Zakażenie Helicobacter pylori dotyczy prawie 70% dorosłych i 30% dzieci w Polsce. Choć często przebiega bezobjawowo, u części pacjentów występują dolegliwości – od klasycznych objawów żołądkowo-jelitowych (dyspepsji), po rzadziej opisywane manifestacje pozagastrologiczne. W tym artykule przedstawiamy spektrum objawów, które może powodować H. pylori. Sprawdź, czy Cię dotyczą i dowiedz się, kiedy warto wykonać badania.
Spis treści:
- Helicobacter pylori – co to za bakteria?
- Zakażenie Helicobacter pylori: objawy jelitowe
- Helicobacter pylori – objawy w jamie ustnej
- Jakie jeszcze są objawy Helicobacter pylori?
- Czy zakażenie H. pylori może powodować problemy skórne?
- Inne, nietypowe objawy zakażenia H. pylori
- Jakie są objawy Helicobacter pylori: często zadawane pytania (FAQ)
- Objawy Helicobacter pylori: podsumowanie
Helicobacter pylori – co to za bakteria?
Helicobacter pylori to spiralna Gram-ujemna pałeczka, która dzięki ureazie neutralizuje kwas solny i aktywnie penetruje warstwę śluzu wyścielającą żołądek. Zakażenie szerzy się głównie drogą fekalno-oralną i zwykle następuje w dzieciństwie. Przewlekła obecność drobnoustroju podtrzymuje stan zapalny błony śluzowej żołądka i prowadzić może m.in. do choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, zanikowego zapalenia śluzówki, chłoniaka MALT, a także raka żołądka.
Diagnostyka zakażenia Helicobacter pylori
W diagnostyce zakażenia bakterią wykorzystywane są:
Metody nieinwazyjne:
- Test oddechowy (UBT, urease breath test): wykrywa aktywne zakażenie na podstawie obecności ureazy H. pylori w powietrzu wydychanym po podaniu znakowanego mocznika. Jest to metoda z wyboru u pacjentów poniżej 45. roku życia bez objawów alarmowych oraz do oceny skuteczności leczenia eradykacyjnego.
- Test wykrywający antygeny H. pylori w kale: potwierdza aktywne zakażenie. Stosowana zarówno do diagnostyki pierwotnej, jak i do kontroli skuteczności leczenia.
- Testy serologiczne (przeciwciała IgG): wykrywają przebycie kontaktu z bakterią, nie pozwalają jednak na odróżnienie zakażenia aktywnego od przeszłego. Niezalecane do oceny skuteczności leczenia.
Metody inwazyjne:
- Test ureazowy: wykrywa obecność ureazy bakteryjnej w wycinku błony śluzowej żołądka, pobranym podczas gastroskopii.
- Hodowla bakterii: posiew materiału z gastroskopii, wykonywany przy podejrzeniu oporności na leczenie eradykacyjne.
| Przed wykonaniem badań (z wyjątkiem serologii) należy odstawić leki stosowane w leczeniu zakażenia (antybiotyki, bizmut) oraz leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego (IPP). |
Zakażenie Helicobacter pylori: objawy jelitowe
Najczęstsze objawy dotyczą przewodu pokarmowego i obejmują:
- przewlekły ból w nadbrzuszu – szczególnie pieczenie lub gniecenie po posiłku,
- wzdęcia, uczucie pełności – „balon” w brzuchu, odbijanie, nadmiar gazów,
- zgaga, refluks – kwaśno-gorzki smak w ustach,
- niestrawność – nudności, brak apetytu, szybkie uczucie sytości.
Objawy te mogą zaostrzać się falami, sugerując zarówno dyspepsję czynnościową, jak i chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy.
Helicobacter pylori a duży brzuch
Pacjenci z zakażeniem H. pylori często skarżą się na „duży brzuch”, uczucie rozdęcia nawet po niewielkim posiłku. To konsekwencja zaburzonej motoryki trawienia i nadmiernej produkcji gazów. Po skutecznej eradykacji bakterii zazwyczaj ustępuje.
Helicobacter pylori – objawy w jamie ustnej
Bakteria rzadko kolonizuje jamę ustną, ale jej obecność w żołądku sprzyja dolegliwościom górnego odcinka przewodu pokarmowego:
- nieprzyjemny zapach z ust – spowodowany refluksem, lotnymi związkami siarki,
- metaliczny posmak – wynik cofania się kwaśnej treści żołądka,
- zmiany w jamie ustnej – afty, zajady, zapalenie i wygładzenie języka.
Choć nie są to objawy swoiste, ich utrzymywanie się mimo higieny jamy ustnej może sugerować infekcję H. pylori.
Jakie jeszcze są objawy Helicobacter pylori?
Bakterii przypisuje się także wpływ ogólnoustrojowy, choć dane naukowe są mniej jednoznaczne.
Helicobacter pylori – objawy psychiczne
Mogą wynikać z wpływu stanu zapalnego i zaburzeń osi jelitowo-mózgowej. U niektórych pacjentów obserwuje się:
- przewlekły niepokój,
- stany depresyjne i lękowe,
- zaburzenia snu.
