Jak obniżyć poziom kwasu moczowego? Leczenie, dieta i domowe sposoby

Hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego, nie jest stanem korzystnym dla organizmu. W tym artykule znajdziesz informacje o domowych sposobach wspierających obniżanie kwasu moczowego i dowiesz się więcej o badaniach oraz możliwościach leczenia.

Spis treści:

1. Jak szybko obniżyć poziom kwasu moczowego?
2. Podwyższony poziom kwasu moczowego – co jeść?
   • Dieta na obniżenie poziomu kwasu moczowego
   • Zioła na obniżenie poziomu kwasu moczowego
   • Domowe sposoby na obniżenie poziomu kwasu moczowego
3. Badanie stężenia kwasu moczowego – jaki wynik jest niepokojący?
4. Podwyższony kwas moczowy – leczenie
5. Profilaktyka – jak utrzymać niski poziom kwasu moczowego?
6. Jak obniżyć poziomu kwasu moczowego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
7. Jak obniżyć poziom kwasu moczowego: podsumowanie informacji

Jak szybko obniżyć poziom kwasu moczowego?

Hiperurykemia (w klasyfikacji ICD-10 oznaczona kodem E79) oznacza podwyższony poziom kwasu moczowego, który jest naturalnym produktem rozpadu puryn – związków obecnych w DNA i RNA, a także dostarczanych z pożywieniem. Stan ten sprzyja odkładaniu się kryształów moczanu sodu w stawach (rozwojowi dny moczanowej) i może zwiększać prawdopodobieństwo kamicy nerkowej oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Dobrą informacją jest to, że już proste zmiany mogą wspierać organizm w obniżaniu kwasu moczowego. Są to:

• regularne, odpowiednie nawodnienie (2-2,5 litra płynów dziennie) – wspiera nerki w wydalaniu moczanów,
• rezygnacja z alkoholu – zwłaszcza piwa i mocnych trunków, które nasilają produkcję kwasu moczowego i utrudniają jego wydalanie,
• unikanie nagłych głodówek, drastycznych diet – gwałtowna utrata masy ciała powoduje wzrost poziomu ciał ketonowych, co nasila zatrzymywanie moczanów w organizmie,
• regularna, rozsądna aktywność fizyczna – poprawia metabolizm i sprzyja redukcji wagi, jednak zbyt intensywny trening może podnosić poziom kwasu moczowego.

>> Przeczytaj też: Podwyższony kwas moczowy – objawy, przyczyny i diagnostyka hiperurykemii

Podwyższony poziom kwasu moczowego – co jeść?

Skuteczna kontrola poziomu kwasu moczowego wymaga długoterminowych rozwiązań, m.in. odpowiedniej diety.

Dieta na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Zaleca się dietę niskopurynową opartą na warzywach, owocach, produktach pełnoziarnistych oraz chudym nabiale. Ograniczyć należy czerwone mięso, a także słodzone napoje i żywność wysokoprzetworzoną.

>> Zobacz: Dowiedz się więcej o diecie w hiperurykemii i dnie moczanowej

Zioła na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Uzupełnieniem diety mogą być napary z pokrzywy, mniszka lekarskiego czy skrzypu polnego. Wspierają one diurezę i ułatwiają wydalanie kwasu moczowego, ale nie zastępują leczenia ani modyfikacji stylu życia. Przy chorobach nerek, ciąży czy stosowaniu niektórych leków ich użycie należy skonsultować z lekarzem.

Domowe sposoby na obniżenie poziomu kwasu moczowego

Poza dietą i zmianami stylu życia warto wspomóc się domowymi produktami i metodami:

