Cukrzyca ciążowa (GDM – Gestational Diabetes Mellitus) to zaburzenie tolerancji węglowodanów, które po raz pierwszy rozpoznaje się w czasie ciąży na podstawie wyników OGTT. Zwykle ustępuje po porodzie, ale wymaga ścisłej kontroli, ponieważ może wpływać na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka. Kluczowym elementem terapii jest odpowiednia dieta, która pomaga utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi. W tym artykule omówimy, jakie produkty warto włączyć do jadłospisu, a których lepiej unikać, by zminimalizować ryzyko powikłań.
| Kluczowe informacje: Cukrzyca ciążowa (GDM) wymaga kontroli żywieniowej, aby utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi i zapewnić zdrowy rozwój dziecka: >> jedz 5-6 mniejszych posiłków co 2-3 godziny, >> wybieraj węglowodany złożone o niskim IG i łącz je z białkiem oraz zdrowymi tłuszczami. |
Spis treści:
- Cukrzyca ciążowa: dieta i ogólne zasady żywienia
- Cukrzyca ciążowa: co można jeść a czego warto unikać?
- Cukrzyca ciążowa – przepisy na śniadanie, obiad i kolację
- Cukrzyca ciążowa – dieta. Podsumowanie najważniejszych informacji
- FAQ. Dieta w cukrzycy ciążowej – często zadawane pytania
Cukrzyca ciążowa: dieta i ogólne zasady żywienia
W cukrzycy ciążowej organizm kobiety nie radzi sobie z produkcją wystarczającej ilości insuliny, co prowadzi do podwyższonego poziomu cukru we krwi. Dieta ma na celu stabilizację glikemii, zapewnienie odpowiedniej podaży składników odżywczych dla matki i dziecka oraz kontrolę przyrostu masy ciała.
Ogólne zasady żywienia:
- unikaj cukrów prostych – wyklucz słodycze, słodzone napoje, soki owocowe, białe pieczywo, drobne kasze.
- wybieraj węglowodany złożone – pełnoziarniste pieczywo, grube kasze (gryczana, jaglana, jęczmienna pęczak), komosa ryżowa, brązowy ryż, płatki owsiane.
- jedz regularnie – 5-6 mniejszych posiłkówco 2-3 godziny (zapobiega to gwałtownym wahaniom glikemii).
- białko w każdym posiłku – chude mięso, ryby, jaja, nabiał, rośliny strączkowe.
- zdrowe tłuszcze – awokado, orzechy, nasiona, oliwa z oliwek, tłuste ryby (łosoś, makrela).
- błonnik pokarmowy – warzywa (najlepiej surowe lub gotowane al dente), owoce o niskim IG (jagody, maliny), zboża pełnoziarniste (makarony, pieczywo), otręby.
- ogranicz owoce – max. 1-2 porcje dziennie, najlepiej z dodatkiem białka (np. jogurt naturalny + borówki).
- kontroluj porcje – nawet zdrowe węglowodany jedz w umiarkowanych ilościach (np. 2-3 łyżki kaszy/posiłek).
- nawadniaj się – woda, herbata ziołowa, woda z cytryną. Unikaj soków i napojów gazowanych.
- suplementuj kwas foliowy i witaminę D zgodnie z zaleceniami lekarza.
- mierz glikemię – sprawdzaj poziom cukru na czczo i 1-2 godz. po posiłku (normy: na czczo <95 mg/dl, po 1h <140 mg/dl).
Co więcej, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w przypadku cukrzycy ciążowej zaleca następujący rozkład makroskładników:
- 40-50% węglowodanów (około 180 g węglowodanów/dobę) – preferowanie węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym,
- 30% białka (1,3 g/kg m.c./dobę),
- 20-30% tłuszczów (w tym < 10% nasyconych),
- liczba kalorii powinna być zależna od masy ciała, wzrostu, aktywności fizycznej i wieku.
Przeczytaj też o diecie z niskim Indeksem glikemicznym (IG) i skomponuj zdrowe posiłki.
>> Dowiedz się więcej o badaniach w ciąży i sprawdź zakres pakiety w ALAB laboratoria:
Cukrzyca ciążowa: co można jeść a czego warto unikać?
| PRODUKTY ZALECANE (CO MOŻNA JEŚĆ) | PRODUKTY NIEZALECANE (CZEGO WARTO UNIKAĆ) | |
| WĘGLOWODANY | pełnoziarniste pieczywo, brązowy ryż, quinoa, kasze (gryczana, jaglana), warzywa strączkowe (ciecierzyca, soczewica, fasola), warzywa niskoskrobiowe (brokuły, szpinak, papryka, cukinia). | białe pieczywo, drobne, kasze (manna, kuskus), słodycze, wyroby cukiernicze, słodzone, napoje, soki owocowe, produkty z dodatkiem syropu glukozowo-fruktozowego. |
| BIAŁKO | chude mięso (indyk, kurczak, królik, chuda wołowina), ryby (łosoś, dorsz, mintaj, makrela, szproty), jaja (najlepiej gotowane), nabiał (jogurt naturalny, kefir, twaróg, maślanka, serek wiejski), rośliny strączkowe (fasola, ciecierzyca, soczewica, groch, soja, bób), hummus, tofu naturalne. | tłuste mięsa (wieprzowina, boczek), wędliny z dużą ilością soli i konserwantów, smażone potrawy, ryby surowe. |
| TŁUSZCZE | oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, orzechy (włoskie, laskowe, migdały, pistacje niesolone), nasiona (słonecznika, siemię lniane, chia), pestki dyni, awokado. | tłuszcze trans (margaryny, kupne fast foody, słone przekąski), smalec, boczek, bekon, skóra mięs. |
>> Dowiedz się, jaki jest zakres pakietu badań w ALAB laboratoria:
Cukrzyca ciążowa – przepisy na śniadanie, obiad i kolację
Prawidłowa dieta w cukrzycy ciążowej powinna być bogata w błonnik, białko i zdrowe tłuszcze, a uboga w proste węglowodany. Oto przykładowe przepisy na śniadanie, obiad i kolację, które pomogą utrzymać stabilny poziom cukru we krwi.
