Alergia na gluten – jak się objawia? Diagnostyka, przyczyny i leczenie alergii

Gluten to białko obecne w ziarnach pszenicy, żyta i jęczmienia. U większości osób nie stanowi żadnego problemu. Jednak dla niektórych może być źródłem uciążliwych, a czasem groźnych dolegliwości.

W tym artykule w prosty sposób wyjaśniamy: >> czym różni się alergia na gluten od celiakii, >> jak rozpoznać jej objawy, >> jakie badania pomogą w postawieniu diagnozy, >> co jeść, a czego unikać, jeśli gluten Ci szkodzi.

Spis treści:

1. Co sprzyja rozwojowi alergii na gluten?
2. Objawy alergii na gluten
3. Jak sprawdzić, czy to alergia na gluten?
4. Alergia na gluten a celiakia – to nie to samo
5. Leczenie alergii na gluten
6. Co jeść przy alergii na gluten?
7. Podsumowanie

Co sprzyja rozwojowi alergii na gluten?

W alergii na gluten układ odpornościowy reaguje na gluten jak na intruza. Wytwarza przeciwciała IgE, które uruchamiają reakcję alergiczną.

Dlaczego tak się dzieje? Przyczyn może być kilka:

• Predyspozycje rodzinne – jeśli w rodzinie są alergicy, ryzyko jest większe.
• Kontakt z glutenem w diecie – im wcześniej i częściej organizm styka się z alergenem, tym większe prawdopodobieństwo reakcji u osób podatnych.
• Uszkodzona bariera jelitowa – np. po infekcjach czy w chorobach przewodu pokarmowego.
• Inne alergie pokarmowe – szczególnie na białka roślinne.

Alergia może pojawić się w każdym wieku – nie tylko u dzieci, ale także u dorosłych, którzy wcześniej jedli gluten bez problemu.

Objawy alergii na gluten

Reakcja może wystąpić szybko – już w ciągu kilku minut od zjedzenia posiłku – lub po kilku godzinach.

Najczęstsze sygnały ostrzegawcze:

Na skórze:

• swędząca wysypka,
• pokrzywka,
• obrzęk warg, powiek, czasem całej twarzy.

Ze strony układu pokarmowego:

• ból brzucha,
• wzdęcia,
• biegunka,
• nudności lub wymioty.

Układ oddechowy:

• zatkany nos lub katar,
• kaszel i świszczący oddech,
• duszność.

W rzadkich przypadkach dochodzi do anafilaksji – gwałtownej, uogólnionej reakcji alergicznej, która wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Jak sprawdzić, czy to alergia na gluten?

Pierwszy krok to wizyta u alergologa lub gastroenterologa. Ważne, by nie odstawiać glutenu przed badaniami – może to zafałszować wynik.

Najczęściej wykonywane badania:

• testy skórne punktowe z alergenami pszenicy lub glutenu,
• oznaczenie swoistych przeciwciał IgE we krwi,
• testy prowokacji pokarmowej – wykonywane wyłącznie w warunkach szpitalnych.

Wywiad lekarski, połączony z dzienniczkiem objawów i jadłospisu, często pomaga już na wstępie zawęzić listę możliwych przyczyn dolegliwości.

>>Badanie przydatne w diagnostyce alergii na gluten jest dostępne w ALAB laboratoria<<

Alergia na gluten a celiakia – to nie to samo

Choć obie choroby wiążą się z nietolerancją glutenu, różnią się mechanizmem powstawania.

• Celiakia – to choroba autoimmunologiczna. Gluten wywołuje przewlekły stan zapalny jelita cienkiego i uszkadza jego strukturę. Objawy rozwijają się stopniowo.
• Alergia na gluten – to reakcja alergiczna zależna od IgE. Objawy pojawiają się szybko, a przebieg może być nagły i gwałtowny.

W obu przypadkach dieta bezglutenowa jest podstawą leczenia, ale droga do diagnozy wygląda inaczej.

>>Podejrzewasz u siebie problem ze spożywaniem glutenu? W ALAB laboratoria znajdziesz Pakiet Badań Diagnostyka chorób glutenozależnych<<

Leczenie alergii na gluten

Najważniejsze jest unikać glutenu w diecie. W przypadku ciężkich reakcji lekarz może zalecić noszenie przy sobie ampułkostrzykawki z adrenaliną.

W leczeniu stosuje się również:

• leki przeciwhistaminowe – na objawy skórne i świąd,
• glikokortykosteroidy – w przypadku silniejszych reakcji,
• edukację w zakresie czytania etykiet i rozpoznawania „ukrytego” glutenu.

Co jeść przy alergii na gluten?

Na szczęście lista produktów bez glutenu jest długa. Można jeść:

• ryż, kukurydzę, proso, grykę,
• amarantus, komosę ryżową (quinoa),
• ziemniaki i inne warzywa skrobiowe,
• mięso, ryby, jaja, świeże owoce i warzywa.

Warto szukać produktów ze znakiem „przekreślonego kłosa” i unikać przetworzonej żywności, w której gluten bywa dodatkiem technologicznym.

Podsumowanie

Alergia na gluten może objawiać się wysypką, dolegliwościami żołądkowymi lub problemami z oddychaniem. W najcięższych przypadkach stanowi zagrożenie życia.

Jeśli podejrzewasz, że gluten Ci szkodzi – nie diagnozuj się samodzielnie. Skonsultuj się z lekarzem, wykonaj odpowiednie badania i dopiero wtedy wprowadzaj zmiany w diecie. Wczesne rozpoznanie to najlepszy sposób, by uniknąć powikłań.

---

Bibliografia

1. Gigrejas, G., Sabenca, C., Ribeiro, M., Sousa, T., Poeta, P., Bagulho, A., & Igrejas, G. (2021). Wheat: Nutritional value, health benefits and diseases related to gluten. Foods, 10(8), 1765.
2. Neyer, S., Pohrt, U., & Reese, I. (2025). Prevalence and clinical symptoms of wheat allergy in adults and adolescents in Germany. Clinical & Experimental Allergy. Advance online publication.
3. Nasr, I., Nasr, I., Al Shekeili, L., Al Wahshi, H. A., Nasr, M. H., & Ciclitira, P. J. (2016). Celiac disease, wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity. International Food and Nutrition Medicine, 3(4), 155–162.
4. Elli, L., Branchi, F., Tomba, C., Villalta, D., Norsa, L., Ferretti, F., Roncoroni, L., & Bardella, M. T. (2015). Diagnosis of gluten-related disorders: Celiac disease, wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity. World Journal of Gastroenterology, 21(23), 7110–7119.