Artykuł został zaktualizowany 07.10.2025 r.
Kandydoza to powszechnie występująca, ale często bagatelizowana infekcja wywoływana przez drożdżaki z rodzaju Candida. Może rozwijać się w różnych częściach ciała – od jamy ustnej, przez układ pokarmowy i skórę, aż po narządy płciowe. W tym artykule wyjaśniamy, jak objawia się kandydoza, jakie są jej odmiany, jakie badania warto wykonać by ją rozpoznać oraz jakie są metody leczenia.
Spis treści:
- Co to jest kandydoza?
- Przyczyny kandydozy – co sprzyja rozwojowi zakażenia?
- Kandydoza – objawy
- Diagnostyka kandydozy – jakie badania wykonać?
- Kandydoza – leczenie i profilaktyka
- Podejrzenie kandydozy – kiedy udać się do lekarza?
- FAQ. Kandydoza – często zadawane pytania
- Podsumowanie
Co to jest kandydoza?
Kandydoza, inaczej nazywana grzybicą lub drożdżycą, to infekcja wywoływana przez grzyby z rodzaju Candida, z których najczęściej izolowanym gatunkiem jest Candida albicans. Te drożdżopodobne grzyby są naturalną częścią mikroflory ludzkiego organizmu, wykrywane są nawet u 60% zdrowych osób i występują m.in. w jamie ustnej, przewodzie pokarmowym czy na skórze. Zazwyczaj ich obecność nie powoduje problemów zdrowotnych, ponieważ równowagę utrzymują naturalne bakterie występujące w organizmie oraz układ odpornościowy.
Problem pojawia się wtedy, gdy dochodzi do zaburzenia równowagi mikrobioty, co pozwala drożdżakom nadmiernie się rozmnażać i powodować stan zapalny. Takim stanom może sprzyjać osłabienie odporności na skutek np. antybiotykoterapii czy nieodpowiedniej diety. Wówczas Candida może nadmiernie się namnażać i wywołać kandydozę – co może prowadzić do infekcji, miejscowej lub uogólnionej – niekiedy przebiegającej ze stanem zapalnym w różnych lokalizacjach organizmu.
| Warto zobaczyć: Kandydoza to infekcja grzybicza najczęściej wywoływana przez drożdże z rodzaju Candida albicans, a ponadto Candida glabrata, Candida tropicalis, Candida parapsilosis i Candida krusei. |
Przyczyny kandydozy – co sprzyja rozwojowi zakażenia?
Istnieje wiele czynników, które mogą prowadzić do rozwoju kandydozy, ponieważ nadmierny wzrost Candida to efekt zaburzenia naturalnej równowagi w organizmie. Do najważniejszych przyczyn należą:
- osłabiona odporność – np. w przebiegu chorób przewlekłych, podczas leczenia immunosupresyjnego lub chemioterapii,
- antybiotykoterapia – antybiotyki zabijają nie tylko szkodliwe bakterie, ale również te dobre, które hamują rozwój grzybów,
- niewłaściwa dieta – nadmiar cukrów prostych i przetworzonych produktów sprzyja rozwojowi grzybów,
- cukrzyca – wysoki poziom glukozy we krwi i w wydzielinach stwarza doskonałe środowisko dla Candida,
- zaburzenia hormonalne – ciąża, antykoncepcja hormonalna lub terapia steroidowa mogą sprzyjać zakażeniom,
- stres i przemęczenie – wpływają negatywnie na odporność organizmu,
- niewłaściwa higiena – szczególnie w miejscach intymnych i jamie ustnej,
- nosicielstwo drożdżaków.
Zrozumienie tych czynników pozwala skuteczniej zapobiegać nawrotom choroby.
| Pamiętaj: Candida albicans to część prawidłowej mikroflory skóry i jelit człowieka. Infekcja grzybicza jest zazwyczaj wynikiem zwiększonego lub nieprawidłowego namnażania się drożdży w połączeniu z miejscowymi lub ogólnoustrojowymi zaburzeniami ze strony układu odpornościowego (immunologicznego) gospodarza. |
Kandydoza – objawy
Objawy zakażenia Candida zależą od jego lokalizacji oraz stopnia zaawansowania choroby. Symptomy mogą pojawiać się nagle lub narastać stopniowo, a sama infekcja może ograniczać się do jednego obszaru albo rozwinąć się w całym organizmie.
