Ciąża to stan, w którym kobieta powinna zwracać szczególną uwagę na to, jak się odżywia. Jest to okres, w którym zapotrzebowanie nie wiele składników pokarmowych wzrasta do tego stopnia, że niektóre trudno uzupełnić z dietą. Dlatego rekomendacje wskazują, że kobieta w ciąży powinna suplementować żelazo, kwasy omega-3, jod, kwas foliowy i witaminę D. Dlaczego zalecane jest zażywanie witaminy D w ciąży i jak to zrobić bezpiecznie i efektywnie? Zapraszamy do artykułu.
Spis treści:
- Znaczenie witaminy D w ciąży
- Związek pomiędzy poziomem witaminy D u matki i płodu
- Zapotrzebowanie na witaminę D w ciąży
- Podsumowanie
- Witamina D3 w ciąży – sekcja FAQ
Znaczenie witaminy D w ciąży
Optymalny poziom witaminy D w ciąży ma duże znaczenie na wielu etapach jej przebiegu. Badania wskazują, iż odgrywa ona znaczącą rolę w implantacji i utrzymaniu zarodka, a niedobory witaminy D powiązane są ze zwiększonym ryzykiem poronień.
Witamina D to również jeden z najważniejszych elementów prawidłowego rozwoju układu kostnego płodu. Poza tym ma ona także istotny wpływ na:
- dojrzewanie i funkcjonowanie układów odpornościowego, mięśniowego, krążenia oraz nerwowego;
- udział w kontroli metabolizmu węglowodanów i funkcjonowaniu trzustki.
Wiele opublikowanych prac naukowych sugeruje powiązanie między niewystarczającym poziomem witaminy D u ciężarnych a podwyższonym ryzykiem wystąpienia powikłań ciąży. Należą do nich:
- stan przedrzucawkowy;
- cukrzyca ciążowa;
- zwiększona podatność na infekcje
- zwiększone ryzyko konieczności wykonania cięcia cesarskiego.
Co więcej, z danych dostępnych w literaturze medycznej wynika, że istnieje związek między stanem zaopatrzenia kobiety ciężarnej w witaminę D a urodzeniową masą i długością ciała noworodka. Zależność ta rozciąga się także na dalszy rozwój dziecka w okresie pierwszych dwunastu miesięcy życia.
Związek pomiędzy poziomem witaminy D u matki i płodu
W okresie ciąży organizm kobiety przechodzi istotne zmiany w regulacji gospodarki wapniowej oraz metabolizmie witaminy D. Modyfikacje te są niezbędne, aby zapewnić rozwijającemu się dziecku odpowiednią ilość wapnia. Szacuje się, że płód wymaga dostarczenia łącznie około 30 gramów wapnia przez cały czas trwania ciąży; zapotrzebowanie to jest największe w trzecim trymestrze.
Aby sprostać podwyższonemu zapotrzebowaniu na wapń, już we wczesnym okresie ciąży dochodzi do nasilenia aktywności enzymu 1α-hydroksylazy w nerkach matki. Dodatkowo, aktywność tego enzymu pojawia się również w łożysku (1α-hydroksylaza łożyskowa), co potęguje jego działanie. Konsekwencją tego jest wzrost syntezy biologicznie aktywnej postaci witaminy D – 1,25(OH)2D – czyli kalcytriol.
U kobiet z prawidłową podażą witaminy D, stężenie kalcytriol w surowicy krwi stopniowo wzrasta i może osiągnąć w trzecim trymestrze ciąży poziom nawet dwukrotnie wyższy w porównaniu do wartości sprzed ciąży.
Zwiększone stężenie kalcytriolu prowadzi do intensyfikacji wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego matki, dzięki czemu rośnie poziom wapnia transportowanego przez łożysko do organizmu dziecka.
Opisany mechanizm może stać się niewystarczający w przypadku niedostatecznej podaży witaminy D u matki. W takich sytuacjach, jedynym źródłem wapnia, które może pokryć potrzeby rozwijającego się płodu, staje się układ kostny kobiety ciężarnej. Może to w konsekwencji prowadzić do znacznej demineralizacji kości i potencjalnie do rozwoju osteoporozy.
>> Przeczytaj także:
- Witaminy i ich suplementacja u kobiet w ciąży
- Przedawkowanie witaminy D – objawy, przyczyny, badania laboratoryjne, leczenie
Zapotrzebowanie na witaminę D w ciąży
Kobiety planujące ciążę oraz będące w ciąży powinny suplementować witaminę D w takiej ilości, aby zapewnić jej optymalne stężenie w organizmie. Jest to możliwe tylko jeśli pacjentka wykonuje badanie stężenia witaminy D we krwi, aby zastosować odpowiednią dawkę.
| Pamiętaj: Suplementację witaminy D3 w ciąży i w czasie laktacji należy prowadzić pod kontrolą poziomu 25(OH)D we krwi i zachowania jego optymalnego stężenia 30-50 ng/ml. |
Jeśli kobieta ciężarna nie ma możliwości wykonania badania, zaleca się, aby stosować 2000 IU witaminy D na dobę przez całą ciążę i laktację.
Podsumowanie
Witamina D3 to ważny element zdrowia kobiety w ciąży i jej nienarodzonego dziecka. Dlatego należy zadbać o jej optymalny poziom, zrobić niezbędne badania i wdrożyć niezbędną suplementację.
Witamina D3 w ciąży – sekcja FAQ
Bezpieczna dawka witaminy D dla kobiety karmiącej to taka, która zapewnia optymalny jej poziom we krwi – 30-50 ng/ml.
Witamina D jest obecna w mleki matki w bardzo niewielkich ilościach, dlatego u niemowląt karmionych piersią niezbędna jest jej suplementacja.
Niedobór witaminy D ocenia badanie jej poziomu we krwi, w postaci 25(OH)D.
Tak. Nadmiar witaminy D – stężenie powyżej 100 ng/ml – może być toksyczny.
Bibliografia:
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych; Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, tom 5 nr 4 strony 170-181 https://www.ptgin.pl/artykul/rekomendacje-polskiego-towarzystwa-ginekologow-i-poloznikow-dotyczace-suplementacji-u (dostęp: 04.12.2025)
- Płudowski, P.; Kos-Kudła, B.; Walczak, M.; Fal, A.; Zozulińska-Ziółkiewicz, D.; Sieroszewski, P.; Peregud-Pogorzelski, J.; Lauterbach, R.; Targowski, T.; Lewiński, A.; et al. Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695. https://doi.org/10.3390/nu15030695 (dostęp: 04.12.2025)
- Misiorowska J., Misiorowski W., Rola witaminy D w ciąży, Postępy Nauk Medycznych 12/2014, s. 865-871; https://www.czytelniamedyczna.pl/4979,rola-witaminy-d-w-ciazy.html (dostęp: 04.12.2025)
- Strukow A., Witaminy i ich suplementacja u kobiet w ciąży, ALAB laboratoria, https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/witaminy-i-ich-suplementacja-u-kobiet-w-ciazy/ (dostęp 2.12.2025).
