Ślina pełni w organizmie szereg istotnych funkcji – nawilża jamę ustną, wspomaga trawienie, chroni przed drobnoustrojami. Czasem jednak dochodzi do jej naprodukcji, co może budzić niepokój. Ślinotok, czyli nadmierne wydzielanie śliny, to objaw, który rzadko występuje bez przyczyny. Choć często bywa przejściowy i niegroźny, w niektórych przypadkach może wskazywać na głębsze problemy zdrowotne. Co oznacza ślinienie się podczas snu? Czy istnieją domowe sposoby na ślinotok?
Spis treści:
- Co to jest ślinotok?
- Ślinienie się podczas snu – czy to powód do niepokoju?
- Ślinotok – przyczyny
- Jak zatrzymać ślinotok?
- Ślinotok – kiedy udać się do lekarza?
- FAQ. Ślinotok – często zadawane pytania
- Ślinotok – podsumowanie
Co to jest ślinotok?
Ślinotok, znany również jako hipersaliwacja lub sialorrhea, to zjawisko polegające na nadmiernym wydzielaniu śliny z ust, które może mieć zarówno fizjologiczne, jak i patologiczne podłoże. W codziennych sytuacjach, takich jak spożywanie kwaśnych lub pikantnych potraw, zwiększona produkcja śliny jest reakcją naturalną – krótkotrwałą i nieszkodliwą. Problem pojawia się jednak, gdy wydzielanie śliny przekracza fizjologiczne normy (średnio 500–1500 ml/dobę) lub gdy prawidłowo wytwarzana ślina nie jest skutecznie połykana, co prowadzi do jej wypływania z ust.
>> Zobacz: Bezdech senny (nocny): objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Ślinienie się podczas snu – czy to powód do niepokoju?
Ślinienie się w nocy to dość powszechny, choć często bagatelizowany objaw, który może mieć zarówno całkowicie nieszkodliwe, jak i bardziej złożone przyczyny. U wielu osób zauważenie śladu śliny na poduszce po przebudzeniu wiąże się jedynie z ułożeniem ciała podczas snu i naturalnym rozluźnieniem mięśni twarzy. Jednak jeśli ślinienie staje się nasilone, częste lub towarzyszy mu dyskomfort, warto zastanowić się, czy nie sygnalizuje ono ukrytych problemów zdrowotnych. Nadmierne ślinienie się w nocy może być wynikiem różnych czynników, takich jak:
- spanie z otwartymi ustami – często związane z niedrożnością nosa, bezdechem sennym lub alergiami (np. na roztocza kurzu domowego);
- nieprawidłowa pozycja ciała – zwłaszcza spanie na boku lub brzuchu sprzyja wypływowi śliny przy rozluźnionych mięśniach żuchwy;
- zaburzenia neurologiczne – zmniejszone napięcie mięśni w obrębie twarzy może utrudniać kontrolę nad przepływem śliny;
- stany zapalne lub infekcje jamy ustnej – mogą prowadzić do wzmożonej aktywności gruczołów ślinowych;
- problemy stomatologiczne – np. źle dopasowane protezy lub aparat ortodontyczny.
Choć samo zjawisko ślinienia się podczas snu nie musi od razu budzić niepokoju, jego przewlekła postać może wpływać na jakość snu, prowadzić do podrażnień skóry, a nawet obniżać komfort psychiczny. Jeśli objaw utrzymuje się dłużej, warto skonsultować się ze specjalistą w celu zdiagnozowania przyczyny i ewentualnego wdrożenia leczenia.
>> Sprawdź również: Zapalenie ślinianek – przyczyny, objawy, leczenie
Ślinotok – przyczyny
Do najczęstszych przyczyn ślinotoku należą:
- fizjologiczne reakcje organizmu – np. ciąża (szczególnie w I trymestrze), spożywanie pikantnych potraw, stres czy intensywne emocje, które pobudzają pracę ślinianek;
- choroby neurologiczne – takie jak choroba Parkinsona, stwardnienie zanikowe boczne (ALS) czy mózgowe porażenie dziecięce, które prowadzą do trudności w kontroli mięśni odpowiedzialnych za połykanie śliny;
- stany zapalne i infekcje – obejmujące jamę ustną, gardło lub migdałki; organizm w ten sposób reaguje na podrażnienie błon śluzowych;
- choroby układu pokarmowego – przede wszystkim refluks żołądkowo-przełykowy, który wywołuje odruchowe zwiększenie wydzielania śliny jako formę obrony przed kwasem żołądkowym;
- nowotwory jamy ustnej, gardła lub ślinianek – mogą mechanicznie utrudniać połykanie lub wpływać na unerwienie gruczołów ślinowych;
- działanie uboczne leków – np. niektórych leków przeciwpsychotycznych (klozapina), inhibitorów acetylocholinoesterazy (donepezil, rywastygmina) czy metoklopramidu;
- czynniki środowiskowe – ekspozycja na metale ciężkie, pestycydy lub inne toksyny może wywoływać nadprodukcję śliny;
- problemy stomatologiczne i mechaniczne przeszkody – takie jak źle dopasowane protezy, wady zgryzu czy obecność ciała obcego w jamie ustnej.
