Toksyna botulinowa z roku na rok zyskuje coraz większą popularność. Stosowana jest nie tylko w medycynie estetycznej, ale również w ortopedii, okulistyce czy neurologii. Działanie toksyny botulinowej jest miejscowe i odwracalne, jednak wielu osobom poprawia ona jakość życia i wygląd. Poznaj jej właściwości i sposoby zastosowania.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Czym jest toksyna botulinowa?
- Jakie ma zastosowanie w medycynie i estetyce?
- Czy toksyna botulinowa jest bezpieczna?
Spis treści:
- Czym jest toksyna botulinowa?
- Toksyna botulinowa, botoks a jad kiełbasiany – czym się różnią?
- Jak działa botoks?
- Zastosowanie toksyny botulinowej – medycyna i estetyka
- Czy botoks jest bezpieczny?
- Toksyna botulinowa (botoks): odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
Czym jest toksyna botulinowa?
Toksyna botulinowa (inaczej jad kiełbasiany) to egzotoksyna wytwarzana przez bakterie z gatunku Clostridium botulinum. Jest neurotoksyną, która blokuje połączenia nerwowo-mięśniowe, przez co mięsień przez określony czas jest rozluźniony. Istnieje kilka rodzajów botoksu oznaczonych od A do G, z czego najczęściej jest stosowana toksyna botulinowa typu A. Jest ona wykorzystywana zarówno w medycynie estetycznej do poprawy wyglądu, jak i innych działach medycyny w celu leczenia konkretnych schorzeń.
Toksyna botulinowa, botoks a jad kiełbasiany – czym się różnią?
Wszystkie te pojęcia często są stosowane zamiennie, jednak nie do końca oznaczają to samo. Toksyna botulinowa jest produkowana przez laseczki jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum). Jest substancją, która sama w sobie jest silnie działającą trucizną. Jad kiełbasiany to nazwa potoczna dla toksyny botulinowej. Zatrucie nim jest niebezpieczne i może prowadzić do niewydolności oddechowej, a w konsekwencji do śmierci. Jadem kiełbasianym można się zatruć we własnym domu. Pojawia się on w produktach mięsnych, które są niewłaściwie przechowywane lub poddawane obróbce termicznej.
Jak wygląda jad kiełbasiany? Początkowo, jego zapach, wygląd czy smak często nie odbiega od produktów spożywczych nadających się do spożycia. Z czasem może on jednak tworzyć na powierzchni mięsa plamy w kolorze szarym lub niebieskim, a także ma śliską powierzchnię.
>> Przeczytaj także: Botulizm (zatrucie jadem kiełbasianym) – objawy, przyczyny i profilaktyka
Z kolei botoks (Botox, BTX) to popularna nazwa handlowa preparatu wykorzystywanego w medycynie estetycznej, neurologii, urologii czy innych dziedzinach. Czy zatem botoks to jad kiełbasiany? Jest to duże uproszczenie, jednak w języku potocznym są one stosowane zamiennie. Warto jednak używać nazwy toksyna botulinowa, zwłaszcza jeśli jest używana w nawiązaniu do zagadnień medycznych.
Jak działa botoks?
Toksyna botulinowa blokuje uwalnianie acetylocholiny na poziomie połączeń nerwowo-szkieletowych w miejscu podania. W ten sposób dochodzi do zahamowania działania impulsów nerwowych. Jest to proces odwracalny. Porażony w ten sposób mięsień potrzebuje czasu, aby odbudować nowy system połączeń nerwowych i przywrócić przekazywanie impulsów. Efekt działania toksyny nie jest jednak natychmiastowy. Zaczyna się pojawiać po kilku dniach od podania, a ostateczny rezultat jest widoczny po 2-6 tygodni. Efekt botoksu utrzymuje się do przez 2-4 miesiące, jednak jest to kwestią bardzo indywidualną.
Zastosowanie toksyny botulinowej – medycyna i estetyka
Zastosowanie toksyny botulinowej jest wielokierunkowe i można ją znaleźć w wielu gałęziach medycyny i estetyki. W rutynowej praktyce medycznej wykorzystywane są dwa podtypy toksyny botulinowej: A i B. Są one wykorzystywane w leczeniu różnych schorzeń czy poprawie wyglądu.
