Artykuł został zaktualizowany 08.10.2025 r.
Witamina C to witamina rozpuszczalna w wodzie, chemicznie znana jako kwas L-askorbinowy. Nie jest ona syntetyzowana przez organizm człowieka, dlatego też musi być dostarczana wraz z pożywieniem. Czy istnieje możliwość jej przedawkowania, a jeśli tak, to jakie to niesie konsekwencje?
Spis treści:
- Przedawkowanie witaminy C – czy jest możliwe?
- Co powoduje nadmiar witaminy C?
- Kiedy można mówić o nadmiarze witaminy C?
- Jakie są objawy przedawkowania witaminy C?
- Jakie są skutki długotrwałego nadmiaru witaminy C?
- Przedawkowanie witaminy C – profilaktyka i leczenie
- Kto szczególnie powinien zbadać poziom witaminy C?
- Podsumowanie
Przedawkowanie witaminy C – czy jest możliwe?
Witamina C ma bardzo wysoki profil bezpieczeństwa, głównie ze względu na jej wysoką rozpuszczalność w wodzie i szybkie usuwanie nadmiaru przez nerki. Dlatego też obecnie nie została ustalona ostateczna granica tolerowanego górnego poziomu spożycia (UL) witaminy C.
Jej przedawkowanie w typowym rozumieniu, czyli jako stan zagrażający życiu, jest skrajnie mało prawdopodobny. Jej szybkie wydalanie przez nerki sprawia, że wykazuje niewiele działań niepożądanych, a terapia wysokimi dawkami jest stosowana na całym świecie, mimo niejednoznacznej lub słabej skuteczności.
>> Sprawdź: Witamina C – niewielka cząsteczka o wielkim znaczeniu
Co powoduje nadmiar witaminy C?
Nadmiar witaminy C w organizmie jest efektem przekroczenia zapotrzebowania na ten składnik. Jest to możliwe w wyniku długotrwałego stosowania suplementów diety zawierających tę witaminę, a nie spożycia pokarmów naturalnie bogatych w kwas askorbinowy.
>> Przeczytaj wskazówki o przyrządzaniu zbilansowanych posiłków z artykułu: Piramida Żywienia – czym jest i jakie są zasady zdrowego żywienia?
Kiedy można mówić o nadmiarze witaminy C?
Zalecane dziennie spożycie witaminy C dla dorosłego mężczyzny wynosi 90 mg/ dobę, a dla kobiety 75 mg/ dobę. Wyższe dawki tej witaminy powinny dostarczać kobiety w ciąży (80-85 mg/dobę) i karmiące (115-120 mg/dobę). Chociaż nie ma ustalonego tolerowanego górnego poziomu spożycia, niektóre kraje zalecają ostrożność i nieprzekraczanie spożycia powyżej 1000-2000 mg kwasu askorbinowego dziennie.
Uważa się, że dawki powyżej 2 g są związane z potencjonalnym ryzykiem wystąpienia dolegliwości, przede wszystkim ze strony układu pokarmowego. Dlatego też spożycie powyżej 2 g dziennie jest uważane za nadmierne i należy go unikać.
Jakie są objawy przedawkowania witaminy C?
Dostarczenie nawet do 2 g dziennie witaminy C najczęściej nie powoduje żadnych działań niepożądanych. Natomiast przekroczenie tej dawki może powodować, m.in.:
- biegunkę,
- nudności,
- dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
- uderzenia gorąca,
- zawroty i bóle głowy,
- a także przemijające podwyższenie aktywności aminotransferaz (ALT, AST) w surowicy.
Jednak wszystkie powyższe dolegliwości są krótkotrwałe.
Jakie są skutki długotrwałego nadmiaru witaminy C?
