Łojotokowe zapalenie skóry to problem występujący zarówno w populacji pediatrycznej, jak i u pacjentów dorosłych. Jakie są przyczyny łojotokowego zapalenia skóry i na czym polega leczenie tego schorzenia dermatologicznego? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się, jak wyglądają zmiany w przebiegu ŁZS i co robić w razie ich wystąpienia.
Spis treści:
- Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS): co to za choroba?
- Łojotokowe zapalenie skóry: objawy ŁZS
- Przyczyny rozwoju ŁZS
- Łojotokowe zapalenie skóry: kiedy udać się do lekarza?
- Co na łojotokowe zapalenie skóry?
- Profilaktyka łojotokowego zapalenia skóry
- Łojotokowe zapalenie skóry – często zadawane pytania
- Czego nie robić przy łojotokowym zapaleniu skóry?
- Czy łojotokowe zapalenie skóry to grzybica?
- Jaki grzyb wywołuje łojotokowe zapalenie skóry?
- Jakich witamin brakuje przy łojotokowym zapaleniu skóry?
- Do jakiego lekarza z łojotokowym zapaleniem skóry?
- Jak często myć włosy przy łojotokowym zapaleniu skóry?
- Łojotokowe zapalenie skóry: podsumowanie informacji o ŁZS
Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS): co to za choroba?
Łojotokowe zapalenie skóry to często występujące schorzenie dermatologiczne, które cechuje się tendencją do nawrotowego przebiegu. Wyróżniamy postać dziecięcą i postać występującą u osób dorosłych. Postać rozwijająca się u dzieci jest samoograniczającym się rodzajem ŁZS i ustępuje zazwyczaj w pierwszych trzech miesiącach życia (stan ten potocznie określany jest jako ciemieniucha). Z kolei postać występująca u pacjentów dorosłych jest chorobą przewlekłą, której szczyt zachorowania przypada na 40-60. rok życia.
>> Sprawdź: Łuszczyca – objawy, diagnostyka, leczenie
Jak często występuje ŁZS?
Szacuje się, że łojotokowe zapalenie skóry może dotyczyć aż 5% populacji. Warto mieć jednak świadomość, że odsetek ten jest prawdopodobnie większy, ponieważ część pacjentów nie zgłasza się do lekarza i nie podejmuje leczenia.
Mężczyźni chorują na ŁZS częściej niż kobiety. Należy wspomnieć, że zaawansowane zmiany o typie ŁZS mogą być jednym z objawów zakażenia wirusem HIV. Schorzenie opisywane w tym artykule częściej współwystępuje również z chorobą Parkinsona, urazami mózgowymi i zaburzeniami nastroju.
Łojotokowe zapalenie skóry: objawy ŁZS
Łojotokowe zapalenie skóry manifestuje się jako pojawienie się na skórze dobrze odgraniczonych plam i blaszek, które przyjmują typowo różowo-żółte zabarwienie. Zmianom skórnym towarzyszy zazwyczaj otrębiaste złuszczanie. W zaawansowanych przypadkach na skórze mogą pojawić się strupy i pęcherzyki, związane z podrażnieniem skóry.
>> Zobacz: Problemy z włosami – jak zdefiniować i działać na przyczynę?
Warto zaznaczyć, że ciężkie postacie ŁZS mogą manifestować się jako erytrodermia, czyli uogólnione zajęcie skóry. W takim przypadku niemal cała skóra pacjenta jest zmieniona chorobowo. Stan ten wymaga hospitalizacji i wnikliwej diagnostyki różnicowej.
Gdzie może rozwinąć się łojotokowe zapalenie skóry?
Zmiany w przebiegu ŁZS pojawiają się najczęściej w miejscach, które są bogate w gruczoły łojowe, a więc:
- w obrębie twarzy, szczególnie w okolicy brwi, rynny nosowo-wargowej,
- w obrębie uszu,
- na owłosionej skórze głowy,
- w okolicy mostka,
- rzadziej w okolicach wyprzeniowych – pachy, pachwiny, okolica podpiersiowa.
