Różeniec górski (korzeń arktyczny) to wyjątkowa roślina adaptogenna, która od wieków wykorzystywana jest w medycynie ludowej. Jej popularność utrzymuje się do dziś – jako naturalne wsparcie w trudnych, stresujących sytuacjach dobrze wpisuje się w potrzeby współczesnego człowieka. Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się więcej o działaniu i stosowaniu różeńca górskiego.
Spis treści:
- Różeniec górski – co to za adaptogen?
- Na co stosować różeniec górski?
- Różeniec górski: działanie. Jakie właściwości ma arktyczny korzeń?
- Różeniec górski: przeciwwskazania stosowania
- Możliwe skutki uboczne stosowania różeńca górskiego
- W czym można znaleźć różeniec górski?
- FAQ. Różeniec górski – często zadawane pytania
- Różeniec górski: podsumowanie informacji
Różeniec górski – co to za adaptogen?
Różeniec górski (łac. Rhodiola rosea) to roślina zielna należąca do rodziny gruboszowatych. Występuje w stanie dzikim w Karpatach i Sudetach – rośnie najczęściej na skalistych, wilgotnych murawach i piargach. Jest też rośliną uprawną – uprawę różeńca w Polsce zainicjowano w 1980 r. w Instytucie Roślin i Przetworów Zielarskich w Poznaniu.
Różeniec górski od lat wykorzystywany jest w tradycyjnej medycynie azjatyckiej i rosyjskiej. Zyskuje coraz większe zainteresowanie również w innych rejonach świata m.in. ze względu na swoje właściwości adaptogenne, które pomagają organizmowi w radzeniu sobie ze stresem i innymi trudnymi warunkami.
Skąd pochodzi różeniec górski?
Różeniec górski jest rozpowszechniony w północnej i centralnej Azji. W stanie dzikim występuje na terenie gór Ałtaj, Syberii i Mongolii. Spotkać go można również w górskich regionach Europy (od Alp, przez Skandynawię i południowe Pireneje, po Islandię i Wyspy Brytyjskie), a także na Alasce, w Kanadzie i północnych górach Stanów Zjednoczonych.
To właśnie taki obszar występowania sprawił, że różeniec zyskał przydomek „górski”. Z kolei pierwszy człon nazwy wziął się od greckiego słowa „rodia” lub „rodion” odnoszącego się do charakterystycznego zapachu rośliny.
Na co stosować różeniec górski?
W 1947 roku badacz i lekarz Nikołaj Lazarev stworzył termin „adaptogen”, który odnosi się do substancji pozwalających organizmowi lepiej reagować na biologiczne, fizyczne czy chemiczne czynniki stresujące. Rosyjscy badacze jako pierwsi odkryli, że różeniec górski jest źródłem takich substancji, dlatego może być wskazany dla osób, które żyją w stresie.
>> Sprawdź: Adaptogeny – czym są i jak działają na organizm?
Jednak działanie różeńca górskiego nie kończy się na tym, że wspomaga organizm w sytuacjach stresowych. Zawarte w nim związki sprawiają, że można stosować korzeń arktyczny również przy problemach z koncentracją i podzielnością uwagi, w stanach zmęczenia psychicznego czy jako naturalne wsparcie regeneracji po treningu. Ze względu na właściwości antyoksydacyjne różeniec górski znajduje zastosowanie również w profilaktyce niektórych chorób (m.in. schorzeń układu sercowo-naczyniowego).
>> Zobacz: Wystandaryzowany ekstrakt z pomidorów w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych
Różeniec górski: działanie. Jakie właściwości ma arktyczny korzeń?
Za cenne właściwości korzenia arktycznego odpowiada 10 grup różnych związków chemicznych. Zaliczają się do nich m.in. garbniki, rozawiny, monoterpeny, triterpeny i związki fenolowe. Na co pomaga różeniec górski, które zawiera takie składniki?
Właściwości adaptogenne
Działanie różeńca górskiego jest znane od dawna. Jednak ostatnio roślina ta zyskuje na popularności ze względu na swoje właściwości adaptogenne, które dobrze wpisują się w potrzeby współczesnego człowieka.
Związki chemiczne obecne w korzeniu arktycznym (głównie rozawina i związki fenolowe) wspomagają funkcjonowanie układu nerwowego i zwiększają możliwości adaptacyjne organizmu. Dzięki temu lepiej radzi sobie z różnego typu czynnikami stresowymi.
>> Przeczytaj artykuły:
- Stres oksydacyjny cz. 1 – reakcje redoks w organizmach żywych
- Stres oksydacyjny cz. 2 – czym jest i jakie są jego skutki?
Regeneracja po wysiłku fizycznym
Z właściwości różeńca górskiego mogą korzystać również osoby aktywne fizycznie. Składniki obecne w tej roślinie wspomagają regenerację mięśni, zmniejszają nasilenie stanu zapalnego wywołanego wysiłkiem fizycznym, a także poprawiają wydolność fizyczną.
Działanie kardioprotekcyjne i neuroprotekcyjne
Badania przedkliniczne sugerują, że różeniec górski może zmniejszać wydzielanie kortykoliberyny (CRF), który odpowiada za uwalnianie hormonu kortykotropowego. Tym samym ogranicza jego wydzielanie i chroni tkankę mózgową oraz sercową w sytuacjach stresowych.
Działanie kardioprotekcyjne i neuroprotekcyjne korzenia arktycznego wynika również z jego właściwości antyoksydacyjnych. Zawarte w nim związki chronią mózg i serce przed uszkodzeniami spowodowanymi nadmiarem wolnych rodników w organizmie.