Ślinotok w ciąży
U niektórych kobiet jednym z mniej znanych, ale całkowicie naturalnych objawów wczesnej ciąży może być ślinotok – czyli nadmierne wydzielanie śliny, które najczęściej pojawia się w pierwszym trymestrze. Choć może budzić niepokój, w większości przypadków prawdopodobnie łączy się ze szczytowym stężeniem gonadotropiny kosmówkowej (hCG) oraz równoczesnym wzrostem estrogenów i progesteronu, a także z częstymi nudnościami, które zmniejszają odruch połykania. Dlatego ślinotok często towarzyszy porannym mdłościom, wymiotom i zgadze.
>> Warto przeczytać: Progesteron w ciąży – funkcje, badanie, wysoki i niski poziom progesteronu w ciąży.
Co więcej, uczucie nadmiaru śliny może być spotęgowane przez zmieniony smak w ustach lub nadwrażliwość na zapachy. Na szczęście objaw ten zwykle ustępuje samoistnie w drugim trymestrze ciąży i nie stanowi zagrożenia dla matki ani dziecka.
Ślinotok u dziecka
Ślinotok u dziecka to zjawisko, które w większości przypadków ma charakter fizjologiczny i wynika z naturalnych etapów rozwoju. Najczęściej pojawia się w okresie ząbkowania, kiedy to gruczoły ślinowe zaczynają działać intensywniej, a jednocześnie niedojrzały układ nerwowy nie pozwala jeszcze dziecku w pełni kontrolować połykania śliny. Widok malucha z mokrym podbródkiem czy ubrankiem nie powinien zatem budzić niepokoju – to normalna reakcja organizmu na podrażnienie dziąseł oraz obecność ciał obcych w jamie ustnej, takich jak gryzaki, zabawki czy własne palce.
Jednak nadmierne wydzielanie śliny u dziecka może być również objawem towarzyszącym innym stanom, takim jak:
- infekcje jamy ustnej (pleśniawki, afty);
- choroby gardła;
- powiększenie migdałków;
- refluks żołądkowo-przełykowy.
Jak zatrzymać ślinotok?
Zatrzymanie ślinotoku wymaga przede wszystkim zrozumienia, że jest on objawem, a nie chorobą samą w sobie. Kluczowym krokiem w skutecznym leczeniu jest więc identyfikacja jego przyczyny – może to być stan zapalny, choroba neurologiczna, efekt uboczny leków lub po prostu reakcja fizjologiczna na bodźce smakowe. Dopiero po określeniu źródła problemu można wdrożyć odpowiednie postępowanie – od domowych metod łagodzących objawy, aż po zaawansowane terapie specjalistyczne.
W lżejszych przypadkach pomocne mogą okazać się, m.in.:
- dokładna higiena jamy ustnej;
- unikanie kwaśnych i ostrych potraw;
- picie wody małymi łykami;
- żucie bezcukrowej gumy, które stymuluje połykanie.
W stanach zapalnych sprawdzają się płukanki ziołowe (np. z mięty) i pastylki przeciwzapalne. Jeśli jednak ślinotok ma charakter przewlekły, lekarz może zalecić:
- leczenie farmakologiczne (np. leki antycholinergiczne);
- terapię logopedyczną poprawiającą kontrolę nad mięśniami jamy ustnej;
- w wybranych przypadkach – ostrzyknięcie ślinianek toksyną botulinową, która czasowo ogranicza ich aktywność.
Zabieg chirurgiczny to ostateczność, stosowany jedynie w sytuacjach opornych na inne formy terapii.
>> Przeczytaj: Wymaz z gardła – co wykrywa badanie i kiedy się je zleca? Jak się przygotować?
Ślinotok – kiedy udać się do lekarza?