U niemowląt z ŁZS najczęściej zajęta jest owłosiona skóra głowy, która pokryta jest zmianami o typie tłustej łuski. Wykwity chorobowe mogą pojawić się również na ciele, w szczególności w okolicy fałdów pachowych i pachwinowych oraz tułowia.
Przyczyny rozwoju ŁZS
Podłoże łojotokowego zapalenia skóry jest złożone. Choroba ta nie ma jednej, konkretnej przyczyny. U podstawy rozwoju ŁZS leży między innymi:
- zwiększona kolonizacja grzybów z rodzaju Malassezia furfur,
- nadprodukcją łoju przez gruczoły łojowe,
- zwiększenie stężenia triglicerydów i cholesterolu na powierzchni skóry,
- zmniejszenie stężenia skwalenu i kwasów tłuszczowych na powierzchni skóry,
- brak równowagi w obrębie mikrobiomu skóry.
>> To może Cię zainteresować: Łuszczycowe zapalenie stawów: jak jeść i nie zwariować?
Łojotokowe zapalenie skóry: kiedy udać się do lekarza?
Jeżeli na naszej skórze pojawią się zmiany mogące odpowiadać ŁZS, warto udać się do lekarza dermatologa. Łojotokowe zapalenie skóry może przypominać inne jednostki chorobowe, dlatego tak ważna jest ocena medyczna zmian skórnych. ŁZS powinno się różnicować między innymi z takimi jednostkami chorobowymi jak łuszczyca, trądzik różowaty, toczeń rumieniowaty układowy czy zapalenie wielomięśniowe.
Jakie badania wykonać przy podejrzeniu ŁZS?
Do rozpoznania łojotokowego zapalenia skóry niezbędne jest przeprowadzenie wnikliwego wywiadu oraz badania dermatologicznego. W celu zróżnicowania ŁZS z innymi dermatozami niekiedy pomocne może być wykonanie takich badań i procedur jak:
- biopsja skóry i badanie histopatologiczne,
- badanie mykologiczne,
- pobranie zeskrobin skóry w kierunku nużeńca,
- przy bardzo zaawansowanych zmianach – badania w kierunku zakażenia wirusem HIV.
>> Sprawdź: Badania w kierunku nużeńca ludzkiego (Demodex)
Co na łojotokowe zapalenie skóry?
W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry wykorzystuje się przede wszystkim:
- leki przeciwgrzybicze w postaci miejscowej – ketokonazol, oktopiroks czy też cyklopiroks,
- leki przeciwzapalne w postaci miejscowej – w tym glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny,
- szampony z zawartością substancji przeciwgrzybiczych i przeciwzapalnych,
- preparaty keratolityczne – mające za zadanie odwarstwienie łuski (m. in. z mocznikiem i kwasem salicylowym),
- doustne leki przeciwgrzybicze (itrakonazol, flukonazol) – stosuje się je przy większym zaawansowaniu klinicznym,
- izotretynoinę – jest to substancja doustna, stosowana przy dużym łojotoku.
Profilaktyka łojotokowego zapalenia skóry
Łojotokowe zapalenie skóry to schorzenie z tendencją do częstych nawrotów. W celu wydłużenia okresu bez objawów stosuje się terapię podtrzymującą. Lekarz dermatolog może zadecydować o stosowaniu wybranych substancji np. dwa razy w tygodniu, mimo ustąpienia zmian skórnych. W celu dobrania odpowiedniego schematu terapii warto odwiedzić gabinet dermatologa. Należy również wybierać odpowiednie dermokosmetyki, w tym produkty z zawartością takich substancji jak glukonian litu, bisabolol, lipohydroksykwasy czy też laktoferyna.
Łojotokowe zapalenie skóry – często zadawane pytania
Łojotokowe zapalenie skory to częsta przyczyna wizyt w gabinecie dermatologicznym. Jest to schorzenie nawracające, które może rodzić wiele wątpliwości wśród pacjentów. Poniżej odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Czego nie robić przy łojotokowym zapaleniu skóry?
