Przepuklina pępkowa u dzieci i niemowląt – objawy i sposoby leczenia

Przepuklina pępkowa to jedna z najczęstszych wad wrodzonych u niemowląt i małych dzieci. Choć zwykle nie jest groźna, może budzić niepokój rodziców. W artykule wyjaśniamy, czym jest przepuklina pępkowa, jakie są jej objawy u noworodków, niemowląt i starszych dzieci, oraz kiedy wymaga leczenia operacyjnego. Dowiesz się również, czy przepuklina pępkowa może zniknąć samoistnie i jakie ćwiczenia mogą pomóc w jej zmniejszeniu.

Spis treści:

1. Przepuklina pępkowa u dzieci – co to jest i kiedy występuje?
2. Jak często występuje przepuklina pępkowa u dziecka?
3. Objawy przepukliny pępkowej u dzieci
   • Jak wygląda przepuklina pępkowa u noworodka?
   • Przepuklina pępkowa u niemowlęcia
   • Przepuklina pępkowa u wcześniaka
   • Przepuklina pępkowa u kilkulatka
4. Czy przepuklina pępkowa u dzieci jest groźna?
5. Rozpoznanie przepukliny pępkowej u dziecka
6. Jak leczyć przepuklinę pępkową u dziecka?
   • Ćwiczenia na przepuklinę pępkową u dzieci
   • Kiedy należy operować przepuklinę pępkową u dzieci?
7. Podsumowanie

Przepuklina pępkowa u dzieci – co to jest i kiedy występuje?

Przepuklina pępkowa to uwypuklenie otrzewnej i fragmentów jelita przez osłabione mięśnie brzucha w okolicy pępka. Powstaje w wyniku niezamknięcia się pierścienia pępkowego po odpadnięciu kikuta pępowiny. U większości dzieci przepuklina jest niewielka (1-2 cm) i nie powoduje żadnych dolegliwości. Występuje głównie u:

• noworodków – szczególnie tych z niską masą urodzeniową,
• wcześniaków – u których mięśnie brzucha są słabiej rozwinięte,
• dzieci z niektórymi chorobami genetycznymi (np. zespółem Downa).

>> Sprawdź: Wady postawy u dzieci – rodzaje, przyczyny i leczenie

Jak często występuje przepuklina pępkowa u dziecka?

Przepuklina pępkowa dotyczy dużego odsetka niemowląt – nawet do 20% z nich – przy czym częściej występuje u:

• dziewczynek niż u chłopców,
• dzieci afroamerykańskich (nawet 25-30% przypadków),
• noworodków z niską masą urodzeniową (poniżej 2500 g).

W większości przypadków przepuklina znika samoistnie do 5. roku życia, gdy mięśnie brzucha wzmacniają się wskutek nabycia zdolności do chodzenia, a tym samym naturalnego wzmacniania się mięśni.

>> Przeczytaj: Czym jest krzywica?

Objawy przepukliny pępkowej u dzieci

Głównym objawem jest miękkie uwypuklenie w okolicy pępka, które może powiększać się podczas płaczu, kaszlu lub parcia. Rzadko zdarza się, że dochodzi do uwięźnięcia przepukliny, czyli „wejścia” części jelita wraz z pęczkiem naczyniowym do worka przepuklinowego.

Zazwyczaj towarzyszy temu silna płaczliwość, widoczny guzowaty twór w miejscu przepukliny i pogarszający się stan dziecka.

Jak wygląda przepuklina pępkowa u noworodka?

Ma postać małej, elastycznej wypukłości (zwykle 1-3 cm). Może być bardziej widoczna przy napinaniu mięśni brzucha. W znacznej większości przypadków nie boli i daje się łatwo odprowadzić palcem.

Przepuklina pępkowa u niemowlęcia

Najczęściej pojawia się w pierwszych tygodniach życia. Zazwyczaj nie wymaga interwencji chirurgicznej. Zmniejsza się samoistnie wraz z rozwojem mięśni brzucha.

Przepuklina pępkowa u wcześniaka

Występuje częściej niż u donoszonych noworodków. Może być proporcjonalnie większa ze względu na słabsze mięśnie brzucha. Wymaga obserwacji, ale rzadko prowadzi do powikłań.