Eliminacja bakterii bywa powiązana z poprawą nastroju i jakości życia.
Helicobacter pylori – objawy neurologiczne
Przewlekłe zapalenie żołądka może upośledzać wchłanianie witaminy B12 i żelaza, prowadząc do manifestacji neurologicznych. W literaturze opisuje się możliwe związki zakażenia z:
- bólami i zawrotami głowy,
- szumami usznymi,
- mrowieniem kończyn.
Choć nie są to objawy specyficzne dla H. pylori, warto je uwzględnić przy trudnościach diagnostycznych.
Czy zakażenie H. pylori może powodować problemy skórne?
Reakcja zapalna i immunomodulacja związane z H. pylori mogą przejawiać się w postaci zmian skórnych, takich jak:
- pokrzywka – nawracające bąble, świąd,
- trądzik różowaty – nasilony rumień, teleangiektazje,
- liszaj płaski, atopowe zapalenie skóry – prawdopodobnie przez przewlekłą stymulację komórek odpornościowych.
Zmiany te, mimo swojej nieswoistości, mogą skłonić do rozważenia diagnostyki H. pylori u pacjentów z przewlekłymi, opornymi dermatozami.
Inne, nietypowe objawy zakażenia H. pylori
Niektórzy pacjenci doświadczają:
- uczucia przewlekłego zmęczenia,
- niedoboru żelaza (anemii),
- nocnych potów, uczucia gorąca,
- bólów stawowo-mięśniowych.
W zestawieniu z objawami dyspeptycznymi mogą stanowić wskazanie do badań w kierunku H. pylori.
Jakie są objawy Helicobacter pylori: często zadawane pytania (FAQ)
Odpowiedzi na najczęstsze pytania związane z objawami Helicobacter pylori.
Nie ma jednoznacznego wyglądu stolca. Może, choć nie musi, występować zmiana konsystencji kału, biegunki. Gdy zakażenie prowadzi do wrzodów żołądka lub dwunastnicy z krwawieniem, stolec może przybierać czarną, smolistą barwę – sygnał wymagający pilnej konsultacji lekarskiej.
Przewlekłe zmęczenie, niedokrwistość, zmiany skórne, zaburzenia neurologiczne (mrowienia, bóle i zawroty głowy) i psychiczne (lęk, problemy ze snem).
Najczęściej nadbrzusze, ale możliwe są też bóle promieniujące do pleców.
Pokrzywka, świąd skóry, trądzik różowaty.
Nie jest to objaw swoisty, jednak ból nadbrzusza, bardziej typowy dla zakażenia bakterią, może promieniować do pleców.
Zakażenie raczej nie sprzyja przybieraniu na wadze. Dyspepsja, ból i wczesne uczucie pełności często prowadzą do spadku masy ciała. Ewentualny wzrost wagi obserwuje się po eradykacji, gdy ustępują dolegliwości i wraca apetyt.
Tak, wzdęcia i uczucie pełności są częste przy zakażeniu.
Objawy Helicobacter pylori: podsumowanie
Helicobacter pylori to bardzo powszechna infekcja, występująca u większości dorosłych i dzieci bezobjawowo. Niemniej u części zakażonych wywołuje objawy, które warto znać i monitorować:
- Objawy dyspeptyczne (najbardziej charakterystyczne): przewlekły ból w nadbrzuszu, wzdęcia, zgaga i uczucie pełności,
- Dolegliwości w jamie ustnej – nieprzyjemny zapach z ust, metaliczny posmak,
- Objawy pozagastrologiczne – zmęczenie, lęk, świąd, problemy skórne, bóle i zawroty głowy.
Jeśli zauważasz u siebie opisane symptomy, rozważ wykonanie badań w kierunku zakażenia H. pylori. Wczesna diagnoza i leczenie mogą zapobiec groźnym powikłaniom, w tym nowotworom żołądka.
Bibliografia
- Cleveland Clinic Health Library. H. Pylori Infection: Symptoms, Causes & Treatments. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21463-h-pylori-infection (dostęp: sierpień 2025)
- Jaroń K, Pietrzak A, Daniluk J i wsp. Diagnostic and therapeutic recommendations on Helicobacter pylori infection. Recommendations of the Working Group of the Polish Society of Gastroenterology. Gastroenterology Rev. 2023;18(5):225–248.
- UpToDate. Helicobacter pylori infection in adults. Wolters Kluwer. (dostęp: sierpień 2025)
- Wiercińska M. Helicobacter pylori (H. pylori) – objawy zakażenia bakterią, testy i leczenie. Medycyna Praktyczna; (dostęp: 8 sierpnia 2025)
- Kutlubay Z, Zara T, Engin B, Serdaroğlu S, Tüzün Y, Yilmaz E, Eren B. Helicobacter pylori infection and skin disorders. Hong Kong Med J. 2014 Aug;20(4):317-24. doi: 10.12809/hkmj134174. 18 lipca 2014. PMID:25045884.
- Harrison’s Manual of Medicine, 20 ed. McGraw-Hill, 2020. Rozdział: “Bacterial Infections of the Gastrointestinal Tract – Helicobacter pylori”.
