Udar mózgu to nagły stan zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Każdego roku w Polsce dotyka około 80 tysięcy osób, a na świecie ponad 15 milionów. Niestety wiele osób bagatelizuje pierwsze objawy udaru, co prowadzi do ciężkich powikłań, a nawet śmierci. Jak rozpoznać charakterystyczne objawy udaru? Co zrobić w przypadku ich wystąpienia? Odpowiedzi na powyższe oraz wiele innych ważnych pytań znajdziesz w poniższym opracowaniu.
Spis treści:
- Jakie są objawy udaru mózgu?
- Przepowiadające, wczesne objawy udaru
- Diagnostyka przy objawach udaru mózgu
- Leczenie udaru mózgu
- Skutki udaru mózgu
- Profilaktyka udaru mózgu
- Podsumowanie
Jakie są objawy udaru mózgu?
Objawy udaru mózgu pojawiają się nagle i zależą od lokalizacji uszkodzenia. Najważniejsze symptomy można zapamiętać dzięki akronimowi FAST, pod którym kryją się:
- F (Face – twarz) – opadanie kącika ust po jednej stronie, asymetria twarzy przy próbie uśmiechu.
- A (Arms – ręce) – osłabienie lub niedowład jednej kończyny, trudności w uniesieniu obu rąk (jedna opada).
- S (Speech – mowa) – niewyraźna, bełkotliwa, trudności w rozumieniu słów (afazja).
- T (Time – czas) – natychmiast wezwij pogotowie (tel. 112 lub 999)!
Inne objawy zbliżającego się udaru – objawy alarmowe
- nagły, silny ból głowy („jak uderzenie pioruna”) – typowy dla udaru krwotocznego; najczęściej opisywany jako “najsilniejszy ból w życiu”.
- zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, utrata pola widzenia).
- zawroty głowy, nagłe upadki, problemy z koordynacją.
- urata przytomności, drgawki.
| Uwaga nr 1 Udar może przebiegać nietypowo, np. tylko z zawrotami głowy (udar pnia mózgu) –wszystko zależy od lokalizacji uszkodzenia. |
>> Warto także przeczytać: Mroczki przed oczami – o czym świadczą? Przyczyny i objawy
Przepowiadające, wczesne objawy udaru
Nawet na kilka dni lub godzin przed udarem mogą pojawić się niepokojące sygnały ostrzegawcze, które często są bagatelizowane. Należą do nich:
- przemijające niedowłady – krótkotrwałe osłabienie ręki lub nogi, ustępujące samoistnie.
- chwilowe zaburzenia mowy – nagła trudność w mówieniu lub rozumieniu słów, która mija po kilku minutach.
- nagle pojawiające się zawroty głowy – szczególnie z towarzyszącymi problemami z równowagą.
- przejściowe zaburzenia widzenia – np. krótkotrwałe niedowidzenie na jedno oko („zasłona przed oczami”).
- silny ból głowy – pojawiający się nagle, bez wyraźnej przyczyny.
| Uwaga nr 2 Te objawy mogą ustąpić samoistnie, ale są sygnałem, że w ciągu najbliższych godzin lub dni może dojść do pełnego udaru. Każdy taki epizod wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej, zwłaszcza jeśli występuje u osób z czynnikami ryzyka (nadciśnienie, migotanie przedsionków, miażdżyca)! |
>> Przeczytaj także: Arytmia serca – przyczyny, objawy, leczenie i rokowania
>> Chcesz sprawdzić układ krzepnięcia krwi? To badanie zrobisz w ALAB laboratoria:
Diagnostyka przy objawach udaru mózgu
Absolutnie kluczowe jest szybkie postawienie rozpoznania! W diagnostyce istnieje pewien „złoty standard”, który obejmuje:
Badania obrazowe:
- tomografia komputerowa (TK) – różnicuje udar niedokrwienny od krwotocznego, wstępnie ocenia rozległość uszkodzenia,
- rezonans magnetyczny (MRI) – dokładniejsza ocena zmian, szczególnie w małych ogniskach,
- angio-TK/angio-MR – ocena naczyń mózgowych,
Badania dodatkowe:
- EKG i echo serca (wykrycie migotania przedsionków),
- badania krwi (morfologia, glukoza, koagulologia),
- USG tętnic szyjnych (wykrycie zwężeń miażdżycowych).
>> Może Cię zainteresować także: Koagulogram – co to jest? Jakie są wskazania do badania? Wartości referencyjne i interpretacja wyników
>> Jeśli chcesz zadbać o swój organizm i zapobiec objawom udaru, sprawdź, jakie badania zrobisz w ALAB laboratoria:
Leczenie udaru mózgu
Różni się ono w zależności od typu uszkodzenia:
Udar niedokrwienny:
- tromboliza dożylna (rt-PA) – podana do 4 godzin od początku objawów,
- trombektomia mechaniczna – usunięcie skrzepliny do 6-24 godzin (w wybranych przypadkach),
Udar krwotoczny:
- kontrola ciśnienia tętniczego,
- leczenie neurochirurgiczne (np. ewakuacja krwiaka).
