Mononukleoza u dzieci – jak się objawia i czy jest groźna? Diagnostyka i leczenie        

Mononukleoza zakaźna (w klasyfikacji ICD-10 oznaczona kodem B27.0)to choroba wirusowa, która u dzieci może przebiegać zarówno bardzo łagodnie, jak i powodować poważniejsze dolegliwości. Wywołuje ją wirus Epsteina-Barr (EBV), a jej rozpoznanie opiera się na ocenie objawów klinicznych wspieranej wynikami badań laboratoryjnych potwierdzających zakażenie. W artykule przedstawiamy typowe objawy mononukleozy u dzieci, metody diagnostyczne, możliwości leczenia oraz sposoby minimalizowania ryzyka powikłań. Sprawdź, jak rozpoznać chorobę i jak wspierać dziecko w powrocie do zdrowia.

Spis treści:

1. Mononukleoza u dzieci – jakie daje objawy?
2. Diagnostyka mononukleozy u dzieci
3. Leczenie mononukleozy u dzieci
4. Jakie mogą być powikłania mononukleozy u dzieci?
5. Jaka dieta przy mononukleozie u dzieci?
6. FAQ. Mononukleoza u dzieci – często zadawane pytania
7. Mononukleoza u dzieci – podsumowanie

Mononukleoza u dzieci – jakie daje objawy?

Objawy mononukleozy u dzieci mogą być zróżnicowane – od bardzo łagodnych po nasilone. Typowe symptomy to:

• wysoka gorączka, często utrzymująca się kilka dni,
• powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie szyjnych,
• ból gardła i naloty na migdałkach, przypominające anginę paciorkowcową,
• ogólne osłabienie i złe samopoczucie,
• powiększenie śledziony i wątroby (stwierdzane w badaniu lekarskim),
• wysypka skórna – szczególnie po podaniu antybiotyków z grupy aminopenicylin.

U młodszych dzieci choroba może przebiegać skąpoobjawowo lub bezobjawowo, co utrudnia jej rozpoznanie. Starsze dzieci i nastolatki częściej zgłaszają silne zmęczenie, które może utrzymywać się przez tygodnie po ustąpieniu gorączki.

>> Zobacz też: Mononukleoza zakaźna – choroba pocałunków

Diagnostyka mononukleozy u dzieci

Rozpoznanie mononukleozy opiera się na badaniu klinicznym oraz wynikach badań laboratoryjnych. Lekarz zwykle zleca:

• Badania serologiczne w kierunku EBV – kluczowe w potwierdzeniu diagnozy.
  EBV – wirus Epsteina-Barr – antygen VCA-Pc IgM – obecność tych przeciwciał wskazuje na świeże, aktywne zakażenie.
  EBV – wirus Epsteina-Barr – antygen VCA-Pc IgG – obecność tych przeciwciał świadczy o przebytym zakażeniu lub późnej fazie infekcji.
  Warto pamiętać, że interpretacja wyników wymaga doświadczenia lekarza, a wartości mogą różnić się w zależności od laboratorium i metody badawczej.
• Morfologia krwi obwodowej – często stwierdza się podwyższony odsetek limfocytów atypowych.
• CRP – parametr stanu zapalnego, pomocny w różnicowaniu zakażeń wirusowych i bakteryjnych.
• Badania biochemiczne wątroby, ALAT ASPAT – w przypadku powiększenia narządu lub podejrzenia zapalenia wątroby.

Podstawą jest wykonanie badań w odpowiednim momencie choroby, gdyż zbyt wczesne testowanie może dać wynik fałszywie ujemny.

>> Szukasz badań, które pomogą Ci w diagnostyce mononukleozy? Sprawdź zakres pakietów w ALAB laboratoria:

Leczenie mononukleozy u dzieci

Nie istnieje leczenie przyczynowe mononukleozy – terapia jest objawowa i wspomagająca. Obejmuje:

• odpoczynek i ograniczenie aktywności fizycznej (szczególnie przy powiększeniu śledziony, aby zapobiec jej pęknięciu),
• stosowanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych zgodnie z zaleceniem lekarza,
• odpowiednie nawodnienie i lekkostrawna dieta,
• w przypadku wtórnych nadkażeń bakteryjnych – antybiotykoterapia (dobrana indywidualnie).

Hospitalizacja jest wymagana rzadko – zwykle w przypadku ciężkiego przebiegu choroby, zaburzeń oddychania z powodu obrzęku migdałków lub poważnych powikłań.

Jakie mogą być powikłania mononukleozy u dzieci?

Choć większość dzieci wraca do zdrowia bez trwałych konsekwencji, mononukleoza może prowadzić do powikłań, takich jak:

• pęknięcie śledziony,
• zapalenie wątroby,
• niedokrwistość hemolityczna,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• powikłania neurologiczne (rzadkie, ale możliwe).

Dlatego tak istotne jest monitorowanie stanu dziecka i wykonywanie badań kontrolnych.

Jaka dieta przy mononukleozie u dzieci?

Podczas choroby zaleca się dietę lekkostrawną, bogatą w warzywa, owoce, chude białko i pełnoziarniste produkty zbożowe. Jeśli występuje powiększenie wątroby, dieta powinna dodatkowo ograniczać tłuszcze nasycone i potrawy smażone. Należy zadbać o odpowiednie nawodnienie – najlepiej wodą, herbatami ziołowymi lub naparami owocowymi.

FAQ. Mononukleoza u dzieci – często zadawane pytania

Mononukleoza u dzieci – podsumowanie

• Mononukleoza zakaźna to choroba wywoływana przez wirusa EBV, przenoszącego się głównie drogą kropelkową i przez ślinę.
• U dzieci może przebiegać bezobjawowo, łagodnie lub w formie ostrej, z gorączką, bólem gardła, powiększeniem węzłów chłonnych i objawami ogólnego osłabienia.
• Wysypka może pojawić się w trakcie choroby, zwłaszcza po zastosowaniu niektórych antybiotyków.
• Diagnostyka obejmuje analizę obrazu klinicznego oraz badania laboratoryjne, które pozwalają potwierdzić zakażenie EBV i odróżnić je od innych infekcji.
• Leczenie jest objawowe: odpoczynek, nawadnianie, leki przeciwgorączkowe, dieta lekkostrawna oraz unikanie wysiłku fizycznego w czasie powiększenia śledziony.
• Hospitalizacja jest potrzebna jedynie w cięższych przypadkach lub przy powikłaniach, takich jak zaburzenia oddychania, pęknięcie śledziony czy znaczne osłabienie organizmu.
• Możliwe powikłania obejmują m.in. zapalenie wątroby, zapalenie mięśnia sercowego, niedokrwistość hemolityczną czy powikłania neurologiczne, choć występują rzadko.
• Profilaktyka zakażenia opiera się głównie na unikaniu kontaktu z osobami chorymi i przestrzeganiu zasad higieny, choć całkowite wyeliminowanie ryzyka jest trudne ze względu na powszechne występowanie wirusa.

Bibliografia

1. Dunmire SK, Hogquist KA, Balfour HH. Infectious Mononucleosis. Curr Top Microbiol Immunol. 2015
2. Sylvester JE, Buchanan BK, Silva TW. Infectious Mononucleosis: Rapid Evidence Review. Am Fam Physician. 2023 
3. De Paschale M, Clerici P. Serological diagnosis of Epstein-Barr virus infection: Problems and solutions. World J Virol. 2012