Uważa się, że witamina C w zasadzie nie ma długotrwałego działania toksycznego. Dawniej przypuszczano, że wysokie dawki witaminy C mogą być potencjalnie powiązane z ryzykiem powstawania kamieni nerkowych ze szczawianu wapnia. Jedno z badań, przeprowadzone na ponad 197 000 osobach, wykazało, że wyższe spożycie witaminy C koreluje z większym ryzykiem wystąpienia kamieni nerkowych u mężczyzn (ale nie u kobiet). Ważne jest jednak, aby pamiętać o ograniczeniach tego badania. Nie uwzględniało ono innych czynników ryzyka, takich jak:
- odwodnienie,
- choroby współistniejące,
- spożycie pokarmów bogatych w szczawiany.
Dodatkowo spożycie witaminy C było oceniane jedynie na podstawie kwestionariuszy, a nie pomiarów laboratoryjnych. Nowsze badania sugerują, że nadmiar witaminy C nie jest związany z powstawaniem kamieni nerkowych ani z uszkodzeniami nerek. Tylko około 1,5% spożytego kwasu askorbinowego jest przekształcane w szczawiany, które w ciągu 24 godzin są wydalane z moczem.
>> Warto przeczytać: Odwodnienie i nawodnienie organizmu – fakty i mity
Przedawkowanie witaminy C – profilaktyka i leczenie
Organizm szybko wydala nadmiar witaminy C, dlatego też profilaktyka i leczenie sprowadzają się do unikania zbyt dużych dawek tej witaminy. Wystarczy zmniejszyć jej spożycie, poprzez ograniczenie suplementów, a ewentualne objawy, takie jak dolegliwości żołądkowo-jelitowe, znikną samoistnie. Leczenie farmakologiczne nie jest wymagane.
>> Przeczytaj: Czy nadmiar witamin szkodzi? Bezpieczna suplementacja witamin i minerałów
Kto szczególnie powinien zbadać poziom witaminy C?
Mimo że badania poziomu witaminy C nie są rutynową praktyką, to są osoby, u których należy monitorować jej stężenie we krwi, w tym:
- suplementujących lub planujących suplementację,
- w podeszłym wieku,
- z przewlekłą chorobą nerek,
- z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc,
- z cukrzycą,
- z chorobami układu krążenia,
- z nowotworami,
- z anemią,
- z często nawracającymi infekcjami,
- na diecie eliminacyjnej,
- palących papierosy,
- uprawiających sport.
Badanie stężenia witaminy C we krwi powinny rozważyć także kobiety w ciąży oraz karmiące.
>> Może Cię zainteresować: Dieta matki karmiącej – co jeść, a czego unikać w okresie karmienia piersią?
Podsumowanie
Chociaż witamina C jest rozpuszczalna w wodzie i jej nadmiar usuwany jest wraz z moczem, istnieje ryzyko jej przedawkowania przy stosowaniu suplementów zawierających tę witaminę. Nadmiar witaminy C może prowadzić do krótkotrwałych skutków ubocznych. Najczęstszymi z nich są dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka czy nudności. Ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych jest kontrowersyjne, a najnowsze badania temu zaprzeczają.
Warto pamiętać, że witaminę C najlepiej dostarczać wraz z dietą, a w przypadku planowania suplementacji należy oznaczyć jej stężenie we krwi oraz skonsultować się z lekarzem, w celu ustalenia optymalnej dawki, dostosowanej do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia.
Piśmiennictwo
- CerulloG., NegroM., ParimbelliM. i in. The Long History of Vitamin C: From Prevention of the Common Cold to Potential Aid in the Treatment of COVID-19. Front Immunol, 2020, 11, 574029,
- DosedělM., Eduard JirkovskýE., Macáková K. i in. Vitamin C-Sources, Physiological Role, Kinetics, Deficiency, Use, Toxicity, and Determination. Nutrients, 2021, 13(2), 615,
- Gruber-Bruzda B.M. High-Dose Vitamin C Supplementation as a Legitimate Anti-SARS-CoV-2 Prophylaxis in Healthy Subjects—Yes or No? Nutrients, 2022, 14(5), 979,
- Rychlik, E., Stoś K, Woźniak A. i in. (red.) Normy żywienia dla populacji Polski. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, 2024,
- Sato A., Kondo Y., Ishigami A. The evidence to date: implications of l-ascorbic acid in the pathophysiology of aging. J Physiol Sci, 2024, 74, 29.
