Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy, jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy u dzieci i młodzieży. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju fizycznego, metabolicznego i intelektualnego dziecka. Rodzicu, czy chcesz poznać przyczyny choroby? Czy znasz objawy, metody diagnostyczne i potencjalne powikłania? Jakie są zalecenia dietetyczne oraz strategie leczenia tej choroby autoimmunologicznej?
Spis treści
- Przyczyny choroby Hashimoto u dzieci
- Jakie są objawy Hashimoto u dzieci?
- Diagnostyka Hashimoto u dzieci
- Hashimoto u dzieci – konsekwencje
- Dieta w Hashimoto u dzieci
- Hashimoto u dzieci – leczenie
- Podsumowanie
Przyczyny choroby Hashimoto u dzieci
Przyczyna jest złożona, wieloczynnikowa. U podstaw leży proces autoimmunologiczny, w którym układ odpornościowy organizmu, z niejasnych przyczyn, zaczyna produkować przeciwciała skierowane przeciwko własnej tarczycy. Prowadzi to do stopniowego niszczenia miąższu gruczołu, jego włóknienia i w konsekwencji – upośledzenia produkcji hormonów tarczycy.
U dzieci zwiększone ryzyko zachorowania jest związane z czynnikami:
- genetycznymi (częściej w rodzinach, w których bliscy chorują na cukrzycę typu 1, celiakię, bielactwo, reumatoidalne zapalenie stawów),
- środowiskowymi (infekcje wirusowe i bakteryjne, niedobór selenu i witaminy D, przewlekły stres),
- hormonalnymi (znacznie częściej u dziewcząt niż u chłopców, szczególnie w okresie dojrzewania).
>> Przyda Ci się też: Niedobór i nadmiar selenu: objawy, przyczyny, skutki
Jakie są objawy Hashimoto u dzieci?
Objawy choroby u dzieci są często subtelne, niespecyficzne i mogą być mylone z typowymi problemami wieku rozwojowego lub… lenistwem. Nasilenie objawów zależy od stopnia zaawansowania niedoczynności tarczycy. We wczesnych stadiach choroba może być całkowicie bezobjawowa (postać subkliniczna). W miarę postępu choroby dochodzi do stopniowego rozwoju objawów:
- spowolnienie tempa wzrostu – jeden z najbardziej charakterystycznych objawów u dzieci,
- problemy w nauce i zaburzenia koncentracji,
- spowolnienie psychoruchowe,
- przewlekłe zmęczenie i senność (pomimo odpowiedniej ilości snu),
- przybieranie na masie,
- zaburzenia nastroju (drażliwość, płaczliwość, wahania nastroju, a nawet objawy depresyjne),
- uczucie zimna – dziecko może skarżyć się na odczuwanie chłodu, nawet gdy innym jest ciepło, ma stale chłodne dłonie i stopy,
- suchość skóry i łamliwość włosów,
- zaparcia (spowolnienie perystaltyki jelit jest częstym objawem niedoczynności tarczycy),
- opóźnienie dojrzewania płciowego,
- powiększenie obwodu szyi (wole).
>> Sprawdź także: Choroby tarczycy u dzieci. Niedoczynność i nadczynność tarczycy
| UWAGA nr 1 Nie zawsze jest ono widoczne gołym okiem – niekiedy wymaga badania USG. |
Diagnostyka Hashimoto u dzieci
Gdy podejrzewasz chorobę u swojego dziecka, pamiętaj – kluczem do rozpoznania są badanie kliniczne i proste, podstawowe oznaczenia laboratoryjne takie jak:
- TSH (tyreotropina) – podwyższone stężenie tego białka jest pierwszym wskaźnikiem niedoczynności tarczycy,
- wolne hormony tarczycy, głównie fT4 – stężenie niskie potwierdza jawną niedoczynność,
- przeciwciała przeciwtarczycowe – przeciwko peroksydazie tarczycowej i/lub tyreoglobulinie są kluczowym dowodem na autoimmunologiczne podłoże zapalenia.
USG tarczycy jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym, które pozwala ocenić wielkość, budowę gruczołu oraz wykryć ewentualne guzki. Ze względu na częste współwystępowanie innych chorób autoimmunologicznych, lekarz może zlecić badania w kierunku celiakii, cukrzycy typu 1 czy niedokrwistości złośliwej.
>> Warto przeczytać także: Co to jest TSH i jaką rolę pełni w organizmie?
Hashimoto u dzieci – konsekwencje
Nieleczona lub źle kontrolowana choroba Hashimoto może mieć poważne, długofalowe konsekwencje dla rozwijającego się organizmu dziecka. Pamiętaj, że hormony tarczycy są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania (szczególnie) rozwijającego się mózgu i układu nerwowego.
Do najczęstszych następstw nierozpoznanej i nieleczonej choroby należą:
- deficyty intelektualne, obniżenie ilorazu inteligencji (IQ), upośledzenie funkcji poznawczych, pamięci i zdolności uczenia się,
- zahamowanie wzrostu – długotrwała niedoczynność prowadzi do opóźnienia wieku kostnego i ostatecznie do niskiego wzrostu w wieku dorosłym, którego nie można już nadrobić,
- zaburzenia dojrzewania płciowego, zarówno opóźnienie, jak i (rzadziej) przedwczesne dojrzewanie,
- zwolnienie akcji serca, podwyższenie poziomu cholesterolu i triglicerydów,
- obniżenie jakości życia – przewlekłe zmęczenie, obniżony nastrój, problemy z koncentracją i masą ciała znacząco wpływają na samopoczucie dziecka, jego relacje rówieśnicze i funkcjonowanie społeczne,
- zwiększone ryzyko innych chorób autoimmunologicznych.