Medycyna estetyczna
Z roku na rok coraz większą popularnością cieszy się stosowanie botoksu w medycynie estetycznej. Celem zabiegu jest korekcja zmarszczek mimicznych, głównie na czole, kurzych łapek wokół oczu, zmarszczek wokół ust czy linii marionetki. Za pomocą neurotoksyny można także niwelować uśmiech dziąsłowy, a także korygować mięsień szeroki szyi. Botoks jest pomocny w łagodzeniu rysów twarzy i likwidacji asymetrii.
Zastosowanie lecznicze
Toksyna botulinowa pierwotnie była stosowana w okulistyce, do leczenia zeza. Z czasem Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FAD) wydała pozwolenie na stosowanie botoksu również w dziedzinach medycyny jak:
- Neurologia (m.in. dystonie, połowiczy kurcz twarzy, zespół krokodylich łez, nadmierna potliwość, bóle mięśniowe, migrena, ból neuropatyczny, bóle fantomowe, zespół Reynauda);
- Urologia (m.in. nietrzymanie moczu, kurcz mięśni dna miednicy, łagodny przerost gruczołu krokowego);
- Otolaryngologia (m.in. blokada głośni, przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa),
- Pediatria (mózgowe porażenie dziecięce);
- Gastroenterologia (m.in. achalazja przełyku, choroba Hirschprunga, kurcze zwieracza Oddiego, gastropareza, szczeliny odbytu);
- Ortopedia (dynamiczna stopa końsko-szpotawa).
W leczeniu tych schorzeń najczęściej jest wykorzystywana toksyna botulinowa A. W Polsce neurotoksyna B ma jedno wskazanie – leczenie dystonii szyjnej u dorosłych.
Czy botoks jest bezpieczny?
Botoks jest przebadaną substancją, stosowaną w niewielkich dawkach. Umiejętnie przeprowadzony zabieg, przez osobę z kwalifikacjami minimalizuje ryzyko pojawienia się działań niepożądanych. Nie da się ich jednak całkowicie wykluczyć. Neurotoksyna może spowodować zwiększone drżenie mięśni, wysypkę, reakcje mięśniowe, dysfagię czy suchość w jamie ustnej. Niekiedy występuje miejscowa reakcja w postaci opadania powiek.
Nie zmienia to jednak faktu, że toksyna botulinowa jest innowacyjnym lekiem mającym zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny. Stosowana odpowiedzialnie może poprawić jakość życia.
Toksyna botulinowa (botoks): odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
Wśród wielu osób często pojawiają się pytania, czy botoks jest szkodliwy, jak wygląda jad kiełbasiany czy jest on bezpieczny. Poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Botoks jest dobrze przebadaną substancją, bezpieczną dla zdrowia. Nie ma doniesień na to, że jest on rakotwórczy. Jego działanie jest miejscowe i odwracalne, jednak zabieg powinien być przeprowadzony przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.
Toksyna botulinowa blokuje sygnały nerwowe wysyłane do mięśni, powodując paraliż lub rozluźnienie. To działanie jest przejściowe. Botoks wstrzykiwany jest w konkretne miejsca, zapobiegając skurczom mięśni i wygładzając skórę, a także lecząc konkretne schorzenia.
Toksyna botulinowa uważana jest za bezpieczną substancję, o ile jest stosowana zgodnie z przeznaczeniem i zaleceniami. W medycynie wykorzystywane są jej niewielkie dawki, aplikowane lokalnie. Należy jednak pamiętać, że nieumiejętne stosowanie botoksu może nieść za sobą poważne konsekwencje.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- M. Drożdżyńska, I. Sobieraj-Garbiak, A. Chlasta, M. Jastrzębska, Toksyna botulinowa i jej zastosowanie w medycynie „Diagnostyka Laboratoryjna”, 2015; 51(2), s. 139-146.
- J.S. Dover, M. Alam, Dermatologia kosmetyczna [w] A. Carruthers, J. Carruthers, Toksyna botulinowa, red. A. Ignaciuk, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2019.
- A. Kozioł, N. Werwińska, Toksyna botulinowa – zastosowanie w zabiegach estetycznych i w medycynie „Kosmetologia Estetyczna”, 4/2019, vol 8., s. 495-498.
