Wszystkie nawyki przyszłej mamy mają wpływ na przebieg ciąży oraz rozwój i dalsze życie dziecka. Jednym z najgroźniejszych czynników ryzyka jest palenie papierosów. Substancje zawarte w dymie tytoniowym przenikają przez łożysko i docierają bezpośrednio do płodu, zaburzając procesy rozwojowe. Skutki mogą być natychmiastowe lub odległe. Dowiedz się, czym grozi palenie w ciąży.
| Kluczowe informacje: >> Palenie w ciąży stanowi poważne zagrożenie dla dziecka. Zwiększa ryzyko m.in. poronienia, przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej, zakażeń wewnątrzmacicznych czy rozwoju chorób na późniejszych etapach życia. >> Palenie papierosów w ciąży szkodzi również zdrowiu matki, zwiększając np. ryzyko powikłań położniczych. >> Szkodliwe jest nie tylko palenie papierosów tradycyjnych, ale również e-papierosów. |
Spis treści:
- Palenie w ciąży. Dlaczego jest niebezpieczne?
- Palenie papierosów w ciąży: skutki dla dziecka
- Papierosy w ciąży: skutki dla przyszłej mamy
- Czy e-papierosy w ciąży to „dobra” alternatywa?
- Bierne palenie w ciąży: czym może skutkować?
- Jak rzucić palenie w ciąży?
- Jak sprawdzić, czy palenie papierosów w ciąży wpłynęło na rozwój dziecka?
- Palenie w ciąży. Najczęstsze pytania (FAQ)
Palenie w ciąży. Dlaczego jest niebezpieczne?
Dym tytoniowy zawiera ponad 4 tysiące związków chemicznych. Są to kancerogeny oraz substancje toksyczne, drażniące, ciliotoksyczne (blokujące enzymy oddechowe) i wzmacniające działanie kancerogenów.
W dymie papierosowym znajdują się m.in.:
- tlenek węgla obniżający utlenowanie tkanek,
- tlenek azotu uszkadzający błony śluzowe układu oddechowego,
- aceton będący trującym rozpuszczalnikiem,
- kadm będący rakotwórczym metalem ciężkim,
- amoniak będący drażniącym gazem,
- trująca i uzależniająca nikotyna.
Należy pamiętać, że nie ma bezpiecznej dawki papierosów w ciąży. Nawet mała ilość dymu tytoniowego zwiększa ryzyko nieprawidłowości.
| Pamiętaj: Dym tytoniowy wchłania się w układzie oddechowym i pokarmowym. Jego składniki przenikają do krwiobiegu i są rozprowadzane po całym organizmie – również rozwijającego się w macicy dziecka. |
Palenie papierosów w ciąży: skutki dla dziecka
Skutki palenia w ciąży nie ograniczają się jedynie do problemów w okresie noworodkowym. Obejmują one szerokie spektrum konsekwencji, które mogą towarzyszyć dziecku przez całe życie.
Palenie w ciąży zwiększa ryzyko m.in.:
- poronienia,
- porodu przedwczesnego,
- zgonu okołoporodowego,
- niskiej masy urodzeniowej,
- przewlekłego niedotlenienia płodu,
- wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu (hipotrofii płodu),
- zakażenia wewnątrzmacicznego,
- tachykardii i tachyarytmii,
- nagłej śmierci łóżeczkowej,
- chorób układu krążenia i układu oddechowego (astmy, POChP),
- alergii,
- nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD) i wolniejszego rozwoju psychicznego.
Palenie w ciąży a wady genetyczne
Palenie w ciąży wiąże się z większym ryzykiem zmian epigenetycznych. Wpływają one na aktywność genów, ale nie powodują zmiany sekwencji DNA. Mogą „programować” metabolizm dziecka, jego układ odpornościowy i neurologiczny, zwiększając ryzyko m.in. otyłości, cukrzycy typu 2 czy nowotworów.
Palenie papierosów w ciąży a rozwój intelektualny dziecka
Substancje zawarte w dymie tytoniowym oddziałują negatywnie na rozwijający się układ nerwowy dziecka. Pod ich wpływem może dochodzić do obumierania neuronów we wczesnym stadium rozwoju i zaburzeń w tworzeniu połączeń neuronalnych. Skutkiem palenia w ciąży mogą być: nadpobudliwość psychoruchowa, trudności w koncentracji, gorsze wyniki w nauce, problemy behawioralne.
Wady wrodzone jako konsekwencja palenia w ciąży
Palenie papierosów w okresie ciąży zwiększa ryzyko występowania wad wrodzonych. Należą do nich między innymi rozszczep wargi i podniebienia. Ryzyko pojawienia się takich nieprawidłowości rośnie wraz z liczbą wypalanych papierosów.
Inne, długofalowe skutki palenia papierosów w ciąży
Dzieci narażone na dym tytoniowy w życiu płodowym mają wyższe ryzyko zachorowań na infekcje układu oddechowego, przewlekłe zapalenie ucha środkowego, a także astmę, alergię oraz przewlekłą obturacyjną chorobę płuc w późniejszym wieku. Ponadto, istnieją dowody na zwiększoną podatność na choroby sercowo-naczyniowe, metaboliczne, nowotworowe.