| UWAGA nr 2 Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia pozwala całkowicie zapobiec tym powikłaniom i umożliwia dziecku normalny rozwój. |
Dieta w Hashimoto u dzieci
Dieta odgrywa istotną rolę wspomagającą w leczeniu Hashimoto, jednak nie zastępuje leczenia farmakologicznego. Jej celem jest dostarczenie niezbędnych składników odżywczych, wspieranie pracy tarczycy, modulacja odpowiedzi immunologicznej oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Kluczowe mikroskładniki warunkujące prawidłowe funkcjonowanie tarczycy to:
- selen – źródła to orzechy brazylijskie, tuńczyk, łosoś, jaja, nasiona słonecznika,
- cynk – znajdziesz go w pestkach dyni, ciecierzycy, soczewicy, wołowinie,
- żelazo – w ten mikroskładnik bogate jest czerwone mięso, strączki, zielone warzywa liściaste,
- witamina D – dużą jej ilość zawierają tłuste ryby, żółtko jaja, nabiał,
- kwasy omega-3 – obecne w łososiu, makreli, śledziach, siemieniu lnianym, orzechach włoskich.
>> Więcej o zbilansowanej diecie przeczytasz w artykule: Dieta przy Hashimoto. Przykładowy jadłospis i przepisy, produkty zakazane oraz Kwasy omega-3 i omega-6 – czy masz ich wystarczającą ilość w diecie?
Hashimoto u dzieci – leczenie
Leczenie choroby Hashimoto u dzieci koncentruje się na farmakologicznym wyrównaniu niedoczynności tarczycy, a nie na leczeniu samej autoagresji. Podstawową i jedyną skuteczną metodą jest substytucyjna terapia hormonami tarczycy.
Lewotyroksyna to syntetyczny analog hormonu T4, który jest identyczny z hormonem produkowanym przez ludzką tarczycę. Jest to lek przyjmowany doustnie, raz dziennie rano na czczo, minimum 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem i piciem (oprócz wody). Pozwala to na jego optymalne wchłanianie.
| UWAGA nr 3 Nie wolno podawać go równocześnie z suplementami zawierającymi wapń, żelazo czy preparatami zobojętniającymi sok żołądkowy, które znacząco upośledzają absorpcję leku (należy zachować 4-godzinny odstęp). |
>> Przeczytaj także: Czym są suplementy diety i czym się różnią od leków?
Dawka jest ustalana indywidualnie przez endokrynologa dziecięcego na podstawie masy ciała, wieku dziecka oraz poziomu TSH i fT4. U dzieci zapotrzebowanie na lek jest zwykle wyższe niż u dorosłych. Dawkę należy regularnie korygować w miarę wzrostu dziecka.
Kontrola skuteczności leczenia jest niezwykle ważna. Pierwsza odbywa się zwykle po 4-6 tygodniach od rozpoczęcia terapii lub zmiany dawki. Po ustabilizowaniu stanu dziecka kontrole przeprowadza się co 3-6 miesięcy, a u nastolatków nawet co 6-12 miesięcy. Celem leczenia jest utrzymanie TSH w zakresie normy wiekowej (zazwyczaj 0,5-2,5 mIU/l). Przy regularnym przyjmowaniu leku i systematycznej kontroli, rokowanie jest doskonałe. Dziecko rozwija się prawidłowo pod względem fizycznym i intelektualnym, a jego jakość życia nie odbiega od rówieśników.
Podsumowanie
Choroba Hashimoto u dzieci jest poważnym schorzeniem, ale możliwym do wyleczenia. Kluczowa jest czujność rodziców i lekarzy pediatrów, która pozwala na wczesne wychwycenie subtelnych objawów. Kompleksowa diagnostyka, systematyczne leczenie farmakologiczne, wsparcie dietetyczne i regularne kontrole endokrynologiczne są gwarantem tego, że dziecko z Hashimoto będzie rosło, rozwijało się i funkcjonowało zupełnie normalnie.
Źródła:
- De Luca F, Santucci S, Corica D, Pitrolo E, Romeo M, Aversa T. Hashimoto’s thyroiditis in childhood: presentation modes and evolution over time. Ital J Pediatr. 2013 Jan 30;39:8. doi: 10.1186/1824-7288-39-8. PMID: 23363471; PMCID: PMC3567976.https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3567976/
- Admoni O, Rath S, Almagor T, Elias-Assad G, Tenenbaum-Rakover Y. Long-Term Follow-Up and Outcomes of Autoimmune Thyroiditis in Childhood. Front Endocrinol (Lausanne). 2020 Jun 5;11:309. doi: 10.3389/fendo.2020.00309. PMID: 32582023; PMCID: PMC7291832.https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7291832/
- Vukovic R, Zeljkovic A, Bufan B, Spasojevic-Kalimanovska V, Milenkovic T, Vekic J. Hashimoto Thyroiditis and Dyslipidemia in Childhood: A Review. Front Endocrinol (Lausanne). 2019 Dec 10;10:868. doi: 10.3389/fendo.2019.00868. PMID: 31920978; PMCID: PMC6914680.https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6914680/
- Klubo-Gwiezdzinska J, Wartofsky L. Hashimoto thyroiditis: an evidence-based guide to etiology, diagnosis and treatment. Pol Arch Intern Med. 2022 Mar 30;132(3):16222. doi: 10.20452/pamw.16222. Epub 2022 Mar 3. PMID: 35243857; PMCID: PMC9478900.https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9478900/