• Witamina C – zwiększa wydalanie moczanów przez inhibicję kanalikowego wchłaniania zwrotnego w nerkach. Badania wykazują, że dawka 500 mg witaminy C na dobę przez 4-8 tygodni może obniżyć poziom kwasu moczowego o około 0,3-0,5 mg/dl. Dlatego warto sięgać po produkty takie jak owoce dzikiej róży (250-800mg wit. C w 100 g owoców), papryka (szczególnie żółta – nawet 180mg/100 g), kiwi (jeden owoc dostarcza ok. 70 mg wit. C) i owoce rokitnika (do 900mg/100 g).
• Sok z cytryny – poza tym, że cytryny są bogate w witaminę C, zawierają też związki bioaktywne, np. hesperydynę, która hamuje oksydazę ksantynową (enzym odpowiedzialny za produkcję kwasu moczowego) oraz potas, który alkalizuje mocz i sprzyja urykozurii. Badania wskazują, że sok z ~2 cytryn pity codziennie przez 6 tygodni, potrafi obniżyć stężenie kwasu moczowego średnio o 1,3 mg/dl.
• Wiśnie i sok wiśniowy – ich polifenole, antocyjany, zmniejszają syntezę kwasu moczowego. Mają także działanie przeciwzapalne, zawierają witaminę C oraz naturalne kwasy organiczne (np. kwas jabłkowy), mogące sprzyjać lekkiej alkalizacji moczu, co ułatwia wydalanie moczanów przez nerki. Regularne picie 1 szklanki (240 ml) soku wiśniowego dziennie może obniżyć stężenie kwasu moczowego o 0,5-1 mg/dl.
• Kawa – zawarte w niej polifenole oraz kofeina mogą zwiększać wydalanie kwasu moczowego i poprawiać wrażliwość na insulinę. Badania obserwacyjne wskazują, że spożycie 1–3 filiżanek dziennie może wiązać się z istotnie niższym stężeniem kwasu moczowego, zwłaszcza u mężczyzn.
• Migdały –zawierają błonnik, zdrowe tłuszcze, magnez i związki bioaktywne, które mogą korzystnie wpływać na metabolizm kwasu moczowego. W badaniach regularne spożywanie ok. 10 g migdałów dziennie (8-10 sztuk) przez 12 tygodni powodowało umiarkowane obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi.
• Zielona herbata – bogata w katechiny, które wykazują działanie antyoksydacyjne i mogą hamować oksydazę ksantynową, a także nasilać wydalanie moczanów przez nerki. Efekt na obniżenie kwasu moczowego jest umiarkowany i zależy od ilości spożywanej herbaty, najczęściej zaleca się 1–2 filiżanki dziennie jako element zdrowej diety i źródło nawodnienia.
• Kwercetyna – naturalny flawonoid występujący m.in. w cebuli, jabłkach i winogronach. W badaniach suplementacja 500 mg kwercetyny przez 4 tygodnie powodowała obniżenie kwasu moczowego o ok. 0,44 mg/dl.
• Kurkuma – kurkumina zawarta w kurkumie wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne i może wpływać na metabolizm puryn. Poprawia również profil lipidowy. Aby zwiększyć przyswajalność kurkuminy, warto łączyć ją z pieprzem.
• Utrzymywanie prawidłowych poziomów cynku i magnezu – pierwiastki te mają wpływ na enzymy biorące udział w przemianie puryn. Dieta bogata w cynk i magnez (pestki dyni, orzechy, nasiona) może wspierać wydalanie kwasu moczowego.
• Dbanie o optymalny poziom witaminy D – metaanalizy dowodzą, że suplementacja witaminy D w dawce 400-2000 IU prowadzi do znacznego spadku stężenia kwasu moczowego, szczególnie u osób z dużym wyjściowym niedoborem. Suplementacja powinna być prowadzona zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Higiena snu i redukcja stresu – przewlekły stres i niedobór snu sprzyjają rozwojowi insulinooporności, otyłości i nadciśnienia, które utrudniają wydalanie kwasu moczowego i nasilają jego syntezę.

Domowe sposoby nie zastąpią leczenia, ale są cennym uzupełnieniem codziennej profilaktyki.

Badanie stężenia kwasu moczowego – jaki wynik jest niepokojący?

Podstawą diagnostyki hiperurykemii jest oznaczenie stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. W badaniach laboratoryjnych zakresy referencyjne mogą się nieco różnić między laboratoriami. W praktyce klinicznej hiperurykemię definiuje się jako stężenie kwasu moczowego we krwi przekraczające 7 mg/dl (420 µmol/l) u mężczyzn i 6 mg/dl (360 µmol/l) u kobiet.

Wartość 6,8 mg/dl odpowiada progowi rozpuszczalności moczanu sodu – jego przekroczenie sprzyja tworzeniu się kryształów i złogów, choć u wielu osób podwyższone stężenie nie wiąże się z objawami klinicznymi.

