Esica jest częścią jelita grubego. Pełni ważną funkcję w zagęszczaniu mas kałowych i przygotowaniu ich do wydalenia. Ten stosunkowo niewielki odcinek jelita jest częstym miejscem występowania zmian chorobowych – takich jak uchyłki, polipy czy nowotwory. Ich objawy to m.in. bóle brzucha, zmiana rytmu wypróżnień, wzdęcia czy krew w stolcu. Dowiedz się, gdzie znajduje się esica, jakie pełni funkcje oraz jakie choroby występują w jej obrębie.
Z tego artykułu dowiesz się, że:
- Esica jest przedostatnim odcinkiem jelita grubego. Łączy się z okrężnicą zstępującą i odbytnicą.
- Najczęstsze stany chorobowe obejmujące esicę to choroba uchyłkowa jelit, nieswoiste zapalenia jelit, polipy, skręt esicy, rak jelita grubego.
- Do objawów, które należy skonsultować z lekarzem, należą m.in. bóle brzucha, gorączka, zmiana rytmu wypróżnień, wzdęcia, krew w stolcu, zwężenie stolca, czy też wyczuwalny palpacyjnie guz w lewej, dolnej części brzucha.
- W diagnostyce chorób esicy zastosowanie mają m.in. kolonoskopia, rektoskopia czy tomografia komputerowa.
Spis treści:
- Co to jest esica?
- Za co odpowiada esica? Rola w pracy jelita grubego
- Jakie dolegliwości może powodować esica? Najczęstsze choroby i objawy
- Diagnostyka chorób esicy – jakie badania wykonać?
- Leczenie chorób esicy – metody zachowawcze i operacyjne
Co to jest esica?
Esica, czyli okrężnica esowata, jest przedostatnim odcinkiem jelita grubego. Znajduje się między okrężnicą zstępującą a odbytnicą. Jej nazwa pochodzi od charakterystycznego kształtu przypominającego literę „S”. Esica to najbardziej kręty odcinek jelita grubego.
| Jelito grube dzieli się na jelito ślepe, okrężnicę i odbytnicę. Wyróżnia się okrężnicę wstępującą, poprzeczną, zstępującą i esowatą, czyli esicę. |
Gdzie jest esica?
Esica jest położona w lewej, dolnej części brzucha. Rozciąga się od grzebienia kości biodrowej do wysokości II lub III kręgu krzyżowego. Tworzy dużą pętlę, której umiejscowienie może być zmienne osobniczo. Najczęściej jednak zwisa ona do miednicy mniejszej. Przednia powierzchnia esicy u mężczyzn sąsiaduje z pęcherzem moczowym, a u kobiet z macicą.
Ile cm ma esica? Budowa i funkcje
Długość esicy jest zmienna. Może wynosić od 12 do nawet 84 centymetrów. U osób dorosłych zwykle jest to około 40 centymetrów.
Budowa ściany esicy jest typowa dla całego jelita grubego i składa się z czterech warstw:
- błony śluzowej (warstwa wewnętrzna),
- błony podśluzowej,
- błony mięśniowej (z warstwą okrężną i podłużną),
- błony surowiczej (warstwa zewnętrzna).
Okrężnica esowata posiada dobrze rozwiniętą krezkę, która mocuje ją do tylnej ściany jamy brzusznej. Od długości krezki zależy położenie pętli esicy.
Podstawowe funkcje esicy to:
- końcowa reabsorpcja składników z treści jelitowej,
- wypychanie stolca do odbytnicy,
- wydalanie gazów.
| Krezka jest narządem zbudowanym z łącznotkankowej błony. Jej zadaniem jest utrzymywanie i stabilizowanie narządów wewnętrznych jamy brzusznej. |
Za co odpowiada esica? Rola w pracy jelita grubego
Esica pełni ważną funkcję w końcowych etapach procesu trawienia i przygotowania kału do wydalenia. W jej świetle dochodzi do usunięcia z treści jelitowej resztek wody, witamin i minerałów, dzięki czemu stolec jest odpowiednio twardy.