Kandydoza jamy ustnej
To jedna z częstszych postaci kandydozy, szczególnie u dzieci, osób starszych, diabetyków oraz pacjentów po antybiotykoterapii.
- Objawy kandydozy jamy ustnej:
- białawy nalot na języku, wewnętrznych stronach policzków, podniebieniu,
- bolesne, czerwone plamy, grudki lub guzki w jamie ustnej,
- pieczenie i ból podczas jedzenia lub picia,
- uczucie suchości w ustach,
- nieprzyjemny smak lub zapach z ust.
>> Zobacz: Halitoza i nieświeży oddech z żołądka. Przyczyny, diagnostyka i leczenie
Kandydoza pochwy
Szacuje się, że kandydoza pochwy dotyczy nawet 75% kobiet przynajmniej raz w życiu. Często nawraca, szczególnie przy obniżonej odporności lub zaburzeniach hormonalnych.
- Typowe objawy drożdżycy pochwy to:
- świąd i pieczenie pochwy,
- biały, grudkowaty (serowaty) wyciek,
- ból podczas stosunku lub oddawania moczu,
- obrzęk i zaczerwienienie okolic intymnych.
Kandydoza jelit (drożdżyca jelitowa)
Kandydoza jelita grubego rozwija się w warunkach sprzyjających rozrostowi grzybów, na przykład u osób po chemioterapii lub z osłabioną odpornością, takich jak pacjenci z AIDS.
- Objawy kandydozy jelit obejmują:
- wzdęcia, gazy, uczucie pełności,
- bóle brzucha,
- nieregularne wypróżnienia (biegunki lub zaparcia),
- przewlekłe zmęczenie,
- nasilone łaknienie na cukier i węglowodany.
Kandydoza skóry
Grzyby z rodzaju Candida mogą również atakować skórę, szczególnie w miejscach wilgotnych i ciepłych (np. pachwiny, fałdy skórne, okolice paznokci).
- Objawy skórne Candida to:
- zaczerwienienie i łuszczenie skóry,
- swędzenie i pieczenie,
- sączące się pęknięcia naskórka,
- nadżerki i biały nalot.
Kandydoza paznokci
- Objawy grzybicy paznokci to:
- zmiana koloru płytki paznokcia zazwyczaj na żółty, brązowy lub zielony,
- zniekształcenie i zgrubienie paznokci,
- łamliwość; ból i dyskomfort.
Kandydoza pieluszkowa u niemowląt
To jedna z częstszych postaci grzybicy skóry u małych dzieci. Zakażenie wywoływane jest przez drożdżaki obecne w stolcu, a jego rozwój ułatwia podrażnienie i wilgotne środowisko pod pieluszką. Skóra niemowlęcia staje się podatna na nadkażenia, zwłaszcza przy częstych biegunkach lub niewystarczającej wentylacji skóry.
- Najczęstsze objawy kandydozy pieluszkowej to:
- zaczerwienienie skóry w fałdach pachwinowych i szparze pośladkowej,
- intensywny rumień o większym nasileniu w głębi fałdów,
- obecność drobnych krostek na zaczerwienionej powierzchni,
- wykwity satelitarne – drobne grudki lub plamki wokół głównego ogniska.
Kandydoza ogólnoustrojowa – rzadka, ale poważna forma infekcji
W wyjątkowych przypadkach, zwłaszcza u osób z bardzo osłabioną odpornością (np. pacjentów onkologicznych, po przeszczepach lub z AIDS), może dojść do rozwoju kandydozy ogólnoustrojowej (kandydemia). Grzyby Candida przedostają się wtedy do krwiobiegu i mogą atakować różne narządy wewnętrzne, prowadząc do ciężkiego stanu chorobowego. To stan wymagający hospitalizacji i leczenia dożylnego.