Papierosy w ciąży: skutki dla przyszłej mamy
Palenie w ciąży szkodzi nie tylko dziecku, ale także zdrowiu kobiety. Ciężarne palące papierosy są bardziej narażone na powikłania położnicze – m.in. łożysko przodujące, przedwczesne oddzielanie się łożyska, krwawienia, przedwczesne pęknięcie błon płodowych.
Należy wspomnieć również o długofalowych skutkach palenia papierosów przez kobiety. Nałóg wiąże się ze zwiększonym ryzykiem nowotworów złośliwych, chorób układu oddechowego, chorób układu sercowo-naczyniowego, osteoporozy, ciąży pozamacicznej, problemów z płodnością, przedwczesnej menopauzy.
>> Zobacz: Palenie papierosów – negatywne skutki i wpływ na zdrowie palenia tytoniu
Czy e-papierosy w ciąży to „dobra” alternatywa?
Niektóre kobiety błędnie uważają, że e-papierosy stanowią bezpieczniejszą opcję w ciąży. Chociaż nie generują takiej ilości substancji smolistych, nadal mogą być w nich obecne kancerogeny, metale ciężkie i inne związki chemiczne o nieznanym wpływie na zdrowie płodu i przebieg ciąży. Dlatego ciężarne powinny zrezygnować również z palenia e-papierosów.
>> Przeczytaj: EVALI – objawy choroby wywołanej paleniem e-papierosów
Bierne palenie w ciąży: czym może skutkować?
Nie tylko aktywne palenie stanowi zagrożenie. Bierne palenie w ciąży, czyli wdychanie dymu wydychanego przez innych palaczy, również może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Dziecko narażone na toksyczne substancje w ten sposób jest zagrożone podobnymi powikłaniami (m.in. niską masą urodzeniową, wcześniactwem) jak w przypadku aktywnego palenia przez przyszłą mamę.
Jak rzucić palenie w ciąży?
Rzucenie palenia w ciąży to decyzja, która może uratować zdrowie i życie dziecka. Najważniejsze jest uświadomienie sobie zagrożeń i podjęcie decyzji o zmianie. Warto skorzystać z pomocy lekarza, psychologa lub poradni antynikotynowej. Pomocne mogą być również grupy wsparcia. Przyszłe mamy nie powinny na własną rękę sięgać po żadne preparaty farmakologiczne ułatwiające rzucenie palenia.
>> Sprawdź: Zespół odstawienny – jak się objawia i ile trwa zespół abstynencyjny?
Jak sprawdzić, czy palenie papierosów w ciąży wpłynęło na rozwój dziecka?
Bardzo ważne jest poinformowanie lekarza prowadzącego ciążę, a następnie pediatrę o fakcie palenia papierosów w ciąży.
W tracie ciąży lekarz wykonuje regularne badania USG płodu. Możliwe jest także wykonanie nieinwazyjnych badań prenatalnych.
Po narodzinach dziecka lekarze monitorują jego stan zdrowia, zwracając uwagę na masę ciała, funkcjonowanie układu oddechowego, pracę serca i rozwój neurologiczny. W późniejszych latach szczególnie ważne są badania okresowe, które pozwalają wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości.
Palenie w ciąży. Najczęstsze pytania (FAQ)
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące palenia papierosów w ciąży.
Dym papierosowy zawiera nikotynę, tlenek węgla i inne toksyczne związki, które przenikają przez łożysko. Powodują one niedotlenienie płodu, mogą zaburzać rozwój narządów, zwiększają ryzyko niskiej masy urodzeniowej, wcześniactwa i wad wrodzonych.
Nie istnieje „bezpieczny” okres ciąży, w którym można palić. Każdy papieros szkodzi dziecku – niezależnie od tygodnia ciąży.
Odsetek kobiet palących papierosy w ciąży w Polsce różni się w zależności od źródeł. Szacuje się, że jest to 12-15% lub 11-30% ciężarnych.
E-papierosy zawierają nikotynę i inne szkodliwe związki chemiczne. Bierne wdychanie aerozolu z papierosów elektronicznych w ciąży może zwiększać ryzyko zaburzeń rozwoju płodu.
Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz
Bibliografia
- M. Kalinowska, E. Harasim-Piszczatowska, Zagrożenia zdrowotne wynikające z palenia tytoniu przez kobiety w ciąży, Holistyczny wymiar współczesnej medycyny. T. 2, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
- https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/aktualnosci/271373,w-ciazy-szkodzi-kazda-ilosc-dymu-tytoniowego (dostęp 03.09.2025)
- A. Pawłowska-Muc i in., Palenie papierosów w ciąży, Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(1):73–84
- K. Korzeniowska i in., Postawy kobiet ciężarnych i ich otoczenia wobec nałogu palenia tytoniu, Farmacja Współczesna 2013; 6: 163–167
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/aktualnosci/badania/140976,palenie-tytoniu-przez-ciezarna-zostawia-trwaly-slad-w-genotypie-dziecka (dostęp 03.09.2025)
- K. Polańska, W. Hanke, Palenie papierosów przez kobiety ciężarne a przebieg i wyniki ciąży – przegląd badań epidemiologicznych, Przegląd Epidemiologiczny 2004