Po odprowadzeniu składników wchłanianych z treści jelitowej silne skurcze perystaltyczne przesuwają uformowany stolec z esicy do odbytnicy, co umożliwia rozpoczęcie defekacji. Charakterystyczna anatomia okrężnicy esowatej pozwala również na wydalanie gazów bez konieczności jednoczesnego oddania stolca.
Jakie dolegliwości może powodować esica? Najczęstsze choroby i objawy
Objawy chorób esicy bywają niespecyficzne i obejmują: ból zlokalizowany w lewym dole biodrowym, wzdęcia, uczucie niepełnego wypróżnienia, zmiany rytmu wypróżnień (zarówno zaparcia, jak i biegunki lub ich naprzemienne występowanie), zatrzymanie wydalania gazów i stolca, krew w stolcu (jawna lub utajona), a także objawy ogólne (np. gorączka). Dolegliwości zależą od rodzaju patologii. Zdarza się, że część chorób obejmujących okrężnicę esowatą przebiega bezobjawowo.
Do najczęstszych chorób rozwijających się w obrębie esicy zaliczają się:
- choroba uchyłkowa jelit,
- nieswoiste zapalenia jelit,
- polipy esicy,
- skręt esicy,
- rak jelita grubego.
>> Zobacz także: Ból brzucha – skąd się bierze? Możliwe przyczyny i diagnostyka
Uchyłki esicy
Uchyłki to workowate uwypuklenia ściany jelita grubego. Przechodzą przez błonę mięśniową w miejscach o zmniejszonej oporności. Ich średnica wynosi około 1 centymetr. Jednocześnie może występować od kilku do kilkudziesięciu uchyłków.
W większości przypadków uchyłki jelita grubego nie powodują żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo. Dolegliwości, które mogą się pojawić to wzdęcia, bóle brzucha, zaburzenia rytmu wypróżnień.
Powikłaniem uchyłków jelita grubego może być:
- zapalenie uchyłków,
- niedrożność jelita grubego,
- krwawienie z uchyłków,
- perforacja jelita grubego,
- ropień śródbrzuszny.
Najczęstszą lokalizacją uchyłków jest esica. Głównym czynnikiem sprzyjającym ich powstawaniu jest dieta ubogoresztkowa, która prowadzi do zalegania treści pokarmowej i zwiększenia ciśnienia wewnątrz jelita.
Zapalenie esicy
Stan zapalny w esicy najczęściej rozwija się w przebiegu zapalenia uchyłków jelita grubego. Objawia się bolesnym guzem w lewej dolnej części brzucha, gorączką oraz nasilonym bólem brzucha. Okrężnica esowata może być również zajęta przez nieswoiste choroby zapalne jelit – takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Polipy esicy
Polipy jelita grubego to uwypuklenia błony śluzowej do światła jelita. W esicy mogą występować różne ich typy – od zmian nienowotworowych (np. polipy hiperplastyczne), po gruczolaki, czyli łagodne zmiany nowotworowe o potencjale zezłośliwienia.
Większość polipów nie daje żadnych objawów, co sprawia, że ich wykrycie możliwe jest głównie dzięki badaniom przesiewowym, takim jak kolonoskopia. W przypadku większych polipów mogą wystąpić krwawienia, anemia, zmiany rytmu wypróżnień, parcie na stolec, bóle podbrzusza, śluz w kale.
>> Więcej na temat polipów jelita grubego możesz przeczytać w naszym artykule: Polipy w jelicie grubym – czym są i jakie dają objawy? Przyczyny, diagnostyka i leczenie
Skręt esicy
Skręt esicy powstaje, gdy pętla jelita obraca się wokół własnej krezki, co prowadzi do:
- zamknięcia światła naczyń krwionośnych i niedokrwienia jelita,
- upośledzenia pasażu treści jelitowej i rozwinięcia niedrożności jelit.
