Glukoza (L43)

Glukoza to monosacharyd, czyli cukier prosty, będący podstawowym źródłem energii dla organizmu człowieka, a dla układu nerwowego i mózgu jedynym. Odpowiedni poziom glukozy jest niezbędny do funkcjonowania wszystkich komórek w organizmie.

Kontrola poziomu glukozy możliwa jest dzięki dwóm, wydzielanym przez trzustkę, hormonom: insulinie i glukagonowi. Wzrost stężenie glukozy w organizmie następuje po każdym posiłku. Jest to sygnał dla trzustki do uwolnienia odpowiedniej ilości insuliny, dzięki której glukoza można wnikać do wnętrza komórek i gdzie jest wykorzystywana w różnych procesach metabolicznych. Efektem tych procesów jest obniżenie poziomu glukozy we krwi.

Działanie przeciwstawne do aktywności insuliny ma glukagon. Jego zadaniem jest niedopuszczenie do nadmiernego obniżenia się poziomu glukozy (poprzez uruchomienie uwalniania glukozy z zapasów glikogenu w wątrobie).

Prawidłowe działanie układu insulina-glukagon zapewnia optymalne stężenie glukozy, zachwianie równowagi tych hormonów skutkuje hiperglikemią (zbyt wysokim poziomem cukru, najczęściej w stanie przedcukrzycowym i cukrzycy) lub hipoglikemią (zbyt niskim poziomem glukozy).

Interpretacja wyników badania glukozy we krwi:

• prawidłowy poziom glukozy na czczo: 70–99 mg/dl
• nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG, stan przedcukrzycowy): 100–125 mg/dl
• cukrzyca: ≥126 mg/dl.

Jakie mogą być przyczyny nieprawidłowego poziomu glukozy we krwi?

Najczęstszą przyczyną hiperglikemii (zwiększonego poziomu glukozy) jest cukrzyca (typu 1 - polegająca na niedoborze insuliny lub typu 2 - polegająca na zwiększonej oporności tkanek na insulinę). Dwukrotnie stwierdzone podwyższenie poziomu glukozy na czczo > 126 mg/ml upoważnia do rozpoznania cukrzycy.

Podwyższony poziom glukozy obserwuje się również w ciąży - może wówczas dochodzić do tzw. cukrzycy ciężarnych. Pozostałe przyczyny hiperglikemii to nadczynność tarczycy, nadczynność nadnerczy oraz choroby trzustki.

Przyczyny hipoglikemii, czyli obniżonego poziomu glukozy to niedoczynność nadnerczy, insulinoma - guz trzustki wydzielający insulinę, lub najczęściej - nieprawidłowa kontrola poziomu cukru w przebiegu cukrzycy i zespół poposiłkowy (występujący po operacjach żołądka).

Glukoza - kto i kiedy powinien wykonać badanie poziomu glukozy?

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego badanie poziomu glukozy we krwi na czczo powinno być wykonywane:

• co 3 lata - u osób zdrowych, po 45 r.ż.,
• co rok – u osób z grupy ryzyka cukrzycy.

Zwiększone ryzyko zachorowania na cukrzycę występuje, gdy:

• mamy nadwagę lub otyłość (BMI ≥ 25 kg/m ² lub obwód talii >80 cm (kobiety) i >94 cm (mężczyźni),
• ktoś w naszej rodzinie choruje na cukrzycę (rodzice/rodzeństwo),
• mamy podwyższone ciśnienie tętnicze krwi (≥140/90 mm Hg) i/lub cierpimy na inną chorobę układu krążenia,
• mamy podwyższone parametry lipidów (stężenie cholesterolu frakcji HDL< 40 mg/dl lub/i trójglicerydów > 150 mg/dl),
• prowadzimy siedzący tryb życia,
• w poprzednim pomiarze wystąpił tzw. stan przedcukrzycowy, czyli poziom glukozy ≥ 100 mg/dl,
• w ciąży wystąpiła cukrzyca ciążowa i/lub dziecko urodziło się z masą ciała >4 kg.

Więcej na temat cukrzycy dowiesz się z wypowiedzi naszego eksperta - lekarza diabetologa:

Dodatkowe przygotowanie