Pieczenie, łzawienie i zaczerwienienie oczu po pracy przy komputerze to jedne z częstszych objawów zespołu suchego oka – dolegliwości, która dotyka coraz więcej osób. Schorzenie to wynika z zaburzeń w produkcji lub składzie łez, co prowadzi do podrażnienia powierzchni oka i pogorszenia komfortu widzenia. W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest zespół suchego oka, jakie są jego przyczyny, objawy oraz dostępne metody leczenia.
| Kluczowe informacje – w skrócie: >> Zespół suchego oka to przewlekła choroba filmu łzowego i powierzchni oka. >> Objawia się pieczeniem, uczuciem „piasku” pod powiekami, łzawieniem, zamazanym widzeniem. >> Najczęstsze czynniki ryzyka to: wiek, praca przy komputerze, leki, zaburzenia hormonalne i choroby autoimmunologiczne. >> Diagnostyka obejmuje test Schirmera, ocenę czasu przerwania filmu łzowego (TBUT) i barwienie fluoresceiną. >> Leczenie polega głównie na nawilżaniu oczu, higienie powiek i eliminacji czynników nasilających objawy. |
Spis treści:
- Zespół suchego oka – co to za schorzenie?
- Zespół suchego oka – objawy
- Przyczyny rozwoju zespołu suchego oka
- Diagnostyka zespołu suchego oka – jakie badania wykonać?
- Co na zespół suchego oka – leczenie ZSO
- Czy można zapobiec zespołowi suchego oka?
- ZSO – najczęstsze pytania (FAQ)
- Zespół suchego oka – podsumowanie informacji
Zespół suchego oka – co to za schorzenie?
Zespół suchego oka (ZSO, kod ICD-10: H04) to przewlekła choroba, która prowadzi do niedostatecznego nawilżenia powierzchni oka. W prawidłowych warunkach film łzowy chroni rogówkę i spojówkę, zapewniając komfort widzenia. Gdy łzy są produkowane w zbyt małej ilości lub mają zaburzony skład, powierzchnia oka staje się podatna na podrażnienia i mikrourazy.
Objawy mogą rozwijać się stopniowo i początkowo nie są łatwe do uchwycenia. Wraz z postępem choroby pojawiają się m.in. zaburzenia widzenia, zmęczenie oczu i trudności z koncentracją podczas pracy wzrokowej.
>> Przeczytaj: Zapalenie spojówek: objawy, przyczyny, rodzaje i leczenie
Zespół suchego oka – objawy
Zespół suchego oka może dawać różne dolegliwości – od niewielkiego dyskomfortu po znaczne utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu.
Najczęstsze objawy to:
- uczucie suchości, pieczenia lub „piasku” pod powiekami,
- zaczerwienienie i podrażnienie oczu,
- nadwrażliwość na światło,
- zamazane, falujące widzenie (szczególnie wieczorem),
- łzawienie (paradoksalnie) – łzy są produkowane, ale nie nawilżają prawidłowo,
- trudności w noszeniu soczewek kontaktowych.
Objawy nasilają się podczas pracy przy komputerze, w klimatyzowanych pomieszczeniach, zimą lub przy wietrze.
>> Zobacz również: Łzawienie oczu: przyczyny, leczenie nadmiernego łzawienia
Przyczyny rozwoju zespołu suchego oka
Zespół suchego oka może mieć wiele przyczyn – zarówno ogólnoustrojowych, jak i środowiskowych. Często współistnieje kilka czynników, które razem nasilają dolegliwości. Do najczęstszych należą:
- zmniejszona produkcja łez – np. w przebiegu zespołu Sjögrena, reumatoidalnego zapalenia stawów, po radioterapii,
- zwiększone parowanie łez – wynikające z dysfunkcji gruczołów Meiboma (odpowiedzialnych za wydzielanie lipidowej warstwy filmu łzowego) lub zbyt rzadkiego mrugania,
- zaburzenia hormonalne – niedobory estrogenów i androgenów, szczególnie u kobiet po menopauzie,
- działanie niektórych leków – m.in. przeciwhistaminowych, przeciwdepresyjnych, beta-blokerów, diuretyków czy antykoncepcji doustnej,
- niekorzystne warunki zewnętrzne – klimatyzacja, dym tytoniowy, zanieczyszczone powietrze,
- zabiegi okulistyczne – takie jak laserowa korekcja wzroku, mogą czasowo zaburzać film łzowy.
| Warto wiedzieć: Zespół suchego oka częściej występuje u kobiet, osób w starszym wieku oraz pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi. |
Diagnostyka zespołu suchego oka – jakie badania wykonać?
Rozpoznanie zespołu suchego oka opiera się na połączeniu dokładnego wywiadu lekarskiego z prostymi badaniami okulistycznymi. Ich celem jest ocena ilości i jakości łez oraz stanu powierzchni oka. Najczęściej wykonywane testy:
- kwestionariusz OSDI – formularz wypełniany przez pacjenta, pozwalający określić subiektywne nasilenie objawów.