Nawet 80% przypadków skręcenia jelit dotyczy właśnie esicy. Czynnikami ryzyka są m.in. zaparcia, podeszły wiek, stosowanie leków zmniejszających motorykę jelit. Objawy to wzdęcie brzucha, silny ból brzucha, zatrzymanie gazów i stolca, wymioty.
| Nieleczony skręt esicy może doprowadzić do poważnych powikłań – w tym niedokrwienia i martwicy jelita – co stanowi stan zagrożenia życia. |
Rak esicy
Rak jelita grubego wywodzi się z nabłonka błony śluzowej jelita grubego. Jest jednym z 3 najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce. Może rozwinąć się w każdej części jelita grubego – w tym okrężnicy esowatej (esicy).
Początkowo rak jelita grubego ma przebieg bezobjawowy. Wczesne objawy są niespecyficzne – obejmują wzdęcia, zaparcia i zmianę rytmu wypróżnień. Wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się bóle brzucha, uczucie niepełnego wypróżnienia, osłabienie, krew w kale, niedrożność jelit.
>> Więcej na temat raka jelita grubego możesz przeczytać w naszym artykule: Rak jelita grubego – objawy, badania przesiewowe, leczenie i profilaktyka
Diagnostyka chorób esicy – jakie badania wykonać?
Diagnostyka chorób esicy obejmuje dokładny wywiad medyczny oraz badania dodatkowe. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest kolonoskopia, która umożliwia obejrzenie wnętrza jelita, a także pobranie wycinków do oceny histopatologicznej lub wykonanie drobnych zabiegów (np. usunięcie polipów). Zastosowanie mają również tomografia komputerowa z kontrastem, rektoskopia, badanie radiologiczne z wlewem kontrastowym, USG jamy brzusznej.
>> Zobacz także: Jak przygotować się do kolonoskopii?
W diagnostyce pomocne są także badania laboratoryjne – np. morfologia krwi, CRP, OB, badanie kału na krew utajoną.
Leczenie chorób esicy – metody zachowawcze i operacyjne
Leczenie zależy od rodzaju schorzenia oraz zaawansowania zmian. W przypadku uchyłków bez stanu zapalnego zwykle wystarcza modyfikacja diety, zwiększenie podaży błonnika oraz odpowiednie nawodnienie. W zapaleniu uchyłków stosuje się antybiotykoterapię, a przypadki powikłane mogą wymagać leczenia chirurgicznego.
Polipy jelita grubego wymagają usunięcia. Zabieg najczęściej wykonuje się podczas kolonoskopii, ale zdarza się, że konieczna jest interwencja chirurgiczna. Leczenie chirurgiczne stosuje się także przy skręcie esicy.
Leczenie raka jelita grubego opiera się głównie na chirurgicznym usunięciu zmiany wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. Uzupełnieniem terapii może być chemioterapia.
Podsumowując: esica jest częścią jelita grubego. Odpowiada za końcową reabsorpcję wody, witamin i minerałów z treści pokarmowej, dzięki czemu stolec zyskuje odpowiednią twardość, a następnie, dzięki skurczom perystaltycznym, jest wypychany do odbytnicy. Do najczęstszych patologii esicy należą uchyłki, polipy i nowotwory.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/371961,esica-co-to-gdzie-jest-choroby (dostęp 03.12.202)
- A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka. Repetytorium, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 2014
- W. Sylwanowicz, A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka. Podręcznik dla średnich szkół medycznych, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich PZWL
- B. Szymczuk i in., Uchyłki jelita – omówienie aktualnego stanu wiedzy, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2024, t. 30, nr 4, 283–288
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/80804,uchylki-jelita-grubego (dostęp 03.12.202)
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/293524,polipy-jelita-grubego-przyczyny-leczenie-zagrozenie-nowotworem (dostęp 03.12.202)
- A. Kosim, M. Kołodziejczak, Skręt esicy z następową martwicą esicy – opis przypadku, Nowa Medycyna 3/2014
