Zespół Guillaina-Barrégo to rzadka, ale poważna choroba neurologiczna, która może prowadzić do osłabienia mięśni, a nawet porażenia. Czym się objawia, skąd się bierze i jak wygląda leczenie? W artykule znajdziesz najważniejsze informacje na temat przyczyn, diagnostyki i rokowań tej jednostki chorobowej. Dowiedz się, czy zespół Guillaina-Barrégo jest uleczalny i kiedy należy szukać pomocy lekarskiej.
Spis treści:
- Co to jest zespół Guillaina-Barrégo?
- Zespół Guillaina-Barrégo – objawy
- Przyczyny zespołu Guillaina-Barrégo
- Diagnostyka i rozpoznanie zespołu Guillaina-Barrégo
- Zespół Guillaina-Barrégo – leczenie
- Zespół Guillaina-Barrégo u dzieci
- Zespół Guillaina-Barrégo – rokowania
- Zespół Guillaina-Barrégo: podsumowanie informacji
Co to jest zespół Guillaina-Barrégo?
Zespół Guillaina-Barrégo, w skrócie GBS, (oznaczony w klasyfikacji ICD-10 kodem G61.0) to schorzenie neurologiczne o podłożu autoimmunologicznym, w którym układ odpornościowy atakuje nerwy obwodowe. Objawy pojawiają się nagle i mogą prowadzić do osłabienia mięśni, a w cięższych przypadkach nawet do porażenia czy niewydolności oddechowej. Szacuje się, że GBS występuje u 1–2 osób na 100 000 rocznie. Dobrą wiadomością jest to, że przy trafnej diagnozie, odpowiednim leczeniu i rehabilitacji rokowanie jest najczęściej korzystne.
>> Przeczytaj również: Miastenia – choroba zmęczonych mięśni
Zespół Guillaina-Barrégo – objawy
Objawy GBS zwykle pojawiają się 1–6 tygodni po przebytej infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Do najbardziej charakterystycznych symptomów należą:
- symetryczne osłabienie kończyn (najczęściej dolnych),
- zaburzenia czucia (mrowienie, drętwienie, pieczenie),
- brak lub osłabienie odruchów ścięgnistych (np. odruchu kolanowego),
- bóle krzyżowo-lędźwiowe,
- porażenie nerwów czaszkowych (np. opadanie powiek, podwójne widzenie, problemy z mówieniem lub połykaniem),
- objawy ze strony układu autonomicznego, czyli tego odpowiedzialnego za funkcje niezależne od naszej woli: zaburzenia rytmu serca, wahania ciśnienia tętniczego, zatrzymanie moczu.
W cięższych przypadkach może dojść do niewydolności oddechowej, wymagającej wsparcia respiratora (urządzenia wspomagającego oddychanie).
>> Zobacz również: Zapalenie nerwu trójdzielnego – czym jest i jak się objawia? Przyczyny i leczenie
Przyczyny zespołu Guillaina-Barrégo
Dokładny mechanizm powstawania GBS nie jest do końca poznany, ale wiadomo, że choroba ma charakter autoimmunologiczny. Najczęstszym czynnikiem poprzedzającym jest infekcja, która uruchamia reakcję krzyżową układu odpornościowego (tzw. mimikra molekularna – organizm myli własne komórki z fragmentami drobnoustrojów). Patogeny najczęściej wiązane z GBS to:
- Campylobacter jejuni (najczęstszy czynnik bakteryjny powodujący biegunkę),
- wirusy: CMV (cytomegalowirus), EBV (wirus Epsteina-Barr), wirus grypy, SARS-CoV-2,
- Mycoplasma pneumoniae (bakteria wywołująca atypowe zapalenie płuc),
- wirus Zika (w krajach tropikalnych).
W rzadkich przypadkach czynnikiem wyzwalającym mogą być urazy, operacje lub współistniejące choroby autoimmunologiczne.
Diagnostyka i rozpoznanie zespołu Guillaina-Barrégo
Rozpoznanie GBS opiera się przede wszystkim na objawach klinicznych i badaniu neurologicznym. Dodatkowe badania pomagają potwierdzić diagnozę:
- Punkcja lędźwiowa: badanie płynu mózgowo-rdzeniowego pobranego z dolnej części kręgosłupa. Typowo stwierdza się tzw. rozszczepienie białkowo-komórkowe – czyli podwyższone stężenie białka przy prawidłowej liczbie komórek. W pierwszym tygodniu choroby wynik może być jeszcze prawidłowy.
- EMG/ENMG (elektromiografia): badanie czynności nerwów i mięśni, które pozwala ocenić, czy uszkodzenie ma charakter demielinizacyjny (dotyczący osłonek nerwów), czy aksonalny (dotyczący samych włókien nerwowych).
- Ocena funkcji oddechowej: przeprowadzana za pomocą badania spirometrycznego i oceny siły mięśni oddechowych. Obejmuje m.in. FVC (wymuszoną pojemność życiową płuc), MIP (maksymalne ciśnienie wdechowe) oraz MEP (maksymalne ciśnienie wydechowe). To badanie pozwala określić, czy pacjent wymaga wsparcia oddechowego.
