Kreatynina w surowicy (M37)

Kreatynina jest substancją powstającą w wyniku przemiany materii, głównie mięśni szkieletowych. Jej stężenie oznacza się we krwi i moczu. Jest katabolicznym produktem rozpadu fosforanu kreatyny, który bierze udział w skurczu mięśni szkieletowych. Dzienne wytwarzanie kreatyny, która jest przekształcana w kreatyninę, zależy od masy mięśniowej - dziennie 1-2% kreatyny mięśniowej jest degradowane do kreatyniny. Z tego powodu całkowite stężenie kreatyniny w surowicy zależy od całkowitej masy mięśniowej, płci (u mężczyzn jest wyższe niż u kobiet) oraz diety (dieta bogata w mięso może podwyższać stężenie kreatyniny nawet o 30%). Kreatynina jest w całości wydalana przez nerki i dlatego jej stężenie zależy bezpośrednio od czynności wydzielniczej nerek.

Poziom kreatyniny w surowicy u zdrowego człowieka jest wartością stosunkowo niezmienną (wahania dobowe nie przekraczają 15% wartości). Kreatynina jest filtrowana wyłącznie przez kłębuszki nerkowe. Oznaczenie jej stężenia pozwala ocenić czynność filtracyjną nerek, czyli wartość przesączania kłębuszkowego. Przesączanie kłębuszkowe to ta część krwi przepływającej przez nerki, która ulega przefiltrowaniu przez wszystkie czynne kłębuszki obu nerek. Prawidłowo jest to około 10% objętości przepływającej przez nerki krwi.

W praktyce filtrację kłębuszkową (przesączanie kłębuszkowe) - GFR określa się, podając, jaka objętość krwi przesącza się w ciągu jednej minuty. GFR oznacza wielkość przesączania kłębuszkowego, które jest jednym z najważniejszych wskaźników czynności nerek; jest to skrót pochodzący od pierwszych liter terminu - glomerular filtration rate. Najczęściej stosowaną metodą oceny GFR jest szacowaną wartość obliczana się przy użyciu równań matematycznych i wyników standaryzowanych oznaczeń stężeń kreatyniny w surowicy krwi, uwzględniając również wiek pacjenta, płeć i rasę. Obecnie najdokładniejszą metodą oceny GFR jest wykorzystanie wzoru do estymacji filtracji kłębuszkowej (eGFR) - CKD-EPI (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration).

Podwyższone poziomy kreatyniny można zaobserwować u pacjentów z pogorszeniem czynności nerek, niewydolności nerek (ostrej i przewlekłej), spadku perfuzji nerek (hipotensja, odwodnienie), rabdomiolizie, po podaniu środków kontrastowych, w niewydolności wielonarządowej, we wstrząsie. Wzrost stężenia kreatyniny wskazuje również na przewlekłość procesu chorobowego.

Obniżone poziomy kreatyniny obserwuje się u pacjentów z małą masą mięśniową (również w przypadku spadku masy mięśniowej), stosujących restrykcyjne diety, niedożywionych, chorujących na choroby prowadzące do zaniku mięśni, w podeszłym wieku.

Kreatynina w surowicy - kto i kiedy powinien wykonać badanie poziomu kreatyniny?

Badanie poziomu kreatyniny we krwi jest przydatne w diagnostyce chorób przebiegających z objawami ze strony układu moczowego. Okresowo również w celu monitorowania leczenia chorób nerek lub do oceny czynności nerek podczas przyjmowania leków.