Ponadto, zwierzęce modele wskazują, że wyciąg z różeńca może zwiększać rezerwy energetyczne mięśnia sercowego i aktywować receptory μ-opioidowe, zmniejszając w ten sposób zakres niedokrwienia, stabilizując ciśnienie tętnicze i ograniczając ryzyko arytmii.
Różeniec górski: przeciwwskazania stosowania
Pomimo właściwości leczniczych różeńca górskiego istnieją pewne przeciwwskazania do jego stosowania. Należą do nich ciąża, okres karmienia piersią, wiek poniżej 12 lat, a także nadwrażliwość na korzeń arktyczny (lub inne rośliny z rodziny gruboszowatych). Szczególną ostrożność powinni zachować również chorzy na cukrzycę lub schorzenia autoimmunizacyjne po przeszczepach narządów i u pacjentów z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi (możliwe wywołanie manii).
Możliwe skutki uboczne stosowania różeńca górskiego
Skutki uboczne różeńca górskiego występują zazwyczaj przy długotrwałym (powyżej 6-10 tygodni) lub niewłaściwym stosowaniu tej rośliny. Należą do nich:
- zawroty i bóle głowy,
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (nudności, ból żołądka),
- reakcje nadwrażliwości (o charakterze miejscowym lub uogólnionym),
- zwiększona nerwowość.
Możliwe jest również wystąpienie spadków glikemii, dlatego diabetycy powinni zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu różeńca górskiego.
>> To może Cię zainteresować: Ból brzucha – skąd się bierze? Możliwe przyczyny i diagnostyka
Różeniec górski – z czym nie łączyć?
Różeniec górski może wchodzić w interakcje z lekami, takimi jak:
- leki immunosupresyjne stosowane m.in. po przeszczepie narządowym,
- leki przeciwcukrzycowe,
- leki na nadciśnienie tętnicze,
- leki przeciwdepresyjne (zwłaszcza SSRI – ryzyko zespołu serotoninowego),
- leki przeciwnadciśnieniowe,
- wybrane leki metabolizowane przez CYP3A4 (np. inhibitory proteaz, cisapryd, niektóre leki onkologiczne),
- leki wydłużające QT (np. leki antyarytmiczne: amiodaron, sotalol, antybiotyki makrolidowe: erytromycyna, klarytromycyna).
Osoby, które przyjmują jakiekolwiek leki, powinny dokładnie zapoznać się z informacjami dotyczącymi możliwych interakcji (znajdują się one w ulotce dołączonej dla pacjenta) i skonsultować chęć suplementacji korzenia arktycznego ze specjalistą.
>> Zobacz: Suplementacja – świadome budowanie odporności
W czym można znaleźć różeniec górski?
Korzeń arktyczny można kupić w różnych postaciach – zarówno kapsułek i tabletek, jak i herbat ziołowych, nalewek czy kropli. W sprzedaży dostępny jest również sproszkowany korzeń.
FAQ. Różeniec górski – często zadawane pytania
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące różeńca górskiego.
Może wspierać normalizację podwyższonego ciśnienia krwi, jednak dane kliniczne są ograniczone.
Zależy to od różnych czynników (m.in. od formy i dawki). Pierwsze efekty mogą pojawić się nawet po tygodniu stosowania różeńca górskiego.
Najlepiej przyjmować go rano. Jednak, jeśli jest to niemożliwe, nie ma przeciwwskazań do stosowania różeńca górskiego w godzinach wieczornych.
W przypadku braku dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego można przyjąć korzeń arktyczny jeszcze przed jedzeniem. W przeciwnym razie warto trochę odczekać, aby nie stosować go na pusty żołądek.
Tak, różeniec górski często łączy się z innymi roślinami, które działają stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy. Jednym z nich jest ashwagandha.
Różeniec górski nie ma działania usypiającego.
Nie zaleca się, aby brać różeniec górski na noc, ponieważ może utrudniać zasypianie.
Różeniec górski nie jest uznawany za roślinę uzależniającą.
Różeniec górski: podsumowanie informacji
Różeniec górski to roślina adaptogenna, która wspiera organizm w walce ze stresem, zmęczeniem i obniżonym nastrojem. W związku z tym warto rozważyć jej stosowanie, jeśli Twój organizm potrzebuje naturalnego wsparcia w trudnym warunkach. Jednak pamiętaj, że pomimo właściwości leczniczych różeńca górskiego wskazana jest ostrożność. Korzeń arktyczny nie jest dobry dla każdego i może wchodzić w interakcje z różnymi lekami. Warto skonsultować jego stosowanie ze specjalistą.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- Ma, Gou-ping, et al. „Rhodiola rosea L. improves learning and memory function: preclinical evidence and possible mechanisms.” Frontiers in pharmacology 9 (2018): 367723.
- Li, Yonghong, et al. „Rhodiola rosea L.: an herb with anti-stress, anti-aging, and immunostimulating properties for cancer chemoprevention.” Current pharmacology reports 3 (2017): 384-395.
- Tajer, Agnieszka. „Rhodiola rosea L. jako przykład rośliny adaptogennej.” Annales Academiae Medicae Silesiensis. Vol. 65. No. 4. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, 2011.
- https://www.doz.pl/ziola/z1669-rozeniec_gorski
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/stres-przyjaciel-czy-wrog/?srsltid=AfmBOoomQ4BFUYv_J_BQJH-pLqvp-DIXVHDSMCurlOYjVnGCe698rB80
- Le TT, McGrath SR, Fasinu PS. Herb-drug Interactions in Neuropsychiatric Pharmacotherapy – A Review of Clinically Relevant Findings. Curr Neuropharmacol. 2022 Aug 3;20(9):1736-1751.