Wspólnymi elementami pozostają:
- rehabilitacja: fizjoterapia, terapia zajęciowa, logopedia,
- wsparcie psychologiczne.
>> Przeczytaj także: Dieta po udarze mózgu – żywienie chorego
Skutki udaru mózgu
Najczęstszym powikłaniem jest różnego rodzaju niepełnosprawność o różnym stopniu nasilenia:
- niedowłady lub paraliż (najczęściej połowiczy),
- zaburzenia mowy (afazja) lub połykania (dysfagia),
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- depresja pourazowa (występuje u 30-50% pacjentów).
| UWAGA nr 3 Im wcześniej wdrożone jest leczenie, tym większa szansa na istotnie mniejszy stopień niepełnosprawności lub niekiedy nawet jej brak. |
>> Przeczytaj też: Depresja. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
>> Dowiedz się, jakie jeszcze badania możesz zrobić w ALAB laboratoria:
Profilaktyka udaru mózgu
Obejmuje ścisłą kontrolę nad modyfikowalnymi czynnikami ryzyka:
- kontrola ciśnienia tętniczego (<140/90 mmHg),
- leczenie migotania przedsionków (leki przeciwzakrzepowe),
- zdrowa dieta (np. DASH lub dieta śródziemnomorska),
- regularna aktywność fizyczna (min. 150 minut/tydzień),
- unikanie palenia tytoniu i nadmiaru alkoholu.
>> Przeczytaj też: Nadciśnienie tętnicze – nowe rekomendacje (cz.2). Ciśnienie tętnicze a styl życia
>> Sprawdź zakres pakietu badań w ALAB laboratoria:
Podsumowanie
Udar mózgu to stan zagrożenia życia – każda minuta opóźnienia zmniejsza szanse na powrót do zdrowia! Znajomość objawów (FAST) i szybkie wezwanie pomocy ratuje życie. Pamiętaj o profilaktyce – regularne badania i zdrowy styl życia zmniejszają ryzyko nawet o 80%.
Źródła
- Powers WJ, Rabinstein AA, Ackerson T, Adeoye OM, Bambakidis NC, Becker K, Biller J, Brown M, Demaerschalk BM, Hoh B, Jauch EC, Kidwell CS, Leslie-Mazwi TM, Ovbiagele B, Scott PA, Sheth KN, Southerland AM, Summers DV, Tirschwell DL. Guidelines for the Early Management of Patients With Acute Ischemic Stroke: 2019 Update to the 2018 Guidelines for the Early Management of Acute Ischemic Stroke: A Guideline for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2019 Dec;50(12):e344-e418. doi: 10.1161/STR.0000000000000211. Epub 2019 Oct 30. Erratum in: Stroke. 2019 Dec;50(12):e440-e441. doi: 10.1161/STR.0000000000000215. PMID: 31662037.
https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000211?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org
- Bathla G, Ajmera P, Mehta PM, Benson JC, Derdeyn CP, Lanzino G, Agarwal A, Brinjikji W. Advances in Acute Ischemic Stroke Treatment: Current Status and Future Directions. AJNR Am J Neuroradiol. 2023 Jul;44(7):750-758. doi: 10.3174/ajnr.A7872. Epub 2023 May 18. PMID: 37202115; PMCID: PMC10337623.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10337623
- Bushnell C, Kernan WN, Sharrief AZ, Chaturvedi S, Cole JW, Cornwell WK 3rd, Cosby-Gaither C, Doyle S, Goldstein LB, Lennon O, Levine DA, Love M, Miller E, Nguyen-Huynh M, Rasmussen-Winkler J, Rexrode KM, Rosendale N, Sarma S, Shimbo D, Simpkins AN, Spatz ES, Sun LR, Tangpricha V, Turnage D, Velazquez G, Whelton PK. 2024 Guideline for the Primary Prevention of Stroke: A Guideline From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2024 Dec;55(12):e344-e424. doi: 10.1161/STR.0000000000000475. Epub 2024 Oct 21. Erratum in: Stroke. 2024 Dec;55(12):e439. doi: 10.1161/STR.0000000000000482. Erratum in: Stroke. 2025 Feb;56(2):e98. doi: 10.1161/STR.0000000000000486. PMID: 39429201.
https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/STR.0000000000000475?rfr_dat=cr_pub++0pubmed&url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori%3Arid%3Acrossref.org
- Feigin VL, Brainin M, Norrving B, Martins SO, Pandian J, Lindsay P, F Grupper M, Rautalin I. World Stroke Organization: Global Stroke Fact Sheet 2025. Int J Stroke. 2025 Feb;20(2):132-144. doi: 10.1177/17474930241308142. Epub 2025 Jan 3. PMID: 39635884; PMCID: PMC11786524.
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11786524
