Czym jest błędnik, gdzie się znajduje i jaką pełni funkcję?

Błędnik to narząd znajdujący się w uchu wewnętrznym. Można powiedzieć, że „współpracuje” z innymi strukturami w organizmie, takimi jak narząd słuchu i wzroku, żeby zapewnić prawidłową koordynację ruchów i orientację w przestrzeni. Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się więcej na temat tego, gdzie jest błędnik i jakie pełni funkcje.

Spis treści:

1. Błędnik – co to za narząd?
   • Jak zbudowany jest błędnik?
2. Za co odpowiada błędnik?
3. Błędnik a nerw błędny – czy to to samo?
4. Objawy uszkodzenia błędnika
   • Przyczyny powstawania uszkodzeń błędnika
5. Błędnik – najczęstsze choroby narządu
6. Zaburzenia pracy błędnika – jak się je diagnozuje?
7. Czy można w jakiś sposób zadbać o błędnik?
8. Błędnik: podsumowanie informacji

Błędnik – co to za narząd?

Ucho człowieka zbudowane jest z trzech części:

• ucha zewnętrznego
• ucha środkowego
• ucha wewnętrznego

Błędnik to część ucha wewnętrznego. Znajduje się w kości skroniowej i ma bardzo skomplikowaną, labiryntową budowę.

Jak zbudowany jest błędnik?

Jaka jest budowa błędnika? Składa się on z części kostnej będącej sztywną, kostną strukturą, która zawiera przedsionek, kanały półkoliste i ślimaka. Wewnątrz niego znajduje się błędnik błoniasty wypełniony płynem. Pomiędzy tymi zlokalizowana jest przestrzeń wypełniona płynem, które przypomina osocze.

Za co odpowiada błędnik?

Za co odpowiada błędnik? Znajdują się w nim struktury, które są odpowiedzialne za utrzymanie równowagi i prawidłowy odbiór bodźców słuchowych.

>> To może Cię zainteresować: Zawroty głowy i ich możliwe przyczyny. Jakie badania należy przeprowadzić?

Błędnik a nerw błędny – czy to to samo?

Błędnik a nerw błędny – nie należy mylić tych pojęć, ponieważ są to zupełnie inne struktury. Błędnik to część ucha wewnętrznego, która odpowiada za prawidłowy odbiór bodźców słuchowych i utrzymanie równowagi. Z kolei nerw błędny to dziesiąty nerw czaszkowy i jeden z głównych nerwów układu przywspółczulnego. Pełni zupełnie inne funkcje niż błędnik – odpowiada m.in. za kontrolowanie funkcji niektórych narządów wewnętrznych i regulację trawienia.

Objawy uszkodzenia błędnika

Błędnik to narząd, który jest potrzebny m.in. do utrzymania równowagi. W związku z tym jego uszkodzenie daje objawy pod postacią zawrotów głowy. Zazwyczaj są one szybkie, przemijające i opisywane jako wirowanie wszystkiego, co znajduje się w zasięgu wzroku. Mogą pojawić się zarówno przy otwartych, jak i zamkniętych oczach.

Częstym objawem uszkodzenia błędnika w uchu jest również oczopląs (niezależne ruchy gałek ocznych) podczas wykonywania nagłych ruchów. Oprócz niego mogą pojawić się inne niepokojące sygnały, takie jak m.in. szumy uszne, pogorszenie słuchu, problemy z zachowaniem właściwej pozycji ciała czy subiektywnym postrzeganiem ruchu.

>> Sprawdź: Ataksja rdzeniowo-móżdżkowa – co to jest? Objawy, przyczyny, badania, dziedziczenie

Przyczyny powstawania uszkodzeń błędnika

Do uszkodzenia błędnika mogą doprowadzić m.in. urazy głowy, infekcje, niektóre leki, choroby autoimmunologiczne, a nawet stres.

Błędnik – najczęstsze choroby narządu

Jedną z najczęstszych chorób jest zapalenie błędnika, czyli stan zapalny w obrębie ucha wewnętrznego. Zazwyczaj jest spowodowany zakażeniem wirusowym i stanowi powikłanie przewlekłego zapalenia ucha środkowego. Objawia się m.in. zawrotami głowy, zaburzeniami równowagi i oczopląsem.

Choroby błędnika mogą mieć również charakter przewlekły. Przykładem jest wodniak błędnika (choroba Meniere’a), który jest spowodowany gromadzeniem się i wzrostem ciśnienia płynów w uchu wewnętrznym. Daje objawy pod postacią upośledzenia słuchu, szumu w uchu, silnymi i napadowymi bólami głowy, nudnościami, a także potami i zblednięciem skóry.

Uporczywe szumy uszne czy upośledzenie słuchu mogą być również objawem innego schorzenia – otospongiozy. W jej przypadku proces chorobowy obejmuje strzemiączko, które bezpośrednio przylega do błędnika. Powoduje to niesymetryczne osłabienie słuchu i zaburzenia przewodzenia dźwięków.

>> Sprawdź: Niedosłuch – rodzaje, objawy, przyczyny, leczenie

Zaburzenia pracy błędnika – jak się je diagnozuje?

Co robić, gdy pojawią się objawy, które mogą świadczyć o chorobie błędnika w uchu? Pierwszym krokiem jest wizyta u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który przeprowadzi szczegółowy wywiad i zdecyduje, czy konieczna jest wizyta u specjalisty. Kolejnym krokiem mogą być:

• badanie otolaryngologiczne.
• próby stroikowe (pomaga w ustaleniu przyczyny niedosłuchu).
• próba kaloryczna.
• badanie neurologiczne.

W niektórych przypadkach wykonuje się również badania, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Czy można w jakiś sposób zadbać o błędnik?

Jednym z elementów dbania o błędnik są szczepienia ochronne przeciw wirusom, które mogą doprowadzić do zapalenia błędnika. Są to m.in. wirusy odry, różyczki czy świnki (w ich przypadku dostępna jest szczepionka łączona tzw. MMR).

Dbanie o błędnik to także uważna obserwacja organizmu i szybkie reagowanie na objawy, które mogą świadczyć o stanach chorobowych w jego obrębie. W przypadku zawrotów głowy, szumów usznych czy oczopląsu warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Błędnik: podsumowanie informacji

Błędnik jest kluczowym elementem układu równowagi w organizmie człowieka, który odpowiada za utrzymanie równowagi i prawidłowy odbiór bodźców słuchowych. Zaburzenia w jego funkcjonowaniu mogą prowadzić do różnych dolegliwości, takich jak zawroty głowy, nudności, zaburzenia równowagi czy nawet problemy z chodzeniem. Nie należy ich lekceważyć – każdy taki niepokojący sygnał warto skonsultować z lekarzem. Wczesna diagnoza umożliwia zastosowanie odpowiednich metod leczenia, które przynoszą ulgę i poprawiają codzienne funkcjonowanie.

Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz

Bibliografia

1. Sienkiewicz-Jarosz, Hanna, and Konrad Rejdak. „Zawroty głowy; przyczyny, epidemiologia, rodzaje i leczenie.” Polski Przegląd Neurologiczny 14.2 (2018): 67-74.
2. https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/ears-nose-and-throat/labyrinthitis (dostęp: 12.04.2025).
3. https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/labyrinthine-disorder (dostęp: 12.04.2025).
4. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/niedosluch-rodzaje-objawy-przyczyny-leczenie/ (dostęp: 12.04.2025).
5. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/111181,subiektywne-badania-sluchu (dostęp: 12.04.2025).