Badanie poziomu kwasu moczowego wykonuje się z próbki krwi żylnej na czczo. W uzasadnionych przypadkach dodatkowo oznacza się utratę kwasu moczowego w dobowej zbiórce moczu wraz z oceną pH moczu. Umożliwia to ocenę, czy podwyższone stężenie wynika głównie ze zwiększonej produkcji w organizmie, czy z upośledzonego wydalania przez nerki.

Wynik należy interpretować w odniesieniu do stanu klinicznego pacjenta. Regularne monitorowanie stężenia jest zalecane, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka metabolicznego, chorobami nerek lub leczonych farmakologicznie.

Podwyższony kwas moczowy – leczenie

Leczenie hiperurykemii zależy od stanu klinicznego pacjenta. Jeśli przebiega bezobjawowo, często wystarczy modyfikacja stylu życia – zdrowa dieta, unikanie alkoholu i fruktozy, utrzymanie prawidłowej wagi.

Farmakoterapia jest wskazana m.in. u osób z bardzo wysokim stężeniem kwasu moczowego, chorobami nerek, powtarzającymi się napadami dny moczanowej lub kamicą moczanową.

Stosuje się leki zmniejszające stężenie kwasu moczowego: inhibitory oksydazy ksantynowej – allopurynol, a w przypadku jego nietolerancji febuksostat.

U osób z prawidłową funkcją nerek można rozważyć leki urykozuryczne (np. probenecyd), pamiętając o odpowiednim nawodnieniu.

Profilaktyka – jak utrzymać niski poziom kwasu moczowego?

Utrzymanie prawidłowego stężenia kwasu moczowego wymaga konsekwencji i zdrowych nawyków.

• Prawidłowa masa ciała – nadwaga sprzyja hiperurykemii, a stopniowa, rozsądna redukcja wagi obniża stężenie moczanów.
• Umiarkowana aktywność fizyczna – wspiera metabolizm i poprawia wrażliwość na insulinę.
• Stałe nawodnienie – przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów (2-2,5 litra na dobę), najlepiej wody, zmniejsza ryzyko tworzenia się złogów moczanowych.
• Unikanie alkoholu i nadmiaru fruktozy – oba czynniki istotnie podnoszą stężenie kwasu moczowego.
• Kontrola chorób towarzyszących – nadciśnienia, cukrzycy, hiperlipidemii, chorób nerek.

Dzięki tym działaniom można nie tylko zapobiegać hiperurykemii, ale także zmniejszyć ryzyko chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych.

Jak obniżyć poziomu kwasu moczowego: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)

Odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące obniżania poziomu kwasu moczowego.

Jak obniżyć poziom kwasu moczowego: podsumowanie informacji

• Hiperurykemia to stan zwiększonego stężenia kwasu moczowego. Sprzyja odkładaniu się kryształów moczanu sodu w stawach (rozwojowi dny moczanowej) i może zwiększać prawdopodobieństwo kamicy nerkowej oraz chorób sercowo-naczyniowych.
• Na poziom kwasu moczowego wpływa dieta (puryny, fruktoza, alkohol), styl życia, choroby przewlekłe i leki.
• Diagnostyka hiperurykemii polega na badaniu stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi. Można także oznaczyć dobową utratę kwasu moczowego w porannej próbce moczu.
• Leczenie i profilaktyka opierają się na utrzymywaniu kwasu moczowego poniżej progu krystalizacji oraz zmianach stylu życia.

