Kwas foliowy, inaczej witamina B9, to ważny składnik diety człowieka. Niedobór tego składnika wywołuje niedokrwistość megaloblastyczną. Wiadomo również, iż jest krytycznie ważny dla prawidłowego rozwoju ciąży. Od pewnego czasu zwraca się uwagę na zabezpieczenie w kwas foliowy mężczyzn, którzy starają się o dziecko. Jaką rolę spełnia kwas foliowy u mężczyzn i czy warto go suplementować?
Spis treści:
- Znaczenie kwasu foliowego dla mężczyzn
- Czy suplementacja kwasem foliowym u mężczyzn ma wpływ na jakość nasienia i płodność?
- Gdzie występuje witamina B9? Zapotrzebowanie na kwas foliowy u mężczyzn
- Kiedy mężczyźni powinni badać poziom kwasu foliowego?
- Kwas foliowy u mężczyzn – podsumowanie
Znaczenie kwasu foliowego dla mężczyzn
Kwas foliowy odgrywa taką samą rolę zarówno w organizmie mężczyzny, jak i kobiety. Uważany jest za jedną z witamin niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu każdego człowieka. Jego biologiczna funkcja związana jest przede wszystkim z wpływem na przemiany aminokwasów oraz kwasów nukleinowych, co przekłada się na optymalną pracę układu nerwowego i układu sercowo-naczyniowego.
Kwas foliowy bierze udział w przemianach następujących aminokwasów:
- seryny,
- glicyny,
- metioniny,
- homocysteiny,
- histydyny.
>> Sprawdź: Serce człowieka — budowa, położenie i funkcje w organizmie
Wpływ kwasu foliowego na układ krążenia
Kwas foliowy jest aktywnym uczestnikiem metabolizmu homocysteiny, dzięki temu wpływa na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego:
- podwyższone stężenie homocysteiny jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
- remetylacja homocysteiny (zachodząca przy udziale kwasu foliowego i witaminy B12) obniża jej poziom
Kwas foliowy bierze również udział w metylacji DNA, nieprawidłowości tego procesu mogą prowadzić do przyspieszenia rozwoju miażdżycy.
Wpływ kwasu foliowego na układ nerwowy
Witamina B9 to również ważny uczestnik przemian histydyny do kwasu glutaminowego. Ten ostatni aminokwas to jeden z podstawowych neuroprzekaźników – substancji umożliwiających przekazywanie impulsów nerwowych. Z tego powodu niedobór kwasu foliowego wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego.
Dodatkowym elementem wpływu kwasu foliowego na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, jest jego udział w przemianach homocysteiny. Badania wskazują, iż wysoki poziom tego aminokwasu jest niezależnym czynnikiem ryzyka chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja czy choroba Alzheimera.
Wpływ kwasu foliowego na układ krwiotwórczy
Niedobór witamina z grupy B – witaminy B12 lub kwasu foliowego – powoduje powstawanie erytrocytów o dużych rozmiarach, tzw. megaloblastów – niedojrzałych krwinek czerwonych. Są to erytrocyty, które nie spełniają prawidłowo swoich funkcji i nie przenoszą wystarczającej ilości tlenu. Efektem tego jest anemia, nazywana niedokrwistością megaloblastyczną.
Wpływ kwasu foliowego na stres oksydacyjny
Udział kwasu foliowego w syntezie kwasu glutaminowego powoduje, iż jest to witamina biorąca udział w niwelowaniu stresu oksydacyjnego. Kwas glutaminowy jest jednym z trzech składników glutationu, który jest kluczowym antyoksydantem naszego organizmu.
Wpływ kwasu foliowego na jakość plemników – kwasy nukleinowe i potencjał
Opisane wyżej funkcje kwasu foliowego są takie same u kobiet i u mężczyzn. Specyficznym wpływem kwasu foliowego na organizm mężczyzny jest jego udział w prawidłowej budowie i prawidłowym funkcjonowaniu plemników.
- Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowej syntezy kwasów nukleinowych i DNA, dzięki czemu wpływa na prawidłową budowę plemników, ich ruchliwość oraz zdolność do zapłodnienia.
- Kwas foliowy wpływa na jakość materiału genetycznego w plemnikach, dzięki czemu poprawia jakość nasienia.
- Kwas foliowy ma potencjał antyoksydacyjny – m.in. dzięki możliwości odbudowywania zapasów glutationu. Neutralizowanie wolnych rodników (reaktywnych form tlenu) ma również wpływ na prawidłowe funkcjonowanie plemników i ich jakość.
>> Zobacz: Kolor spermy – od czego zależy i jaki jest prawidłowy?
Czy suplementacja kwasem foliowym u mężczyzn ma wpływ na jakość nasienia i płodność?
Wpływ kwasu foliowego na jakość i funkcjonowanie plemników powoduje, że bywa on zalecany jako suplement dla mężczyzn, którzy starają się o dziecko. Badania jednak nie potwierdzają zasadności takiego postępowania.
W jednym z badań u mężczyzn po wazektomii zalecano doustne przyjmowanie jednej kapsułki witaminy B9 przez 6 miesięcy po zabiegu. W grupie przyjmującej kwas foliowy zaobserwowano znaczący wzrost poziomu hormonu inhibiny B, która jest miernikiem funkcjonowania komórek Sertoliego, odpowiedzialnych za proces spermatogenezy.
Inne badanie – prowadzone w grupie 2370 mężczyzn – nie wykazało jednak, aby suplementacja miała wpływ na męską płodność.
Badanie trwało 6 miesięcy, a badacze zaobserwowali iż:
- odsetek żywych urodzeń nie różnił się w sposób istotny statystycznie pomiędzy grupą kwasu foliowego i placebo;
- parametry nasienia (liczba plemników, ruchliwość, morfologia) nie różniły się znacząco pomiędzy obydwoma grupami;
- suplementacja kwasem foliowym miała istotny wpływ na fragmentację DNA;
- w grupie suplementującej kwas foliowy dwukrotnie częściej niż w grupie placebo, występowały działania niepożądane, taki jak dyskomfort lub ból brzucha, nudności, wymioty.
Dane z tego badania potwierdzają inne – wcześniej prowadzone – badania i sugerują, iż suplementacja kwasem foliowym u mężczyzny nie ma wpływu na podstawowe parametry nasienia czy urodzenie żywego dziecka.
>> Dowiedz się więcej: Niepłodność u mężczyzn: najczęstsze przyczyny, objawy i rozpoznanie. Leczenie niepłodności
Gdzie występuje witamina B9? Zapotrzebowanie na kwas foliowy u mężczyzn
Wobec przedstawionych powyżej wyników badań, wydaje się, iż to zrównoważona dieta jest najlepszym źródłem kwasu foliowego i na niej właśnie powinien się skupić mężczyzna w każdym wieku, a w szczególności ten w wieku rozrodczym.
Zapotrzebowanie na kwas foliowy u mężczyzny w każdym wieku jest takie samo i wynosi 400 μg dziennie.
Najlepszym źródłem witaminy B9 w diecie są produkty roślinne, w tym:
- warzywa zielone (sałata, kapusta, brokuły, szpinak, szparagi)
- rośliny strączkowe
- produkty pełnoziarniste.
Kwas foliowy obecny jest również w produktach pochodzenia zwierzęcego (jaja, wątróbka, niektóre ryby) jednak w mniejszych ilościach.
Należy pamiętać, naturalnie występujące w diecie foliany są wrażliwe na światło, wysoką temperaturę. Dlatego zaleca się, aby warzywa dostarczające kwasu foliowego przechowywać w ciemnych miejscach oraz – w miarę możliwości – spożywać na surowo.
