Przepuklina rozworu przełykowego – czym jest? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Przepuklina rozworu przełykowego to schorzenie gastrologiczne, które może być przyczyną objawów związanych z układem oddechowym i sercowo-naczyniowym. Jak leczyć to schorzenie? Czym grozi nieleczona przepuklina rozworu przełykowego? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w poniższym artykule.

Spis treści:

1. Rozwór przełykowy: co to jest?
2. Przepuklina rozworu przełykowego: czym jest to schorzenie?
   • Przepuklina rozworu przełykowego: rodzaje
3. Przepuklina rozworu przełykowego: od czego?
   • Stres a przepuklina rozworu przełykowego
4. Jak objawia się przepuklina rozworu przełykowego?
5. Przepuklina rozworu przełykowego: rozpoznanie
6. Znaczenie diety przy przepuklinie rozworu przełykowego
7. Przepuklina rozworu przełykowego – często zadawane pytania
   • Czy przepuklina rozworu przełykowego boli?
   • Czy przepuklina rozworu przełykowego może się cofnąć?
   • Czy przepuklina rozworu przełykowego jest niebezpieczna?
   • Czy przepuklinę rozworu przełykowego można operować?
   • Czy można zapobiec rozwojowi przepukliny rozworu przełykowego?
8. Przepuklina rozworu przełykowego: podsumowanie

Rozwór przełykowy: co to jest?

Rozwór przełykowy to jedna ze struktur anatomicznych znajdujących się w obrębie przepony, a więc największego mięśnia oddechowego. Jest to specjalny otwór w obrębie przepony, przez który przechodzi przełyk, czyli przewód mięśniowo-błoniasty, łączący gardło z żołądkiem. Warto podkreślić, że to właśnie przepona stanowi anatomiczną granicę pomiędzy klatką piersiową, a jamą brzuszną i oddziela te dwa obszary.

>> Sprawdź:

• Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu oddechowego człowieka
• Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu pokarmowego człowieka

Przepuklina rozworu przełykowego: czym jest to schorzenie?

Istotą przepukliny rozworu przełykowego jest przedostanie się fragmentu żołądka z wnętrza jamy brzusznej do klatki piersiowej poprzez wspomniany w poprzednim akapicie rozwór przełykowy przepony. W pewnych warunkach, w tym na skutek wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej dochodzi do przemieszczania się zawartości jamy brzusznej do klatki piersiowej, co wiąże się z pojawieniem się uporczywych objawów związanych z przepukliną.

Przepuklina rozworu przełykowego: rodzaje

Wyróżniamy kilka podstawowych typów przepukliny rozworu przełykowego przepony, a mianowicie:

• przepuklinę wślizgową – jest to najczęstsza postać przepukliny rozworu przełykowego, w tym przypadku przemieszczeniu do klatki piersiowej ulega górna część żołądka,

• przepuklinę okołoprzełykową – jej istotą jest przemieszczenie się dna żołądka,

• przepuklinę mieszaną – ma ona cechy przepukliny wślizgowej i okołoprzełykowej,

• przepuklinę pourazową – powstałą w wyniku urazu przepony.

>> Przeczytaj: Ból brzucha – skąd się bierze? Możliwe przyczyny i diagnostyka

Przepuklina rozworu przełykowego: od czego?

• Przepuklina rozworu przełykowego może rozwinąć się na skutek działania różnych czynników. Sytuacje, które predysponują do pojawienia się tego schorzenia, to między innymi:
• wzrost ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej – na przykład na skutek podnoszenia ciężarów, zaparć, przewlekłego kaszlu, ale również otyłości, a także w przebiegu ciąży,
• uszkodzenia przepony i rozworu przełykowego – w przebiegu zabiegów chirurgicznych i urazów,
• starszy wiek – co wiąże się z pogorszeniem struktury tkanek, w tym tkanki mięśniowej,
• wrodzone nieprawidłowości w obrębie przepony,
• osłabienie mięśni oddechowych, w tym przepony – na przykład po udarze mózgu i w przebiegu niektórych zaburzeń neurologicznych.

>> Przeczytaj: Objawy raka przełyku. Przyczyny, diagnostyka i leczenie nowotworu

Stres a przepuklina rozworu przełykowego

Choć stres nie jest bezpośrednią przyczyną opisywanej w tym artykule dolegliwości, to niestety może do niej predysponować. Na skutek przewlekłego stresu dochodzi do zwiększonego napięcia w obrębie mięśni, w tym również mięśni oddechowych. To z kolei może z czasem powodować zmianę anatomii w obrębie rozworu przełykowego i tym samym predysponować do pojawienia się przepukliny. Co więcej, stres sprzyja refluksowi żołądkowo-przełykowemu, który często współistnieje z przepukliną.

Jak objawia się przepuklina rozworu przełykowego?

• Początkowo przepuklina rozworu przełykowego może przebiegać w sposób zupełnie bezobjawowy. Z czasem pojawiają się jednak objawy kliniczne, w tym przede wszystkim:
• dolegliwości bólowe w nadbrzuszu,
• uczucie pełności po posiłku,
• zgaga,
• uczucie odbijania,
• wrażenie cofania się treści żołądkowej do światła przełyku.

Warto wiedzieć, że przepuklina rozworu przełykowego może również manifestować się objawami ze strony układu oddechowego, co wynika z cofania się kwaśnej treści żołądkowej i m. in. podrażnienia strun głosowych. Symptomy, które mogą się wówczas pojawić to między innymi:

• chrypka,
• kaszel,
• uczucie duszności,
• podrażnienie gardła.

