Dieta ubogoresztkowa, znana również pod nazwą niskobłonnikowa. Jest to sposób żywienia stosowany przede wszystkim w leczeniu i łagodzeniu dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jej głównym celem jest odciążenie jelit poprzez ograniczenie spożycia błonnika i resztek pokarmowych, które mogłyby działać drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego.
Z tego artykułu dowiesz się:
- na czym dokładnie polega dieta ubogoresztkowa,
- jakie produkty są dozwolone, a których należy unikać w diecie ubogoresztkowej
- w jakich przypadkach warto zastosować dietę ubogoresztkową.
Jeśli zmagasz się z problemami trawiennymi, to kompendium pomoże Ci lepiej zrozumieć, jak odpowiednio ułożyć jadłospis i kiedy skonsultować się ze specjalistą.
Spis treści:
- Zasady diety ubogoresztkowej
- Czy dieta ubogoresztkowa to dieta niskobłonnikowa?
- Produkty zalecane w diecie ubogoresztkowej
- Jakich składników unikać w diecie ubogoresztkowej?
- Wskazania do przejścia na dietę ubogoresztkową
- Przykładowy jadłospis diecie ubogoresztkowej
- Dieta ubogoresztkowa – podsumowanie najważniejszych informacji
- Dieta ubogoresztkowa – najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Zasady diety ubogoresztkowej
Dieta ubogoresztkowa jest inaczej nazywana dietą niskobłonnikową. Stosuje się ją jako dietę leczniczą głównie w schorzeniach układu pokarmowego.
Jej celem jest:
- ograniczenie działania drażniącego na błonę śluzową przewodu pokarmowego,
- zmniejszenie objętości stolca,
- zmniejszenie częstotliwości wypróżnień,
- złagodzenie mechanicznych i chemicznych bodźców dla jelita grubego.
Za dietę niskobłonnikową uznaje się taką dietę, w której dzienne spożycie błonnika nie przekracza około 10g. Dieta ubogoresztkowa powinna być dietą wysokobiałkową i niskotłuszczową.
Posiłki powinny być spożywane w regularnych odstępach, a ich liczba nie powinna być mniejsza niż 5 oraz nie większa niż 6 posiłków dziennie, tak aby zmniejszyć objętość pojedynczego posiłku i mniej obciążać przewód pokarmowy.
Czy dieta ubogoresztkowa to dieta niskobłonnikowa?
Dieta ubogoresztkowa, może być nazywana dietą niskobłonnikową, ponieważ polega ona na ograniczeniu spożywania błonnika w diecie.
Błonnik, to grupa związków, które nie ulegają trawieniu i wchłanianiu w jelicie cienkim, natomiast ulegają albo częściowej, albo pełnej fermentacji w jelicie grubym. W konsekwencji mogą zwiększać objętość stolca, stymulować perystaltykę oraz mechanicznie drażnić błonę śluzową.
Dieta ubogoresztkowa ma na celu zmniejszenie ryzyka podrażnień błony śluzowej przewodu pokarmowego, zwłaszcza w sytuacjach, gdy przewód jest nadwrażliwy lub uszkodzony (np. po zabiegu, w zapaleniu).
Należy jednak pamiętać, że taka dieta jest dietą leczniczą i powinna być stosowana po konsultacji z dietetykiem lub lekarzem oraz pod jego stałym nadzorem.
Długotrwałe stosowanie diety ubogoresztkowej – wpływ na zdrowie
Długotrwałe stosowanie diety ubogoresztkowej może wpływać niekorzystnie na organizm:
- prowadzić do niedoboru błonnika,
- zmniejszenia objętości stolca,
- zmian w mikrobiocie jelitowej,
- a także przyczynić się do niedoborów pokarmowych.
W literaturze podkreśla się, iż mimo szerokiego stosowania tej dieto-terapii, naukowe dowody są ograniczone i należy ją stosować ostrożnie, budując plan żywieniowy dostosowany do indywidualnych potrzeb.
