Kwas moczowy w surowicy (M45)

Kwas moczowy jest metabolitem puryn, kwasów nukleinowych oraz nukleoprotein. W związku z tym jego nieprawidłowe stężenia mogą świadczyć o zaburzonym metabolizmie tych substancji. Hiperurykemię można zaobserwować w przypadku dysfunkcji nerek, dny moczanowej, białaczki, czerwienicy, miażdżycy tętnic, cukrzycy, niedoczynności tarczycy i w niektórych schorzeniach genetycznych. Obniżone poziomy występują u pacjentów z chorobą Wilsona.

Nadmiar kwasu moczowego prowadzi do nadmiernej aktywacji stresu oksydacyjnego, przewlekłego niespecyficznego stanu zapalnego i deficytu tlenku azotu. W wymiarze klinicznym to zwiększone ryzyko dysfunkcji śródbłonka, rozwoju i progresji miażdżycy i jej konsekwencji (z chorobą wieńcową na czele), nadciśnienia tętniczego, przewlekłej choroby nerek, insulinooporności i zespołu metabolicznego. Wszystkie te niekorzystne efekty dotyczą szczególnie pacjentów z dną moczanową, ale także osób z bezobjawowym wzrostem stężenia kwasu moczowego.

Stężenie kwasu moczowego w organizmie może być zwiększone z różnych przyczyn:

• nadmiernego spożycia pokarmów bogato purynowych, zwłaszcza mięs i serów. Największa ilość zasad purynowych występuje w produktach bogatych w białko, zarówno roślinnych i zwierzęcych. Należą do nich mięsa, wędliny, nabiał, rośliny strączkowe - groch, fasola, ciecierzyca,
• rozpadu puryn po spożyciu alkoholu, szczególnie wysokoprocentowego,
• zmniejszonego wydalania przez nerki (np. w niewydolności nerek lub w leczeniu nadciśnienia tętniczego lekami moczopędnymi),
• nasilonego uwalniania kwasu moczowego z powodu rozpadu tkanek (w białaczkach, niedokrwistościach lub w wyniku leczenia choroby nowotworowej chemioterapeutykami).

Kwas moczowy w płynie pozakomórkowym występuje jako sól sodowa w stężeniu bliskim stanu wysycenia, dlatego wraz ze wzrostem stężenia łatwo krystalizuje do moczanu sodowego i odkłada się w stawach lub w nerkach.

Szczególnie narażone na wzrost poziomu kwasu moczowego we krwi są osoby chorujące na cukrzycę, nadciśnienie, a także otyłe, prowadzące niezdrowy tryb życia.

Kwas moczowy w 3/4 jest wydalany z moczem, pozostała część jest rozkładana przez bakterie jelitowe i wydalana z kałem.

Kwas moczowy w surowicy – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Wskazaniem do wykonania badania kwasu moczowego w surowicy są:

• diagnostyka i monitorowanie leczenia dny moczanowej i kamicy nerkowej,
• monitorowanie przebiegu niektórych rodzajów chemioterapii i radioterapii,
• diagnostyka zaburzeń funkcji nerek,
• cukrzyca,
• okresowo razem z lipidogramem, zwłaszcza u osób z nadciśnieniem tętniczym.

Uwaga: podwyższone stężenie kwasu moczowego w surowicy wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób serca, podobnie jak zbyt wysoki poziom cholesterolu LDL. Z tego względu badanie kwasu moczowego warto wykonywać kontrolnie, razem z lipidogramem.