,
- ograniczenie liczby partnerów,
- stosowanie prezerwatyw, które – choć nie dają pełnej ochrony – zmniejszają ryzyko zakażenia.
Istotne jest także utrzymywanie dobrej odporności organizmu i prowadzenie zdrowego stylu życia.
Bardzo ważnym elementem profilaktyki jest regularne wykonywanie badań cytologicznych oraz testów DNA HPV, które pozwalają na wczesne wykrycie infekcji i odpowiednie postępowanie jeszcze przed zajściem w ciążę. Szczepienie przeciwko HPV, najlepiej przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, stanowi obecnie najskuteczniejszą formę zapobiegania zakażeniom typami wirusa o wysokim potencjale onkogennym. Choć szczepionka nie jest stosowana w trakcie ciąży, jej podanie przed planowaną ciążą lub po porodzie stanowi istotny element profilaktyki zdrowotnej kobiety.
Zarażenie wirusem HPV u kobiet: często zadawane pytania (FAQ)
Wokół zakażenia HPV w ciąży narosło wiele mitów i niejasności, które budzą niepokój u przyszłych matek. W tej części odpowiadamy na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące wpływu wirusa na płodność, bezpieczeństwo porodu czy możliwość zakażenia dziecka.
Tak. HPV zwykle nie uniemożliwia zajścia w ciążę, choć niektóre typy wirusa mogą pośrednio wpływać na płodność.
Potencjalnie tak. Zakażenie może prowadzić do zmian zapalnych i strukturalnych w obrębie szyjki macicy, co niekiedy utrudnia przejście plemników przez kanał szyjki. Dodatkowo przewlekła infekcja HPV może zwiększać ryzyko występowania zmian przedrakowych, które wymagają leczenia zabiegowego, a to z kolei może wpływać na funkcję szyjki macicy i zdolność do utrzymania ciąży.
Możliwe jest okołoporodowe zakażenie, szczególnie przy obecności aktywnych brodawek. Ryzyko wystąpienia objawów u noworodka (np. brodawczakowatości) jest jednak bardzo niskie.
Tak, cesarskie cięcie jest zarezerwowane dla przypadków, gdy zmiany brodawkowate utrudniają poród drogami natury.
Wirus HPV a ciąża: podsumowanie
Zakażenie HPV w ciąży jest częstym zjawiskiem i zazwyczaj nie wpływa negatywnie na jej przebieg. Istotne jest jednak monitorowanie szyjki macicy oraz świadoma profilaktyka. Wczesne wykrycie wirusa i odpowiednie prowadzenie ciężarnej pozwalają zminimalizować ryzyko powikłań oraz uniknąć niepotrzebnych interwencji. Współpraca pacjentki z lekarzem oraz regularne badania kontrolne mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa matki i dziecka.
- HPV może przebiegać w ciąży bezobjawowo.
- Nie ma istotnego wpływu na przebieg ciąży u większości pacjentek.
- Diagnostyka opiera się na cytologii, testach HPV DNA i kolposkopii.
- Leczenie zmian w ciąży jest ograniczone – większość interwencji wykonuje się po porodzie.
- Szczepienie w ciąży nie jest zalecane, ale przypadkowe podanie nie jest wskazaniem do jej przerwania.
- Edukacja i profilaktyka pozostają kluczowe w zapobieganiu zakażeniom HPV.
Bibliografia
- https://www.pbkm.pl/pregnancy-zone-2/choroby-w-ciazy/hpv-a-ciaza
- https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/292351,hpv-wirus-brodawczaka-ludzkiego-objawy-leczenie-badania-i-rokowania
- Ardekani A, Taherifard E, Mollalo A. et al. Human Papillomavirus Infection during Pregnancy and Childhood: A Comprehensive Review. Microorganisms. 2022 Sep 28;10(10):1932.
- Bénard EA, Carceller AM, Mayrand MH. et al. Viral Load of Human Papillomavirus (HPV) During Pregnancy and Its Association With HPV Vertical Transmission. J Med Virol. 2025 Feb;97(2):e70221.
- Pandey D, Solleti V, Jain G, Das A, Shama Prasada K, Acharya S, Satyamoorthy K. Human Papillomavirus (HPV) Infection in Early Pregnancy: Prevalence and Implications. Infect Dis Obstet Gynecol. 2019 Mar 24;2019:4376902.
- Chilaka VN, Navti OB, Al Beloushi M, Ahmed B, Konje JC. Human papillomavirus (HPV) in pregnancy – An update. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2021 Sep;264:340-348.
- Chenafi-Adham S, Boussetta-Charfi O, Pillet S, Bourlet T. Impact of Human Papillomavirus (HPV) on Male and Female Fertility. Pathogens. 2024 Dec 7;13(12):1076.
