P/c przeciw jądrowe ANA (wykrywanie metoda IIFT + miano) (O21)

W badaniu przeciwciał przeciwjądrowych wykorzystuje się technikę immunofluorescencji pośredniej. Pozwala ona na określenie miana przeciwciał (za istotne klinicznie uznaje się miano powyżej 1:160) i typu fluorescencji jąder komórkowych.

Jako źródło antygenów wykorzystywana jest linia komórkowa HEP-2, dzięki której można wyodrębnić 5 podstawowych typów fluorescencji jądra komórkowego: homogenny, jąderkowy, plamisty (ziarnisty), centromerowy i błonowy (obwodowy)

ANA często występują w chorobach autoimmunizacyjnych. Ich obecność może być w niektórych chorobach warunkiem rozpoznania, w innych mieć tylko znaczenie pomocnicze, w niektórych jest istotna rokowniczo, a w innych nie. ANA stwierdza się u 5% zdrowej populacji, z wiekiem ich miano rośnie. Naturalnie występujące ANA są przeciwciałami klasy IgM i IgG i różnią się znacznie od tych wykrywanych w układowych chorobach tkanki łącznej.

Do czynników, które mogą indukować syntezę ANA, należą: ciąża, infekcje (gł. wirusowe), choroby nowotworowe, niektóre leki: m.in. antyarytmiczne, przeciwdrgawkowe, moczopędne, antybiotyki, statyny, sole złota, sulfasalazyna, izotretynoina, leki biologiczne - np. inhibitory TNF-α, promieniowanie UV.

Przeciwciała przeciwjądrowe ANA - kto i kiedy powinien wykonać badanie ANA?

Przeciwciała przeciwjądrowe są czułym, choć nieswoistym markerem układowych chorób tkanki łącznej. Największe znaczenie mają ANA w klasie IgG. Czułość i swoistość ANA jest zdeterminowana przyjętą wartością odcięcia dla miana autoprzeciwciał oraz wstępną oceną kliniczną popartą danymi z wywiadu i badaniem fizykalnym sugerującymi chorobę reumatyczną.

Do klinicznych objawów układowych chorób tkanki łącznej należą: ciężkie zmęczenie, objaw Raynauda, ból i obrzęk stawów, gorączkę o nieznanej etiologii oraz stosowaniem leków związanych z ryzykiem rozwoju tocznia indukowanego lekami.

U osób z obecnością ANA możliwe są różne scenariusze kliniczne:

• ANA w niskim mianie - nie zaleca się powtarzania testu ani badania kontrolnego.
• ANA w średnim mianie - zaleca się powtórzenie testu po 6 miesiącach. Jeśli utrzymuje się niskie lub średnie miano bez występujących objawów klinicznych, nie ma konieczności przeprowadzania dalszych badań.

Pojawienie się typowych objawów i dodatni test na obecność ANA wiążą się z koniecznością przeprowadzenia badań dodatkowych i objęcia pacjenta specjalistyczną opieką.

Największe znaczenie ma powtarzanie oznaczenia w czasie diagnostyki, szczególnie u chorych z utrzymującymi się objawami i niskim/średnim mianem autoprzeciwciał.

W zaawansowanej fazie choroby test ten dość słabo koresponduje z aktywnością procesu chorobowego i możliwością oceny skuteczności leczenia.

Powtarzanie oznaczenia jest najbardziej uzasadnione w przypadku zmiany obrazu klinicznego lub podejrzenia chorób współistniejących.