Mięsaki kości to rzadkie, ale bardzo agresywne nowotwory złośliwe, które najczęściej występują u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych. W tym artykule wyjaśniamy, czym są mięsaki kości, jakie dają objawy, co może wpływać na ich rozwój i jak wygląda proces leczenia. Dowiedz się, na co zwrócić uwagę i kiedy warto zgłosić się do lekarza.
| Kluczowe informacje: >> Mięsak kości to rzadki, ale złośliwy nowotwór. >> Najczęstsze typy to mięsak kościopochodny, mięsak Ewinga i chrzęstniakomięsak. >> Mięsak kości objawia się głównie bólem, guzem i ograniczeniem ruchomości. >> Diagnostyka choroby opiera się na badaniach obrazowych i biopsji. >> Leczenie to chemioterapia, zabieg chirurgiczny i (rzadziej) radioterapia. >> Rokowania zależą od wielu czynników, ale w wielu przypadkach możliwe jest wyleczenie. |
Spis treści:
- Czym jest mięsak kości?
- Rodzaje mięsaków kości
- Jakie są objawy mięsaka kości?
- Przyczyny występowania mięsaka kości
- Diagnostyka – jakie badania wykonać, aby wykryć mięsaka kości?
- Leczenie mięsaków kości
- Mięsak kości – rokowania
- Mięsak kości: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
Czym jest mięsak kości?
Mięsaki kości to grupa pierwotnych nowotworów złośliwych wywodzących się z tkanek tworzących kość. W zależności od typu guz może wytwarzać tkankę kostną (np. mięsak kościopochodny) lub chrząstkę (chrzęstniakomięsak). Cała grupa stanowi mniej niż 0,5% wszystkich nowotworów złośliwych. W Polsce mięsaka kościopochodnego rozpoznaje się ok. 60-100 razy rocznie. Najczęściej chorują dzieci, nastolatki i młodzi dorośli, ale nowotwory te mogą wystąpić także u osób starszych.
>> Zobacz: Nowotwór kości – objawy, przyczyny, badania i leczenie
Rodzaje mięsaków kości
Najczęściej diagnozowane typy mięsaków kości to:
- Mięsak kościopochodny (kostniakomięsak, osteosarcoma, ICD-10: C40) – najczęstszy typ, szczególnie u młodzieży, zlokalizowany głównie w przynasadach kości długich, takich jak np. okolica kolana (koniec kości udowej lub początek piszczeli).
- Mięsak Ewinga (ICD-10: C41.1) – drobnokomórkowy nowotwór występujący u dzieci i młodzieży, najczęściej lokalizujący się w trzonach kości długich (np. kość udowa, piszczel) oraz w kościach płaskich, takich jak miednica czy łopatka.
- Chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma , ICD-10: C41) – nowotwór spotykany głównie u dorosłych, często umiejscowiony w kościach miednicy i obręczy barkowej.
Inne rzadziej występujące typy to: włókniakomięsak, szkliwiak (adamantinoma), guz olbrzymiokomórkowy oraz struniak (chordoma).
>> Przeczytaj również: Kacheksja nowotworowa (wyniszczenie nowotworowe) – czym jest, ile trwa i jakie daje objawy?
Mięsak kości – jak wygląda? Zdjęcia
Porównanie dwóch badań obrazowych – tomografii komputerowej (po lewej) i rezonansu magnetycznego (po prawej) – przedstawiających mięsaka kości w dalszej części kości udowej. MRI dokładniej pokazuje, jak rozległy jest guz i pomaga zaplanować precyzyjne leczenie operacyjne.
Źródło: https://www.researchgate.net/profile/June-Hyuk-Kim/publication/40870555/figure/fig5/AS:668732032548869@1536449549417/A-B-A-CT-and-B-MR-coronal-images-show-the-osteosarcoma-in-the-right-distal-femur-of.png (dostęp: 04.09.2025).
Jakie są objawy mięsaka kości?
Objawy mięsaka kości mogą być niespecyficzne i łatwo pomylić je ze schorzeniami o innym podłożu, np. urazowym lub zapalnym. Dlatego warto zwrócić uwagę na symptomy, które utrzymują się dłużej i stopniowo się nasilają. Do najczęstszych sygnałów ostrzegawczych należą:
- ból kości, często silniejszy w nocy i narastający w czasie,
- obrzęk lub wyczuwalny guz,
- ograniczenie ruchomości najbliższego stawu, utykanie lub unikanie obciążania kończyny w codziennych czynnościach,
- złamanie patologiczne (w bardziej zaawansowanych przypadkach),
- u części chorych, zwłaszcza w mięsaku Ewinga, objawy podobne do infekcji (gorączka, miejscowe ocieplenie) – tzw. „maska zapalna”.
| Warto wiedzieć: Jeśli zauważysz przewlekły ból kości lub obrzęk bez urazu – skontaktuj się z lekarzem. |
Przyczyny występowania mięsaka kości
U większości osób nie da się wskazać jednej konkretnej przyczyny. Wiadomo jednak, że istnieją czynniki, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania:
- niektóre predyspozycje genetyczne (np. zespół Li‑Fraumeni, dziedziczny siatkówczak),
- choroba Pageta kości (przewlekłe schorzenie prowadzące do nieprawidłowej przebudowy kości) u osób starszych,
- wcześniejsze leczenie onkologiczne (radioterapia, niektóre chemioterapie),
- rzadko: przewlekłe zmiany w kości lub niektóre łagodne guzy.