Do lekarza warto zgłosić się wtedy, gdy ślinotok jest intensywny, długotrwały lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy. Szczególną uwagę powinny zwrócić: trudności w przełykaniu, ból gardła, duszność, chrypka, owrzodzenia jamy ustnej, nieprzyjemny zapach z ust czy osłabienie mięśni twarzy. Konsultacja jest również wskazana, jeśli ślinotok pojawił się nagle bez oczywistej przyczyny (np. ciąży, ząbkowania, infekcji), nie ustępuje mimo domowych metod lub wyraźnie obniża komfort życia.
W takich przypadkach konieczna może być diagnostyka w kierunku chorób neurologicznych, infekcji, refluksu, nowotworów lub skutków ubocznych przyjmowanych leków.
FAQ. Ślinotok – często zadawane pytania
Ślinotok może być objawem wielu różnych schorzeń. Najczęściej występuje w przebiegu refluksu żołądkowo-przełykowego, chorób neurologicznych (np. choroby Parkinsona, stwardnienia zanikowego bocznego), infekcji jamy ustnej, chorób gardła lub przy nieprawidłowościach stomatologicznych (np. próchnica, źle dopasowane protezy).
U części pacjentów po udarze mózgu może wystąpić ślinotok – szczególnie wtedy, gdy doszło do porażenia mięśni twarzy lub zaburzeń połykania. Nie jest to objaw samego udaru, lecz jego możliwe powikłanie neurologiczne.
Sam w sobie ślinotok nie jest groźny, ale może być objawem poważniejszych schorzeń. Długotrwałe nadmierne wydzielanie śliny może prowadzić do podrażnień skóry, problemów z mówieniem i przełykaniem, a także wpływać na komfort życia. W takich przypadkach warto skonsultować się z lekarzem.
Ślinotok może być skutkiem ubocznym niektórych leków, zwłaszcza leków przeciwpsychotycznych, inhibitorów acetylocholinoesterazy stosowanych w leczeniu choroby Alzheimera, leków przeciwwymiotnych.
Leczeniem ślinotoku zajmują się różni specjaliści – lekarz rodzinny, laryngolog, neurolog lub stomatolog, w zależności od przyczyny objawu. W przypadku trudności z połykaniem pomocna może być również konsultacja logopedyczna.
Ślinotok – podsumowanie
Podsumowując:
- ślinotok to objaw, nie choroba – jego przyczyna może być fizjologiczna lub patologiczna;
- fizjologiczny ślinotok występuje m.in. u dzieci podczas ząbkowania, u kobiet w ciąży lub po spożyciu kwaśnych i ostrych potraw;
- patologiczne przyczyny to m.in. choroby neurologiczne (np. Parkinson, udar), infekcje, refluks żołądkowo-przełykowy czy niektóre leki;
- nadmierne ślinienie może powodować dyskomfort, trudności w mówieniu i przełykaniu oraz podrażnienia skóry wokół ust;
- leczenie zależy od przyczyny – może obejmować higienę jamy ustnej, dietę, farmakoterapię, ćwiczenia logopedyczne, a w niektórych przypadkach także botoks lub leczenie chirurgiczne;
- warto zgłosić się do lekarza, jeśli ślinotok jest przewlekły, intensywny lub towarzyszą mu inne objawy, takie jak ból, duszność czy trudności w połykaniu.
W przypadku zauważenia niepokojących objawów warto pamiętać, że szybkie rozpoznanie przyczyny ślinotoku znacząco ułatwia leczenie i poprawia komfort życia. Jeśli ślinotok utrzymuje się mimo domowych metod lub towarzyszą mu inne symptomy, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Warto także rozważyć wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych – np. laboratoryjnych testów w kierunku infekcji, zaburzeń metabolicznych czy hormonalnych. Skorzystaj z usług ALAB laboratoria, które oferują szeroki zakres badań i nowoczesną diagnostykę medyczną, pomagającą precyzyjnie ustalić źródło problemu.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/74804,zaburzenia-wydzielania-sliny-slinotok-suchosc-w-jamie-ustnej [dostęp: 13.07.2025]
- Bocianiak M., Steinborn B., Leczenie ślinotoku u dzieci i młodzieży z chorobami układu nerwowego, Oddział Kliniczny Dzieci i Młodzieży Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Poznaniu.
- Yellepeddi V. K. i inni, Effectiveness of atropine in managing sialorrhea: A systematic review and meta-analysis. Int J Clin Pharmacol Ther. 2024 Jun;62(6):267-277.
- Zalyalova Z.A., Sliunotechenie posle insul’ta [Salivation after stroke]. Zh Nevrol Psikhiatr Im S S Korsakova. 2017;117(1):85-89.
- Alhajj M., Babos M., Physiology, Salivation. [Updated 2023 Jul 24]. In: StatPearls [Internet].