Należy mieć świadomość, że pewne czynniki mogą zaostrzać zmiany skórne w przebiegu ŁZS. Należy do nich między innymi niska temperatura otoczenia, stres, ale również infekcje. Z tego powodu warto dbać o swoją odporność poprzez stosowanie zbilansowanej diety i regularną aktywność fizyczną. Co więcej, należy stosować się do zaleceń dermatologa i nie przerywać terapii podtrzymującej, szczególnie przed sezonem jesienno-zimowym.
Czy łojotokowe zapalenie skóry to grzybica?
Grzybica i łojotokowe zapalenie skóry to dwie zupełnie odrębne jednostki chorobowe. W celu ich zróżnicowania lekarz może zlecić wykonanie badania mykologicznego, którego wynik w przypadku grzybicy będzie dodatni. Leczenie grzybicy wymaga zastosowania nieco innego leczenia.
Jaki grzyb wywołuje łojotokowe zapalenie skóry?
Infekcja grzybicza nie jest bezpośrednią przyczyną wystąpienia łojotokowego zapalenia skóry. Grzyby z gatunku Malassezia są jedynie jednym z czynników, mogących mieć wpływ na pojawianie się ŁZS, ale ich rola w patogenezie tego schorzenia nadal jest dyskutowana. Obecnie większą uwagę zwraca się na zaburzenia w składzie mikrobiomu skóry niż na samo podłoże grzybicze tego schorzenia.
Jakich witamin brakuje przy łojotokowym zapaleniu skóry?
Choć wystąpienie ŁZS nie jest bezpośrednio związane z niedoborem konkretnej witaminy, to niedobory m. in. witamin z grupy B, witaminy C i D powodują obniżenie odporności, co może skutkować pogorszeniem stanu skóry i częstszymi nawrotami choroby. Z tego powodu warto stosować zrównoważoną dietę oraz badać poziom i w razie potrzeby suplementować witaminy, w tym witaminę D, szczególnie w okresie jesienno-zimowym.
Do jakiego lekarza z łojotokowym zapaleniem skóry?
Łojotokowe zapalenie skóry to schorzenie dotyczące skóry. Lekarzem, który zajmie się leczeniem tej choroby powinien być więc lekarz dermatolog.
Jak często myć włosy przy łojotokowym zapaleniu skóry?
Skóra owłosiona głowy ze zmianami łojotokowymi wymaga codziennej pielęgnacji i codziennego mycia. Jest to szczególnie ważne, gdy stosujemy na skórę głowy leki przeciwzapalne i złuszczające, ponieważ powinny one być codzienne usuwane z powierzchni skóry.
>> Przeczytaj: Wypadanie włosów – najczęstsze przyczyny i diagnostyka
Łojotokowe zapalenie skóry: podsumowanie informacji o ŁZS
- Łojotokowe zapalenie skóry to przewlekłe schorzenie dermatologiczne, które częściej dotyka płeć męską.
- U dzieci zmiany w przebiegu ŁZS bardzo często pojawiają się na owłosionej skórze głowy, jako tak zwana ciemieniucha.
- U pacjentów dorosłych choroba ta manifestuje się przede wszystkim zmianami rumieniowo-złuszczającymi, które lokalizują się na twarzy, owłosionej skórze głowy, a także na tułowiu.
- W diagnostyce ŁZS najważniejsze jest badanie kliniczne pacjenta, pomocniczo wykonuje się niekiedy badanie histopatologiczne wycinka skóry, a także badanie mykologiczne.
- W leczeniu stosuje się preparaty miejscowe zawierające substancje przeciwzapalne i przeciwgrzybicze, a przy zaawansowanych zmianach skórnych konieczne może okazać się włączenie leczenia doustnego.
Bibliografia
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
- A. Buczek i inni, Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry, Post N Med 2018; XXXI(1A): 49-54,
- T. Kołodziej i inni, Cyklopiroks w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry, Mikol Lek 2004; 11: 329-332.