Produkty zalecane w diecie ubogoresztkowej
Produktami zalecanymi w diecie ubogoresztkowej są produkty ubogie w błonnik pokarmowy oraz łatwo strawne i nie działające drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Możemy do nich zaliczyć:
- pszenne, jasne pieczywo,
- sucharki,
- kaszę mannę,
- płatki ryżowe,
- mąkę pszenną,
- marchew,
- seler,
- dynię,
- pomidory bez skórki,
- ziemniaki,
- dojrzałe owoce w postaci musów lub przecierów np.: jabłka w formie musu, banany, morele,
- banany,
- morele,
- jaja gotowane na miękko,
- oliwę z oliwek,
- olej rzepakowy,
- chude mięso,
- chude ryby: dorsz, pstrąg, mintaj,
- wodę niegazowaną.
>> Przeczytaj również: Dieta lekkostrawna – komu jest zalecana i na czym polega?
Ważne, aby przy wyborze produktów spożywczych owoce i warzywa były pozbawione skórek i nasion. Najlepiej spożywać je ugotowane, zmiksowane lub w formie przecieru, co zmniejsza objętość nierozdrobnionych fragmentów oraz błonnika.
Jakich składników unikać w diecie ubogoresztkowej?
Produkty przeciwwskazane w diecie ubogoresztkowej:
- nabiał o zawartości tłuszczu >2%,
- napoje alkoholowe,
- mocna herbata,
- kawa,
- napoje gazowane,
- pieczywo: żytnie, świeże, razowe,
- mąka pełnoziarnista,
- wyroby cukiernicze z ciasta francuskiego,
- tłuste gatunki ryb: łosoś, węgorz,
- tłuste mięsa: wieprzowina, baranina, dziczyzna, kaczka, podroby,
- warzywa: cebula, czosnek, suche nasiona roślin strączkowych, fasola, groch, ogórki,
- owoce: gruszki, daktyle, czereśnie, maliny, owoce niedojrzałe,
- jaja gotowane, jajecznica,
- boczek, smalec, słonina.
Należy również unikać niektórych przypraw, takich jak: pieprz, papryka ostra, chili, curry, gorczyca, gałka muszkatołowa.
Warto ograniczyć także pokarmy z dużą zawartością błonnika rozpuszczalnego lub nierozpuszczalnego, które mogą fermentować w jelicie grubym i powodować nadmierne gazy lub wzdęcia co może pogorszyć objawy.
W procesie eliminacji produktów wysokoresztkowych należy uważnie dobierać zamienniki, tak aby dieta nadal spełniała potrzeby kaloryczne i odżywcze pacjenta np. dobre źródło białka, zdrowych tłuszczów, witamin i minerałów.
Wskazania do przejścia na dietę ubogoresztkową
Głównym wskazaniem do przejścia na dietę ubogoresztkową są schorzenia przewodu pokarmowego, w których ograniczenie objętości stolca, zmniejszenie perystaltyki lub zmniejszenie drażnienia przewodu mogą przynieść korzyść zdrowotne.
Do takich schorzeń należą m.in.:
- choroba Leśniowskiego-Crohna,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
- choroby nowotworowe układu pokarmowego,
- zapalenie jelit,
- zespół jelita drażliwego,
- przed i po operacji jamy brzusznej,
- uporczywe biegunki.
Celem tej diety w każdej z wymienionych chorób jest zmniejszenie ilości ,,odpadów pokarmowych”, głównie błonnika i innych składników, które muszą przejść przez jelito grube i mogłyby podrażniać błonę śluzową jelita, powodować zwiększoną perystaltykę, ból czy wzdęcia.
Przykładowy jadłospis diecie ubogoresztkowej
Śniadanie
- 2 kromki białego pieczywa pszennego (ok. 60 g)
- 1 jajko gotowane na miękko
- 1 łyżeczka masła lub margaryny roślinnej
- 1 szklanka herbaty słabej z cytryną lub naparu z rumianku
II śniadanie
- 1 dojrzały banan
- 1 szklanka napoju mlecznego bezlaktozowego 1,5% tłuszczu (lub mleko 1,5% jeśli tolerowane)
Obiad
- Zupa krem z dyni (dynia + marchew + bulion warzywny klarowny + odrobina oliwy z oliwek)
- Gotowany filet z dorsza (ok. 120 g)
- Ziemniaki puree (ok. 150 g) z łyżeczką masła
- Gotowana marchew (50 g)
Podwieczorek
- ½ szklanki musu jabłkowego bez cukru (jabłko obrane, przetarte)
- 2 sucharki pszenne
Kolacja
- Kasza manna gotowana na wodzie lub mleku 1,5% z 1 łyżeczka cukru lub miodu (jeśli dobrze tolerowany)
- 1 szklanka wody niegazowanej lub herbaty z melisy
Nawodnienie: minimum 1,5–2 l płynów dziennie (woda niegazowana, herbatki ziołowe, klarowne buliony).