Pamiętaj: Występowanie tych czynników nie oznacza, że zachorujesz, ale wymaga czujności.
Diagnostyka – jakie badania wykonać, aby wykryć mięsaka kości?
Rozpoznanie opiera się na badaniach obrazowych, analizie krwi, biopsji i badaniach genetycznych. Najczęściej wykonuje się:
- RTG całej kości w dwóch projekcjach – pierwszy krok, pokazuje nieprawidłowości w kości.
- Rezonans magnetyczny (MRI) – dokładnie ocenia rozległość zmiany i jej stosunek do stawu, mięśni czy nerwów.
- Tomografię komputerową klatki piersiowej (TK) – obowiązkowo do wykluczenia przerzutów do płuc.
- PET‑TK lub scyntygrafię kośćca – wykrywa ogniska w innych kościach; PET‑TK szczególnie przydatne w mięsaku Ewinga.
- Biopsję guza – potwierdza rozpoznanie pod mikroskopem; najlepiej wykonywać ją w ośrodku, który będzie leczył chorego.
- Badania genetyczne – w niektórych typach (np. mięsak Ewinga) pozwalają wykryć charakterystyczne zmiany, np. translokacje genów.
- Badania krwi – pomocniczo oznacza się poziom enzymów (np. ALP, LDH), które mogą być podwyższone w nowotworach kości, choć nie są specyficzne. W badaniu ogólnym krwi możliwe są też objawy niedokrwistości.
Leczenie mięsaków kości
Leczenie mięsaków kości zawsze powinno odbywać się w wyspecjalizowanym ośrodku onkologicznym, w którym zespół specjalistów (onkolog, ortopeda, radioterapeuta) opracowuje indywidualny plan terapii. Najczęściej stosuje się leczenie skojarzone, czyli połączenie kilku metod.
Główne metody leczenia to:
- chemioterapia przed operacją (neoadiuwantowa) – stosowana głównie w mięsaku kościopochodnym i mięsaku Ewinga. Ma na celu zmniejszenie guza, co ułatwia jego usunięcie i zmniejsza ryzyko nawrotu.
- zabieg chirurgiczny – kluczowy element leczenia. W wielu przypadkach możliwe jest usunięcie guza z zachowaniem kończyny. Jeśli nie da się tego zrobić bezpiecznie, konieczna może być amputacja. Po operacji często wykonuje się rekonstrukcję kończyny (np. endoproteza lub przeszczep).
- chemioterapia po operacji (adiuwantowa) – pomaga zniszczyć ewentualne mikroskopijne komórki nowotworowe, które mogły pozostać w organizmie po zabiegu.
- radioterapia – stosowana głównie w leczeniu mięsaka Ewinga, zwłaszcza gdy guz jest trudny do usunięcia chirurgicznie lub jako uzupełnienie operacji. W pozostałych typach mięsaków używana jest rzadziej lub w celu łagodzenia objawów (leczenie paliatywne).
W sytuacjach, gdy nowotwór jest nieoperacyjny albo pojawiły się przerzuty, celem leczenia może być kontrola choroby i poprawa jakości życia. Czasem rozważa się też udział pacjenta w badaniach klinicznych z wykorzystaniem nowych terapii.
Mięsak kości – rokowania
Na rokowanie wpływają głównie: typ guza, jego wielkość i położenie, obecność przerzutów oraz odpowiedź na leczenie. Przykładowe wyniki 5‑letnich przeżyć (głównie dla choroby zlokalizowanej):
- mięsak kościopochodny: ok. 40–70%,
- chrzęstniakomięsak: około 50% (zależnie od stopnia złośliwości),
- mięsak Ewinga: 40-60%.
Regularne kontrole po leczeniu są najważniejsze w pierwszych 2-3 latach, gdy ryzyko nawrotu jest największe.
Mięsak kości: odpowiedzi na najczęstsze pytania (FAQ)
Najczęściej nieznane. Ryzyko rośnie m.in. przy predyspozycjach genetycznych, chorobie Pageta oraz po radioterapii/chemioterapii.
Tak – wielu chorych udaje się wyleczyć dzięki leczeniu skojarzonemu. W mięsaku kościopochodnym z chorobą zlokalizowaną odsetek wyleczeń wynosi zwykle ok. 40–70%.
Tak. Ból (często nocny) to najczęstszy objaw. Jeśli utrzymuje się mimo odpoczynku lub leków – zgłoś się do lekarza.
Bibliografia
- Mięsaki kości. Interna – Mały podręcznik, Medycyna Praktyczna, mp.pl
- Jastrzębski T. Pierwotne nowotwory złośliwe kości. Onkonet.pl
- Wang LL, Gebhardt MC, Rainusso N. „Osteosarcoma: Epidemiology, pathology, clinical presentation, and diagnosis”, UpToDate.