Kiedy mężczyźni powinni badać poziom kwasu foliowego?
Badania wskazują, iż stosowanie suplementacji kwasem foliowym wśród partnerów płci męskiej w populacji ogólnej nie wpływa na jakość nasienia i zwiększenie prawdopodobieństwa urodzenia żywego dziecka.
Niestety badania pomijają wątek optymalnego stężenia kwasu foliowego we krwi jako elementu skutecznego leczenia. Biorąc pod uwagę wyniki można wnioskować, iż suplementacja była prowadzona u osób bez niedoborów tej witaminy. Dlatego interwencja nie przyniosła skutków.
Jest to kolejny element wskazujący na to, iż w przypadku podejrzewania niedoborów, w pierwszej kolejności należy oznaczyć poziom kwasu foliowego we krwi i – jeśli jest niewielki niedobór – zmodyfikować dietę, dokładając odpowiednie produkty.
Jeśli nie jesteśmy pewni czy nasza dieta jest odpowiednio zrównoważona, warto umówić się na dietetyczną konsultację.
Kwas foliowy u mężczyzn – podsumowanie
Kwas foliowy u mężczyzny spełnia taką samą rolę jak u kobiety – partycypując w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, układu krążenia, układu krwiotwórczego oraz zwalczaniu stresu oksydacyjnego. Specyficzną funkcją kwasu foliowego u mężczyzny jest udział w zapewnieniu jakości nasienia i prawidłowym funkcjonowaniu plemników.
Badania wskazują, iż dla ujawnienia wszystkich korzyści kwasu foliowego, krytyczny jest jego prawidłowy
poziom w diecie. Niedobory witaminy B9 mogą być niekorzystne, jednak nie ma dowodów na to, że suplementacja kwasu foliowego u mężczyzn wspomaga płodność.
Bibliografia
- Schisterman EF, Sjaarda LA, Clemons T, Carrell DT, Perkins NJ, Johnstone E, Lamb D, Chaney K, Van Voorhis BJ, Ryan G, Summers K, Hotaling J, Robins J, Mills JL, Mendola P, Chen Z, DeVilbiss EA, Peterson CM, Mumford SL. Effect of Folic Acid and Zinc Supplementation in Men on Semen Quality and Live Birth Among Couples Undergoing Infertility Treatment: A Randomized Clinical Trial. JAMA. 2020 Jan 7;323(1):35-48. doi: 10.1001/jama.2019.18714. Erratum in: JAMA. 2020 Mar 24;323(12):1194. doi: 10.1001/jama.2020.2066. PMID: 31910279; PMCID: PMC6990807.
- Banyś K., Knopczyk M., Bobrowska-Korczak B., Znaczenie kwasu foliowego dla zdrowia organizmu człowieka, Farm Pol, 2020, 76 (2): 79–87
- Jenkins T, Aston K, Carrell D, DeVilbiss E, Sjaarda L, Perkins N, Mills JL, Chen Z, Sparks A, Clemons T, Chaney K, Peterson CM, Emery B, Hotaling J, Johnstone E, Schisterman E, Mumford SL. The impact of zinc and folic acid supplementation on sperm DNA methylation: results from the folic acid and zinc supplementation randomized clinical trial (FAZST). Fertil Steril. 2022 Jan;117(1):75-85. doi: 10.1016/j.fertnstert.2021.09.009. Epub 2021 Oct 14. PMID: 34656303.
- Singh K, Jaiswal D. One-carbon metabolism, spermatogenesis, and male infertility. Reprod Sci. 2013 Jun;20(6):622-30. doi: 10.1177/1933719112459232. Epub 2012 Nov 8. PMID: 23138010.
- Kaltsas A. Oxidative Stress and Male Infertility: The Protective Role of Antioxidants. Medicina (Kaunas). 2023 Oct 4;59(10):1769. doi: 10.3390/medicina59101769. PMID: 37893487; PMCID: PMC10608597.
