Wiek metaboliczny pojawia się głównie w kontekście diet i treningów. To interesujący wskaźnik, który może wiele powiedzieć o kondycji organizmu. Ustalany jest na podstawie tempa przemiany materii i składu masy ciała. Dowiedz się, co to jest wiek metaboliczny, jak go sprawdzić oraz jakie są sposoby na jego obniżenie.
Spis treści:
- Co to jest wiek metaboliczny?
- Wiek biologiczny a metaboliczny
- Jak obliczyć wiek metaboliczny?
- Od czego zależy wiek metaboliczny?
- Jak obniżyć wiek metaboliczny?
- Wiek metaboliczny – często zadawane pytania
- Wiek metaboliczny – podsumowanie
Co to jest wiek metaboliczny?
Wiek metaboliczny określa, jak tempo przemiany materii danej osoby wypada w porównaniu ze średnim tempem metabolizmu dla osób o tym samym wieku kalendarzowym i tej samej płci. Pokazuje, czy ciało zużywa energię w sposób bardziej wydajny, czy też mniej efektywny niż wynikałoby to z wieku chronologicznego.
| Metabolizm to zespół procesów biochemicznych zachodzących w organizmie, które przekształcają spożywane pokarmy w energię niezbędną do życia. Jego tempo zależy od wielu czynników, takich jak masa mięśniowa, płeć, wiek, aktywność fizyczna, genetyka, gospodarka hormonalna (zwłaszcza hormonów tarczycy), dieta, stan zdrowia oraz jakość snu. |
Wiek metaboliczny oblicza się na podstawie szczegółowej analizy składu ciała i tempa podstawowej przemiany materii. Im niższy jest wynik w porównaniu do wieku kalendarzowego, tym lepiej. Świadczy to o tym, że organizm pracuje sprawniej niż u większości osób w tym samym przedziale wiekowym. Wiąże się z lepszą sprawnością fizyczną i dłuższym, zdrowszym życiem.
Natomiast wiek metaboliczny znacznie wyższy niż wiek chronologiczny może być jednym z czynników ryzyka chorób przewlekłych – m.in. chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2, niektórych rodzajów raka.
>> Zobacz także: Choroby cywilizacyjne: czym są, rodzaje, przyczyny i profilaktyka
Wiek biologiczny a metaboliczny
Wiek biologiczny obejmuje całościową ocenę funkcji organizmu – komórek, tkanek i narządów wewnętrznych. Jest to wskaźnik bardziej kompleksowy, który uwzględnia wiele różnych czynników – w tym metabolizm, ale też styl życia, predyspozycje genetyczne i środowisko życia.
Natomiast wiek metaboliczny koncentruje się wyłącznie na tempie przemiany materii oraz składzie ciała. Oba wskaźniki mogą być ze sobą skorelowane, jednak możliwe są przypadki, w których osoba z młodym wiekiem metabolicznym może mieć wysoki wiek biologiczny ze względu na inne czynniki ryzyka, np. przewlekły stres, używki czy choroby przewlekłe.
Często analizuje się wiek metaboliczny i biologiczny łącznie. Pozwala to na uzyskanie pełniejszego obrazu stanu organizmu.
Jak obliczyć wiek metaboliczny?
Obliczenie wieku metabolicznego wymaga specjalistycznych pomiarów, ponieważ nie da się go określić na podstawie prostych wzorów matematycznych. Istnieje kilka metod. Najpopularniejszą i najbardziej dostępną jest analiza składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej. Urządzenia tego typu zwykle znajdują się na wyposażeniu gabinetów dietetycznych.
Analiza składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej polega na przepuszczeniu przez ciało prądu o niskim natężeniu, który mierzy opór elektryczny tkanek. Na tej podstawie można ustalić m.in.:
- ilość tkanki tłuszczowej,
- ilość beztłuszczowej masy ciała,
- całkowitą zawartość wody w organizmie,
- masę tkanki kostnej,
- podstawową przemianę materii,
- wiek metaboliczny.