- test Schirmera – badanie ilości łez, polegające na umieszczeniu paska bibuły pod dolną powieką; po 5 minutach ocenia się długość zwilżenia.
- test przerwania filmu łzowego (TBUT) – ocena stabilności łez; mierzy czas od ostatniego mrugnięcia do pojawienia się suchych plam na rogówce.
- barwienie fluoresceiną lub zielenią lizaminową – proste, bezbolesne badanie z użyciem specjalnych barwników, które pozwalają uwidocznić mikrourazy nabłonka rogówki.
- ocena gruczołów Meiboma – specjalistyczne badanie, które pomaga rozpoznać postać parującą zespołu suchego oka.
Większość badań można wykonać podczas jednej wizyty u okulisty – są one szybkie, nieinwazyjne i bezpieczne.
>> Zobacz: Nużeniec – przyczyna dokuczliwej choroby oczu i skóry
Co na zespół suchego oka – leczenie ZSO
Leczenie ma na celu przywrócenie równowagi filmu łzowego i łagodzenie objawów. Najważniejsze jest wyeliminowanie czynników nasilających chorobę oraz regularne nawilżanie powierzchni oka.
Podstawowe metody leczenia:
- sztuczne łzy bez konserwantów – podstawowy sposób łagodzenia dolegliwości; w cięższych przypadkach zaleca się żele lub maści na noc.
- preparaty lipidowe – uzupełniają warstwę tłuszczową łez przy dysfunkcji gruczołów Meiboma.
- leki przeciwzapalne – krople z cyklosporyną A lub krótkotrwała terapia kortykosteroidami.
- zatyczki punktów łzowych – zapobiegają odpływowi łez z oka.
- w cięższych przypadkach – surowica autologiczna, intensywne światło pulsacyjne (IPL), soczewki opatrunkowe.
>> To może Cię zainteresować: Opuchnięte oczy – alergia i inne możliwe przyczyny
Zespół suchego oka – domowe sposoby na dolegliwość
W łagodnych postaciach ZSO pomocne mogą być działania, które zmniejszają parowanie łez i wspierają regenerację oka:
- częste, świadome mruganie podczas pracy przy komputerze,
- przerwy wzrokowe co 20 minut (reguła 20-20-20),
- unikanie dymu, wiatru, klimatyzacji,
- nawilżanie powietrza w pomieszczeniach,
- dieta bogata w kwasy tłuszczowe omega-3 (ryby morskie, siemię lniane, orzechy),
- odpowiednie nawodnienie organizmu.
Czy można zapobiec zespołowi suchego oka?
Nie zawsze da się zapobiec wystąpieniu ZSO, ale można znacząco zmniejszyć jego ryzyko. Warto dbać o prawidłowe warunki pracy przy komputerze, higienę powiek i ochronę oczu przed czynnikami drażniącymi. U osób z predyspozycjami (np. po 50. roku życia, w trakcie terapii hormonalnej) wskazane są regularne kontrole okulistyczne.
>> Sprawdź: Cienie i sińce pod oczami – możliwe przyczyny. Kiedy mogą świadczyć o chorobie?
ZSO – najczęstsze pytania (FAQ)
Najczęściej niedobór dotyczy witaminy A oraz kwasów tłuszczowych omega-3, które wspierają regenerację nabłonka rogówki.
Nieleczony ZSO może prowadzić do przewlekłego zapalenia rogówki, owrzodzeń i pogorszenia ostrości wzroku.
Warto wykonać test OSDI lub zgłosić się do okulisty na badania: test Schirmera i test TBUT.
Choroba ma charakter przewlekły. Objawy mogą się utrzymywać przez lata, ale odpowiednia terapia pozwala je skutecznie kontrolować.
Zazwyczaj występuje uczucie pieczenia lub kłucia. Ostry ból wymaga konsultacji okulistycznej – może wskazywać na inne schorzenie.
Zespół suchego oka – podsumowanie informacji
- ZSO to częsta choroba spowodowana zaburzeniem składu lub ilości łez.
- Objawy obejmują suchość, pieczenie, zamazane widzenie i łzawienie.
- Diagnostyka opiera się na prostych testach okulistycznych (Schirmera, TBUT).
- Leczenie polega głównie na regularnym nawilżaniu oczu i dbaniu o higienę powiek.
- W trudniejszych przypadkach stosuje się leki przeciwzapalne lub zabiegi okulistyczne.
Bibliografia
- Prost M. Zespół suchego oka. Medycyna Praktyczna, mp.pl, dostęp 15.10.2025.
- Pogrzebielski A. Zespół suchego oka (DES) – postępowanie. Okulistyka, Medycyna Praktyczna, 2024.
- Stodolska-Nowak A., Siwiec-Prościńska J. Zespół suchego oka. Okulistyka po Dyplomie, 2023.
- Polskie Towarzystwo Okulistyczne. Wytyczne diagnostyki i leczenia zespołu suchego oka, 2024.