- Rezonans magnetyczny (MRI) kręgosłupa: może uwidocznić zmiany zapalne w korzeniach nerwowych, zwłaszcza u dzieci.
- Przeciwciała przeciwgangliozydowe: są to przeciwciała skierowane przeciwko składnikom nerwów (gangliozydom), wykrywane w badaniu krwi. Ich obecność, np. przeciwciał anty-GQ1b, może potwierdzać rozpoznanie niektórych odmian choroby, jak zespół Millera Fishera, objawiający się zaburzeniami równowagi, podwójnym widzeniem i brakiem odruchów ścięgnistych. Badanie tych przeciwciał nie jest wykonywane rutynowo u każdego pacjenta; bywa szczególnie przydatne przy podejrzeniu wariantów z oftalmoplegią (porażeniem lub znacznym osłabieniem mięśni poruszających gałką oczną) lub postaci aksonalnej.
Inne choroby, które lekarz musi wykluczyć, to m.in. miastenia, zapalenia rdzenia kręgowego, botulizm czy porfiria.
Zespół Guillaina-Barrégo – leczenie
Leczenie GBS opiera się na dwóch głównych filarach:
Opieka wspomagająca:
- monitorowanie oddechu (częstość, wydolność),
- zapobieganie powikłaniom, takim jak zakrzepy czy odleżyny,
- odpowiednie żywienie i nawodnienie,
- wczesna rehabilitacja ruchowa i wsparcie logopedy, jeśli występują trudności z mówieniem lub połykaniem.
Leczenie przyczynowe (immunoterapia):
- podawanie immunoglobulin dożylnych (IVIG) – gotowych przeciwciał, które „regulują” pracę układu odpornościowego,
- plazmafereza – zabieg oczyszczania osocza z nieprawidłowych przeciwciał (tzw. wymiana osocza).
| Leczenie powinno zostać wdrożone jak najwcześniej, najlepiej w ciągu pierwszych dni od pojawienia się objawów. Kortykosteroidy jako monoterapia są nieskuteczne i niezalecane; rutynowe łączenie ich z IVIG nie poprawia wyników leczenia. |
Zespół Guillaina-Barrégo u dzieci
U dzieci objawy są zbliżone do tych występujących u dorosłych – dominują osłabienie mięśni i zaburzenia czucia. Częstym czynnikiem wyzwalającym są infekcje, szczególnie wywołane przez bakterię Mycoplasma pneumoniae. W diagnostyce częściej stosuje się rezonans magnetyczny. Leczeniem pierwszego wyboru są immunoglobuliny dożylne. Rokowanie jest zazwyczaj bardzo dobre, choć pełen powrót do sprawności może zająć kilka miesięcy i wymaga systematycznej rehabilitacji.
Zespół Guillaina-Barrégo – rokowania
Większość pacjentów (ok. 80%) odzyskuje samodzielny chód w ciągu 6–12 miesięcy. Ponad połowa wraca do pełnej sprawności w ciągu roku. U niewielkiej grupy chorych (3–7%) dochodzi do zgonu – najczęściej z powodu powikłań oddechowych lub zaburzeń pracy autonomicznego układu nerwowego.
Niektórzy pacjenci mogą odczuwać długotrwałe objawy resztkowe, takie jak:
- przewlekłe zmęczenie,
- bóle mięśni i stawów,
- parestezje (nieprzyjemne wrażenia czuciowe, np. mrowienie).
Czynniki pogarszające rokowanie:
- ciężki przebieg (np. konieczność stosowania respiratora),
- forma aksonalna choroby (np. AMSAN – ostra aksonalna neuropatia czuciowo-ruchowa),
- bardzo niskie odpowiedzi w badaniu EMG,
- wysoka punktacja w skali EGRIS (skala oceny ryzyka ciężkiego przebiegu GBS).
Zespół Guillaina-Barrégo: podsumowanie informacji
- GBS to ostra choroba autoimmunologiczna atakująca nerwy obwodowe.
- Objawy pojawiają się nagle i obejmują m.in. osłabienie mięśni, zaburzenia czucia i brak odruchów.
- Najczęściej rozwija się po infekcji wirusowej lub bakteryjnej.
- Diagnoza opiera się na objawach oraz badaniach neurologicznych i laboratoryjnych.
- Leczenie polega na immunoterapii i opiece wspomagającej.
- Rokowanie jest zazwyczaj dobre, choć powrót do zdrowia może być długotrwały.
Bibliografia
- Habib AA, Waheed W. Guillain-Barré Syndrome. Continuum (Minneap Minn). 2023;29(5):1327–1356.
- Ostrowska M. Ostra poliradikuloneuropatia demielinizacyjna (AIDP). Medycyna Praktyczna/mp.pl.
- Chandrashekhar S, Dimachkie MM. Guillain-Barré syndrome in adults and children. UpToDate (dostęp 07.09.2025).