Należy dodać, że opisane powyżej objawy przepukliny rozworu przełykowego ulegają nasileniu po przyjęciu pozycji leżącej.

Przepuklina rozworu przełykowego: rozpoznanie

Diagnostyka przepukliny rozworu przełykowego powinna rozpocząć się od dokładnie przeprowadzonego wywiadu chorobowego i badania przedmiotowego. Warto zadać pacjentowi pytanie o czynniki, które zaostrzają objawy choroby. Badania i procedury, które wykonuje się w czasie diagnostyki przepukliny rozworu przełykowego to przede wszystkim:

• RTG przełyku (z kontrastem) – badanie to pozwala na zobrazowanie położenia przełyku i żołądka,
• gastroskopia – pozwala na ocenę anatomii przełyku i żołądka, pobranie wycinka błony śluzowej do badania histopatologicznego, a także na wykluczenie infekcji wywołanej przez Helicobacter pylori,
• badanie manometryczne – procedura ta pozwala na ocenę ciśnienia w obrębie przełyku.

>> To może Cię zainteresować: Choroba wrzodowa, dyspepsja, infekcja Helicobacter pylori – diagnostyka i postępowanie

Znaczenie diety przy przepuklinie rozworu przełykowego

Poza leczeniem farmakologicznym i zabiegowym, postępowanie dietetyczne odgrywa dużą rolę w terapii przepukliny rozworu przełykowego. Pacjent z tą przypadłością powinien stosować się do takich zaleceń jak:

• unikanie przyjmowania pokarmów na około trzy godziny przed położeniem się spać,
• ograniczenie spożywania tłustych i ciężkostrawnych pokarmów,
• spożywanie niewielkich posiłków, lecz częściej,
• unikanie aktywności fizycznej bezpośrednio po spożyciu posiłku,
• redukcja masy ciała w przypadku otyłości lub nadwagi,
• spanie na podwyższony wezgłowiu.

>> Przeczytaj: Żółć w żołądku: co oznacza i czy jest groźna? Objawy, przyczyny i leczenie nadmiaru żółci w żołądku

Przepuklina rozworu przełykowego – często zadawane pytania

Diagnoza przepukliny rozworu przełykowego rodzi u pacjentów wiele pytań. Odpowiedzi na niektóre z nich znajdziesz w poniższych akapitach.

Czy przepuklina rozworu przełykowego boli?

Początkowo schorzenie to nie objawia się dolegliwościami bólowymi. Jednak z czasem może pojawić się ból w rzucie nadbrzusza i przełyku, związany z przemieszczaniem się żołądka do klatki piersiowej. Pojawienie się tego rodzaju dolegliwości bólowych powinno skłonić do pilnej wizyty u swojego lekarza rodzinnego.

Czy przepuklina rozworu przełykowego może się cofnąć?

Samoistne wyleczenie przepukliny rozworu przełykowego nie jest możliwe. Niepodjęcie odpowiedniej terapii może skutkować nasileniem dolegliwości i licznymi powikłaniami, które mogą być związane z układem oddechowym, a nawet sercowo-naczyniowym. Z tego powodu nie warto przeciągać momentu rozpoczęcia leczenia tego schorzenia.

>> Zobacz: Objawy zatoru płucnego – pierwsze oznaki, przyczyny i rokowania

Czy przepuklina rozworu przełykowego jest niebezpieczna?

Zaawansowana przepuklina rozworu przełykowego może wiązać się z poważnymi powikłaniami. Przemieszczająca się zawartość jamy brzusznej może bowiem uciskać na narządy znajdujące się w obrębie klatki piersiowej, w tym serce. Konsekwencją tego mogą być zaburzenia rytmu serca, a także upośledzenie jego wydolności.

Czy przepuklinę rozworu przełykowego można operować?

Leczeniem przyczynowym przepukliny rozworu przełykowego jest leczenie operacyjne. Rodzaj zabiegu dobiera lekarz po zapoznaniu się z konkretnym przypadkiem i określeniem rodzaju przepukliny. Jedną z metod zabiegowych stosowanych w leczeniu tego rodzaju przepuklin jest fundoplikacja metodą Nissena oraz plastyka wpustu metodą Belseya.

Czy można zapobiec rozwojowi przepukliny rozworu przełykowego?

W celu zapobiegania rozwojowi przepukliny rozworu przełykowego należy przede wszystkim utrzymywać prawidłową masę ciała. Może w tym pomóc odpowiednio zbilansowana dieta, dopasowana do zapotrzebowania kalorycznego pacjenta, a także regularna aktywność fizyczna. Warto również zapobiegać zaparciom i leczyć schorzenia objawiające się nasilonym kaszlem.

Przepuklina rozworu przełykowego: podsumowanie

• Przepuklina rozworu przełykowego to schorzenie wynikające z przemieszczania się części żołądka z jamy brzusznej do klatki piersiowej przez rozwór przełykowy.
• Najczęstsze objawy przepukliny rozworu przełykowego to ból w nadbrzuszu, zgaga, uczucie pełności, a także odbijanie.
• Diagnostyka przepukliny rozworu przełykowego obejmuje wywiad i badanie przedmiotowe, a także badania, w tym RTG przełyku i gastroskopię.
• W terapii przepukliny rozworu przełykowego zastosowanie znajdują leki takie jak inhibitory pompy protonowej, a także zmiana stylu życia i leczenie operacyjne. 

Bibliografia

1. B. Young-Tae i inni, Clinical Significance of Hiatal Hernia, Gut Liver, 2011;5(3): 267-277,
2. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020,
3. J. Szmidt, J. Kużdżał, Podstawy chirurgii, Medycyna Praktyczna, Kraków 2010.