Bibliografia

1. Mandl P., D’Agostino M.A., Navarro-Compán V., et al. 2023 EULAR recommendations on imaging in diagnosis and management of crystal-induced arthropathies in clinical practice. Ann Rheum Dis. 2024;83:752–759.
2. Mount D.B. Asymptomatic hyperuricemia. UpToDate. Literature review current through: Aug 2025. Wolters Kluwer.
3. Zimmermann-Górska I., Goncerz G. Dna moczanowa. Medycyna Praktyczna – Interna Szczeklika.
4. Goncerz G., Tuchocka-Kaczmarek A.: Leczenie dny moczanowej. Podsumowanie wytycznych American College of Rheumatology 2020. Med. Prakt., 2021; 4: 48–58
5. Kakutani-Hatayama M, Kadoya M, Okazaki H, Kurajoh M, Shoji T, Koyama H, Tsutsumi Z, Moriwaki Y, Namba M, Yamamoto T. Nonpharmacological Management of Gout and Hyperuricemia: Hints for Better Lifestyle. Am J Lifestyle Med. 2015 Sep 2;11(4):321-329. doi: 10.1177/1559827615601973.
6. Juraschek SP, Miller ER 3rd, Gelber AC. Effect of oral vitamin C supplementation on serum uric acid: a meta-analysis of randomized controlled trials. Arthritis Care Res (Hoboken). 2011 Sep;63(9):1295-306. doi: 10.1002/acr.20519. PMID: 21671418; PMCID: PMC3169708.
7. E.K. Biernatkaluza, N. Schlesinger, SAT0318 Lemon Juice Reduces Serum Uric Acid Level Via Alkalization of Urine in Gouty and Hyperuremic Patients- A Pilot Study, Annals of the Rheumatic Diseases, Volume 74, Supplement 2, 2015,Page 774, ISSN 0003-4967, https://doi.org/10.1136/annrheumdis-2015-eular.5147.
8. Ferro Y, Maurotti S, Mazza E, Pujia R, Sciacqua A, Musolino V, Mollace V, Pujia A, Montalcini T. Citrus Bergamia and Cynara Cardunculus Reduce Serum Uric Acid in Individuals with Non-Alcoholic Fatty Liver Disease. Medicina (Kaunas). 2022 Nov 26;58(12):1728. doi: 10.3390/medicina58121728. PMID: 36556930; PMCID: PMC9784233.
9. Kawakami Y, Yasuda A, Hayashi M, Akiyama M, Asai T, Hosaka T, Arai H. Acute effect of green tea catechins on uric acid metabolism after alcohol ingestion in Japanese men. Clin Rheumatol. 2021 Jul;40(7):2881-2888. doi: 10.1007/s10067-021-05625-7. Epub 2021 Feb 10. PMID: 33569708.
10. Jamshed H, Gilani AU, Sultan FA, Amin F, Arslan J, Ghani S, Masroor M. Almond supplementation reduces serum uric acid in coronary artery disease patients: a randomized controlled trial. Nutr J. 2016 Aug 19;15(1):77. doi: 10.1186/s12937-016-0195-4. PMID: 27543277; PMCID: PMC4991057.
11. Zhang, Y., & Qiu, H. (2018). Dietary Magnesium Intake and Hyperuricemia among US Adults. Nutrients, 10(3), 296. https://doi.org/10.3390/nu10030296.
12. Luis E. Simental-Mendía, Yéssika Weyman-Vela, Mario Simental-Mendía, Effect of vitamin D administration on serum uric acid concentrations: A systematic review and meta-analysis of clinical trials,  PharmaNutrition,  Volume 28,  2024,  100391,  ISSN 2213-4344,  https://doi.org/10.1016/j.phanu.2024.100391.
13. Kyu Yong Park, Hyun Jung Kim, Hyeong Sik Ahn, Sun Hee Kim, Eun Ji Park, Shin-Young Yim, Jae-Bum Jun, Effects of coffee consumption on serum uric acid: systematic review and meta-analysis, Seminars in Arthritis and Rheumatism, Volume 45, Issue 5,  2016, https://doi.org/10.1016/j.semarthrit.2016.01.003.
14. Jafari-Nozad AM, Jafari A, Yousefi S, Bakhshi H, Farkhondeh T, Samarghandian S. Anti-gout and Urate-lowering Potentials of Curcumin: A Review from Bench to Beside. Curr Med Chem. 2024;31(24):3715-3732. doi: 10.2174/0929867331666230721154653. PMID: 37488765.
15. Shi Y, Williamson G. Quercetin lowers plasma uric acid in pre-hyperuricaemic males: a randomised, double-blinded, placebo-controlled, cross-over trial. Br J Nutr. 2016 Mar 14;115(5):800-6. doi: 10.1017/S0007114515005310. Epub 2016 Jan 20. PMID: 26785820.