Zakażenie ogólnoustrojowe Candida może dotyczyć m.in. wątroby, śledziony, nerek czy opon mózgowo-rdzeniowych, prowadząc do ciężkiej sepsy grzybiczej.
Objawy kandydozy ogólnoustrojowej zazwyczaj obejmują: gorączkę, dreszcze, zmęczenie, osłabienie, bóle mięśni i stawów, biegunkę, bóle brzucha, utratę wagi i inne. Ogólnoustrojowa kandydoza wiąże się z wysoką śmiertelnością.
>> Przeczytaj: Sepsa – dlaczego budzi niepokój?
Diagnostyka kandydozy – jakie badania wykonać?
Prawidłowe rozpoznanie kandydozy wymaga odpowiedniej diagnostyki, ponieważ objawy są często niespecyficzne i mogą przypominać inne infekcje lub schorzenia. Na początku lekarz przeprowadza dokładny wywiad medyczny z pacjentem, z uwzględnieniem występujących objawów. Następnie może zalecić wykonanie badań dodatkowych.
Podstawowe metody diagnostyczne obejmują:
- badanie mikroskopowe i hodowla z pobranego materiału (np. wymaz z jamy ustnej, skóry lub kału) – pozwala potwierdzić obecność grzybów Candida oraz określić ich gatunek
- testy serologiczne – badania serologiczne w kierunku kandydozy polegają na oznaczeniu we krwi przeciwciał klasy IgG, IgM i IgA przeciwko Candida albicans. Przeciwciała IgM mogą świadczyć o świeżym, aktywnym zakażeniu, IgA są związane z błonami śluzowymi (np. jamy ustnej, jelit), a IgG mogą wskazywać na przebyte lub przewlekłe zakażenie. Testy te stanowią cenne uzupełnienie diagnostyki zwłaszcza w przypadku objawów ze strony przewodu pokarmowego lub podejrzenia zakażenia uogólnionego.
- testy molekularne (PCR) – wykrywają materiał genetyczny grzybów i są bardzo czułe, szczególnie w diagnostyce kandydozy układowej lub jelitowej.
- badania obrazowe (w ciężkich przypadkach) – np. endoskopia czy ultrasonografia przy podejrzeniu zakażeń narządowych
| Warto wiedzieć: Ujemny wynik testów serologicznych nie wyklucza możliwości zakażenia. Dlatego pewne rozpoznanie można osiągnąć przez oznaczenie przeciwciał w surowicy w odstępach około dwóch tygodni. Wykrycie znacznego wzrostu stężenia przeciwciał lub zmiany wyniku ujemnego na dodatni potwierdza zakażenie. |
Ważne jest, aby diagnostyka była prowadzona przez lekarza, który dobierze odpowiednie badania w zależności od objawów i historii choroby. W sieci laboratoriów ALAB dostępne są nowoczesne testy, które pomagają szybko i skutecznie potwierdzić lub wykluczyć infekcję grzybiczą.
Kandydoza – leczenie i profilaktyka
Leczenie kandydozy zależy od lokalizacji zakażenia i stopnia zaawansowania. W łagodnych postaciach wystarczy często stosowanie preparatów miejscowych (np. pastylek do ssania, maści), natomiast w cięższych przypadkach potrzebne są leki doustne lub nawet dożylne.
W leczeniu Candida stosuje się leki przeciwgrzybicze takie jak flukonazol, itrakonazol, nystatyna, a w przypadku zakażeń układowych – echinokandyny. Jeśli obserwuje się oporność na leki, zwłaszcza u szczepów non-albicans, właściwe preparaty dobiera się na podstawie wyniku hodowli i oznaczenia lekowrażliwości.
Profilaktyka kandydozy to przede wszystkim:
- utrzymanie higieny jamy ustnej i skóry,
- unikanie nadmiernego stosowania antybiotyków i steroidów,
- zdrowa, zrównoważona dieta uboga w cukry proste,
- dbanie o prawidłową florę jelitową, np. poprzez stosowanie probiotyków,
- kontrola chorób przewlekłych, szczególnie cukrzycy,
- wzmacnianie odporności przez odpowiedni tryb życia.