>> Sprawdź też: Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna) – objawy, przyczyny, badania i leczenie
Cukrzyca ciążowa – dieta na śniadanie
- Jajecznica z pomidorem i bułką grahamką,
- Owsianka na mleku z orzechami i malinami,
- Chleb razowy z serkiem wiejskim i rzodkiewką.
Cukrzyca ciążowa – drugie śniadanie lub podwieczorek
- Jogurt naturalny z orzechami i malinami,
- Domowe ciastka owsiane z orzechami,
- Warzywa tj. kalarepa, papryka, ogórek z hummusem.
Cukrzyca ciążowa – dieta odpowiednia na obiad
- Kurczak z kaszą gryczaną i surówką z marchewki i jabłka,
- Pieczony łosoś z brązowym ryżem i brokułami,
- Makaron pełnoziarnisty z tofu i warzywami.
Cukrzyca ciążowa – kolacja
- Omlet z warzywami i kromką chleba żytniego,
- Sałatka z tuńczykiem i jajkiem,
- Krem z dyni z pestkami.
Cukrzyca ciążowa – dieta. Podsumowanie najważniejszych informacji
Dieta w cukrzycy ciążowej nie musi być restrykcyjna – kluczem jest wybór produktów o niskim indeksie glikemicznym, bogatych w błonnik, białko i zdrowe tłuszcze. Regularne posiłki i unikanie cukrów prostych pomagają utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi, co przekłada się na zdrowie matki i prawidłowy rozwój dziecka. Warto skonsultować się z dietetykiem, aby dopasować jadłospis do indywidualnych potrzeb. Pamiętaj: Cukrzyca ciążowa to stan, który można kontrolować – odpowiednia dieta to podstawa!
FAQ. Dieta w cukrzycy ciążowej – często zadawane pytania
Tak, w cukrzycy ciążowej można pić wodę z cytryną, a nawet jest to zalecane. Sama cytryna nie zawiera węglowodanów i nie podnosi poziomu cukru we krwi. Picie wody (z cytryną lub bez) nawadnia organizm i może łagodzić typowe ciążowe dolegliwości.
W cukrzycy ciążowej najlepiej wybierać naturalne jogurty np. greckie lub skyr bez dodatku cukru, bogate w białko i o niskiej zawartości węglowodanów, najlepiej spożywać je z dodatkiem owoców o niskim IG, tj. jagody czy maliny.
W cukrzycy ciążowej można jeść domowe lody na bazie mleka lub jogurtu naturalnego z dodatkiem owoców. Lody kupne można zjeść sporadycznie po posiłku zawierającym białko i błonnik (np. z orzechami), by spowolnić wchłanianie cukru. Po zjedzeniu skontroluj glikemie – jeśli poziom cukru skacze, zrezygnuj.
Chleb żytni na zakwasie 100% razowy (ma niski IG, dużo błonnika i wolno uwalnia energię), chleb gryczany lub owsiany (bez dodatku mąki pszennej, bogaty w składniki mineralne), chleb pełnoziarnisty z ziarnami np. słonecznika, dyni, siemienia lnianego (zwiększa sytość i stabilizuje cukier).
Tak, ale rzadko, w małych porcjach i z umiarem – tradycyjne frytki mają wysoki indeks glikemiczny i mogą gwałtownie podnieść poziom cukru we krwi. Najlepszym wyborem będą domowe frytki z ziemniaków, batatów, marchwi i pietruszki skropione olejem rzepakowym lub oliwą z oliwek i przyprawione ziołami. Powinny one stanowić dodatek do dania.
Tak, ale z rozsądnymi modyfikacjami: cienkie ciasto na mące pełnoziarnistej lub orkiszowej (mniej węglowodanów, więcej błonnika), dodatek białka (kurczak, tuńczyk, mozzarella) i warzyw (szpinak, papryka). Najlepsza będzie domowa wersja – kontrolujesz skład. Mały kawałek (1–2 kawałki) jako część posiłku, nie główne danie.
Bibliografia
- Wender-Ożegowska E. et al., Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017;2(5):215-229.
- Szostak-Węgierek D. (red.), Żywienie kobiet w czasie ciąży i karmienia piersią: Żywienie kobiet ciężarnych i karmiących piersią, POLSPEN, Warszawa, 2021.
- Jarosz M. (red.), Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, NIZP-PZH, 2020.Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, Cukrzyca ciążowa – zalecenia żywieniowe, 2024.
- Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą, 2025.