Dieta ubogoresztkowa – podsumowanie najważniejszych informacji
Dieta ubogoresztkowa to skuteczny sposób na złagodzenie objawów chorób przewodu pokarmowego i przyspieszenie regeneracji błony śluzowej jelit. Polega na ograniczeniu spożycia błonnika do około 10 g dziennie i eliminacji produktów, które mogą zwiększać objętość stolca lub powodować podrażnienia jelit.
W jadłospisie dominują produkty lekkostrawne, takie jak białe pieczywo, kasza manna, gotowane warzywa bez skórek, dojrzałe owoce w formie przecierów, chude mięso i ryby. Unika się natomiast produktów pełnoziarnistych, surowych warzyw i owoców, roślin strączkowych, tłustych mięs oraz napojów drażniących.
To dieta o charakterze leczniczym, którą należy stosować pod nadzorem dietetyka lub lekarza, szczególnie przy chorobach zapalnych jelit, po zabiegach operacyjnych lub przy uporczywych biegunkach.
Regularne posiłki, odpowiednie nawodnienie i właściwy dobór składników pomagają zmniejszyć dolegliwości, poprawić komfort trawienia i wspierać regenerację przewodu pokarmowego.
Jeśli podejrzewasz, że dieta ubogoresztkowa może być dla Ciebie korzystna, skonsultuj się ze specjalistą i rozważ wykonanie badań, które pomogą dobrać odpowiedni plan żywienia dopasowany do Twoich potrzeb.
Dieta ubogoresztkowa – najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Tak, jajka są dozwolone w diecie ubogoresztkowej, ponieważ nie zawierają błonnika i są łatwostrawnym źródłem białka. Najlepiej spożywać je gotowane na miękko lub w formie jajecznicy na parze, bez dodatku dużej ilości tłuszczu.
W diecie ubogoresztkowej zaleca się chleb pszenny jasny, najlepiej z mąki typ 450–550, bez ziaren, otrębów ani nasion. Unika się pieczywa razowego, żytniego i pełnoziarnistego, które zawiera duże ilości błonnika.
Kawę najlepiej ograniczyć lub całkowicie wyeliminować, ponieważ może pobudzać perystaltykę jelit i działać drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Jeśli dobrze tolerowana, dopuszcza się niewielką ilość słabej kawy z mlekiem.
Nie, owsianka nie jest zalecana w diecie ubogoresztkowej, ponieważ płatki owsiane zawierają stosunkowo dużo błonnika (ok. 7–10 g/100 g). Można ją zastąpić kaszą manną lub płatkami ryżowymi, które zawierają znacznie mniej błonnika.
Na obiad warto wybierać gotowane lub duszone dania lekkostrawne: np. filet z dorsza lub kurczaka, ziemniaki puree, gotowaną marchew lub dynię, a także zupy krem (np. z dyni lub marchwi). Potrawy powinny być bez skórek, nasion i dużej ilości tłuszczu.
Do owoców ubogoresztkowych należą banany, brzoskwinie i morele bez skórki, dojrzałe jabłka w postaci musu, melony i arbuzy. Wszystkie powinny być dojrzałe, obrane i najlepiej przetarte lub gotowane, aby zmniejszyć ilość błonnika nierozpuszczalnego.
Bibliografia
- Vanhauwaert, E., Matthys, C., Verdonck, L., & De Preter, V. (2015). Low-residue and low-fiber diets in gastrointestinal disease management. Advances in Nutrition, 6(6), 820–827.
- Kawa, M. (2021, 28 lipca). Dieta ubogoresztkowa. Zasady tworzenia jadłospisu — wskazania i przeciwwskazania. Medonet.
- Ruscio, M. (2022, August 25). It’s time to rethink the low-fiber low-residue diet: Paleo and low FODMAP diets are better for healing your gut. Dr. Ruscio Blog. https://drruscio.com/low-fiber-low-residue-diet/
- Shah, N. D., & Limketkai, B. N. (2015). Low residue vs. low fiber diets in inflammatory bowel disease: Evidence to support vs. habit? Nutrition Issues in Gastroenterology, Series #143, 28–32.