>> Zobacz: Grzybica odbytu: objawy, przyczyny i leczenie
Podejrzenie kandydozy – kiedy udać się do lekarza?
Jeśli zauważasz u siebie objawy sugerujące kandydozę – szczególnie nawracającą lub rozległą – nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Do specjalistów, którzy mogą pomóc, należą:
- lekarz rodzinny,
- dermatolog,
- ginekolog (w przypadku kandydozy pochwy),
- gastrolog (przy podejrzeniu kandydozy jelit),
- immunolog (przy nawracających infekcjach),
- lekarze innych specjalności, do których skieruje Cię lekarz prowadzący na podstawie występujących dolegliwości.
FAQ. Kandydoza – często zadawane pytania
Kandydoza jest diagnozowana ja podstawie odpowiednich badań, mogą to być testy serologiczne – oznaczanie przeciwciał przeciwko Candida, wymazy, lub testy molekularne.
W jednym z badań wykazano, ze istotny hamujący wpływ na wzrost grzybów Candida ma witamina D3. Co więcej witamina D3 wykazała właściwość hamowania tworzenia biofilmu Candida albicans.
Kandydoza może wiązać się z niedoborami witamin z grupy B, witaminy D. Nie jest to jednak regułą, dlatego zanim sięgnie się po suplementację warto postawić na zrównoważoną dietę i ewentualnie zrobić badania.
Infekcja Candida albicans zazwyczaj wymaga leczenia, nie ustępuje samoistnie.
Nieleczona kandydoza prowadzi do nawrotów choroby, infekcja może również rozprzestrzeniać się na inne układy i narządy.
Drożdżyca jest nazwą potoczną kandydozy, czyli infekcji wywołanej przez drożdżaki Candida albicans, jest to jeden z rodzajów grzybicy.
Tak, infekcja może przenosić się z osoby chorej na inną osobę poprzez używanie tych samych przedmiotów (ręczniki, szczoteczki do zębów, buty), przebywanie na basenie lub w saunie, kontakt seksualny, kontakt ze śliną.
Tak, kandydoza pochwy może przenosić się na inne osoby, np. przez kontakt seksualny lub używanie tych samych ręczników. W przypadku wystąpienia kandydozy pochwy badaniu powinni poddać się również partnerzy seksualni.
Podsumowanie
Kandydoza to powszechna infekcja grzybicza, która może dotknąć różnych części ciała – od jamy ustnej po jelita i skórę. Choć Candida naturalnie występuje w organizmie, jej nadmierny rozwój wskutek obniżonej odporności prowadzi do nieprzyjemnych objawów i powikłań. Znajomość przyczyn, objawów i metod diagnostyki pozwala skutecznie przeciwdziałać nawrotom choroby i poprawić komfort życia.
Wczesne rozpoznanie i leczenie mają kluczowe znaczenie, szczególnie w przypadku osób z grup ryzyka, takich jak diabetycy, osoby po antybiotykoterapii, pacjenci onkologiczni czy kobiety w ciąży.
Podejrzewasz u siebie kandydozę? Sprawdź badania dostępne w laboratoriach ALAB i zadbaj o zdrowie już dziś!
Piśmiennictwo
- Hryncewicz-Gwóźdź A., Kandydoza (drożdżyca, kandydiaza) powierzchowna, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.142.1.2.
- Cielniak I., Parczewski M., Rymer W., Kandydoza układowa, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.12.
- Kuchar E., Kandydoza jelita grubego, https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/81172,kandydoza-jelita-grubego
- Pfaller MA, Diekema DJ., Epidemiology of invasive candidiasis: a persistent public health problem.Clin Microbiol Rev. 2007;20(1):133–163.
DOI: 10.1128/CMR.00029-06 - Lopes J.P. et al., Pathogenesis and virulence of Candida albicans, Virulence 2022; 13(1): 89–121
- Kherad Z, Yazdanpanah S, Saadat F, Pakshir K, Zomorodian K. Vitamin D3: A promising antifungal and antibiofilm agent against Candida species. Curr Med Mycol. 2023 Jun;9(2):17-22. doi: 10.18502/cmm.2023.345062.1416. PMID: 38375518; PMCID: PMC10874479.