Należy pamiętać, że dokładność metody bioimpedancji może być ograniczona przez poziom nawodnienia organizmu, porę dnia oraz spożycie posiłków przed badaniem. Bardziej precyzyjna, choć rzadziej dostępna, jest kalorymetria pośrednia, która mierzy tempo metabolizmu na podstawie zużycia tlenu i produkcji dwutlenku węgla.
Informacji na temat zdrowia metabolicznego dostarczają także markery metaboliczne – np. poziom glukozy na czczo czy lipidogram.
W internecie można znaleźć kalkulator wieku metabolicznego. Pozwala on na obliczenie podstawowej przemiany materii na podstawie podanych danych – płci, wieku, masy ciała, wzrostu i poziomu aktywności fizycznej. Należy jednak pamiętać, że narzędzia tego typu mają swoje ograniczenia, a uzyskane wyniki niekoniecznie odzwierciedlają stan rzeczywisty.
Od czego zależy wiek metaboliczny?
Wiek metaboliczny zależy głównie od:
- czynników genetycznych,
- składu ciała,
- aktywności fizycznej,
- diety.
Jednak jest ściśle związany z podstawową przemianą materii, na którą – oprócz powyższych – wpływają m.in. płeć, wiek, jakość snu, poziom stresu, ogólny stan zdrowia, masa mięśniowa.
>> Zobacz także: Tkanka tłuszczowa – funkcje, rodzaje, prawidłowa ilość w organizmie człowieka
Jak obniżyć wiek metaboliczny?
Obniżenie wieku metabolicznego jest możliwe – głównie poprzez zmianę stylu życia. Należy zadbać o:
- regularną aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości organizmu (szczególne znaczenie ma trening oporowy),
- dobrze zbilansowaną dietę dostarczającą organizmowi odpowiednią ilość energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych (w tym dietę redukcyjną przy nieprawidłowym poziomie tkanki tłuszczowej),
- nauczenie się technik pozwalających na zredukowanie lub lepsze radzenie sobie ze stresem,
- zadbanie o regenerację i odpowiednią ilość snu,
- unikanie używek.
>> Zobacz także: Talerz zdrowego żywienia
Wiek metaboliczny – często zadawane pytania
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące wieku metabolicznego.
Ile powinien wynosić wiek metaboliczny?
Należy dążyć do sytuacji, w której wiek metaboliczny jest równy lub niższy od wieku chronologicznego. Wyższy wynik wskazuje na potrzebę zmiany nawyków zdrowotnych.
Jak poznać swój wiek metaboliczny?
Aby poznać wiek metaboliczny, należy wykonać analizę składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej. W urządzenia, które ją umożliwiają, wyposażone są m.in. gabinety dietetyczne, kluby fitness i niektóre przychodnie.
W jakim wieku jest najlepszy metabolizm?
Najwyższe tempo metabolizmu przypada na okres dzieciństwa i dojrzewania. Po 20.–25. roku życia metabolizm stopniowo zwalnia, szczególnie wyraźnie po 40.–50. roku życia, gdy maleje masa mięśniowa oraz poziomy hormonów anabolicznych.
Wiek metaboliczny – podsumowanie
- Wiek metaboliczny wskazuje na efektywność metabolizmu w porównaniu do średniej dla danego wieku chronologicznego.
- Im niższy wiek metaboliczny, tym lepiej. Wyższe wartości mogą zwiększać ryzyko chorób przewlekłych.
- Obliczenie wieku metabolicznego jest możliwe dzięki analizie składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- Zespół do spraw Standaryzacji Opieki Farmaceutycznej Naczelnej Izby Aptekarskiej i Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne we współpracy z Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego, Wytyczne dla farmaceutów dotyczące wykonywania pomiarów podstawowych parametrów antropometrycznych i wykorzystania ich do oceny stanu odżywienia pacjenta 2023
- K. Wierzcholski, Bio-hydro-elektro-magneto-dynamika mazi stawowej i potu treningowego w procesie przemiany materii, Zeszyty Naukowe KSW 2018
- A. Appleton, O. Vanbergen, Metabolizm i żywienie, Edra Urban & Partner, Wrocław 2017
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11644425/ (dostęp 06.05.2025)