Przepuklina pępkowa u kilkulatka

Utrzymywanie się przepukliny po 5. roku życia wskazuje na konieczność operacji. Jeśli przepuklina powiększa się lub boli, może wymagać pilnej konsultacji chirurgicznej.

>> Sprawdź: Przepuklina rozworu przełykowego – czym jest? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Czy przepuklina pępkowa u dzieci jest groźna?

W większości przypadków nie stanowi zagrożenia. Jednak w rzadkich sytuacjach może dojść do wspomnianego już uwięźnięcia przepukliny (gdy jelito zostanie uciśnięte, co prowadzi do niedrożności i martwicy), a także do zakażenia przepukliny (jeśli skóra nad nią ulegnie uszkodzeniu).

Rodzicu, koniecznie zwróć uwagę na objawy alarmowe:

• silny ból brzucha u dziecka,
• zaczerwienienie i obrzęk w okolicy pępka,
• wymioty i brak stolca (może wskazywać na niedrożność).

>> Przeczytaj: Zaparcia u dziecka – praktyczne wskazówki dla rodziców

Rozpoznanie przepukliny pępkowej u dziecka

Diagnoza jest mało skomplikowana i w znacznej większości przypadków opiera się na: badaniu palpacyjnym (wyczuwalne miękkie uwypuklenie), USG jamy brzusznej (w wątpliwych przypadkach) oraz konsultacji chirurgicznej (jeśli przepuklina jest duża lub bolesna).

Jak leczyć przepuklinę pępkową u dziecka?

Ćwiczenia na przepuklinę pępkową u dzieci

Ćwiczenia obejmują leżenie na brzuchu (wzmacnia mięśnie brzucha), delikatny masaż okolicy pępka (może przyspieszyć zamykanie się pierścienia) i unikanie długotrwałego płaczu (zmniejsza nacisk na przepuklinę).

Kiedy należy operować przepuklinę pępkową u dzieci?

Operacja jest konieczna, gdy:

• przepuklina nie zniknie do 5. roku życia,
• wystąpi uwięźnięcie lub niedrożność jelit,
• przepuklina jest duża (powyżej 2 cm) i nie zmniejsza się.

Zabieg polega na zszyciu pierścienia pępkowego i trwa ok. 30 minut. Powrót do pełnej aktywności zajmuje 1-2 tygodnie.

>> Przeczytaj: Zaparcie czynnościowe – problem współczesnych czasów

Podsumowanie

Przepuklina pępkowa u dzieci to powszechne zjawisko, które w większości przypadków nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia. Większość zamyka się samoistnie do 5. roku życia. Kluczowa jest regularna obserwacja przez rodziców i pediatrę oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha. Główne wskazania do operacji to utrzymywanie się przepukliny po 5. roku życia, średnica pierścienia powyżej 2 cm oraz wystąpienie powikłań (uwięźnięcie, niedrożność).

Badania laboratoryjne mogą być pomocne w ocenie stanu zdrowia dziecka. Przykładowy Pakiet Małego Dziecka jest dostępny w ALAB Laboratoria.

Źródła

1. Kaur M, Grandpierre V, Oltean I, Weir A, Nasr A. Predictors of spontaneous resolution of umbilical hernia in children. World J Pediatr Surg. 2021 Jun 22;4(3):e000287. doi: 10.1136/wjps-2021-000287. PMID: 36474973; PMCID: PMC9716974., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9716974 (dostęp: 03.07.2025).
2. Troullioud Lucas AG, Bamarni S, Panda SK, et al. Pediatric Umbilical Hernia. [Updated 2023 Nov 18]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459294/ (dostęp: 03.07.2025).
3. Gilleard O, Gee AS. Paediatric umbilical hernioplasty. Ann R Coll Surg Engl. 2008 Jul;90(5):426-7. doi: 10.1308/rcsann.2008.90.5.426. PMID: 18642419; PMCID: PMC2645756., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2645756 (dostęp: 03.07.2025).
4. Zeng FTA, Gueye D, Ndoye NA, Mbaye PA, Iq-Lefqih O, Sagna A, Ngom G. Pediatric Umbilical Hernia: Is Repair with Continuous Suture Safe? J Indian Assoc Pediatr Surg. 2023 Jan-Feb;28(1):85. doi: 10.4103/jiaps.jiaps_152_22. Epub 2023 Jan 10. PMID: 36910299; PMCID: PMC9997591., https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9997591 (dostęp: 03.07.2025).