Potas (N45)

Potas to makroelement, czyli pierwiastek, którego zawartość w organizmie w przeliczeniu na suchą masę ciała jest wyższa niż 0,01%, a jego bezpieczne lub zalecane spożycie jest większe niż 100 mg/dobę.

Potas jest główny kationem wewnątrzkomórkowym, biorącym udział w wielu przemianach warunkujących utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego.

Do podstawowych funkcji potasu w organizmie należy:

• wpływ na utrzymywanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych (wspólnie z sodem),
• uczestnictwo w przesyłaniu impulsów nerwowych w układzie nerwowym i mięśniowym,
• aktywacja wielu reakcji enzymatycznych,
• udział w przemianie węglowodanów, syntezie białek oraz transporcie aminokwasów przez błony komórkowe.

Objawy niedoboru potasu (hipokaliemii) występują rzadko, ponieważ jest on powszechnie dostępny w produktach spożywczych. Mogą się zdarzyć u osób przebywających w gorącym klimacie lub uprawiających bardzo intensywną aktywność fizyczną. Zmniejszenie stężenia potasu w komórkach mięśniowych skutkuje zaburzeniem czynności motorycznych, a w komórkach serca częstoskurczem.

Hipokaliemia może wystąpić w przebiegu chorób, którym towarzyszą wymioty, biegunka; towarzyszy również zaburzeniom odżywiania (anoreksja, bulimia) oraz zażywaniu leków moczopędnych i przeczyszczających. Utratą potasu w czasie przyjmowania leków zagrożeni są pacjenci przyjmujący leki takie jak: kortykosteroidy, agoniści receptorów β-adrenergicznych (np. izoproterenol), antagoniści receptorów α-adrenergicznych (np. klonidyna), antybiotyki (np. gentamycyna i karbenicylina) oraz lek przeciwgrzybiczy amfoterycyna B.

Wzrost stężenia potasu (hiperkaliemia) występuje głównie w wyniku nadmiernej suplementacji potasu (organizm ludzki ma ograniczone możliwości przystosowania się do zwiększenia ilości potasu), zwłaszcza jeśli pacjent dodatkowo przyjmuje leki moczopędne oszczędzające potas. Ponadto może wystąpić w podeszłym wieku, w przebiegu chorób nerek lub przy niedoborze insuliny.

Kto i kiedy powinien wykonać badanie potasu?

Badanie poziomu potasu często jest częścią badań kontrolnych (wraz z oznaczeniem poziomu sodu i chlorków), zwłaszcza u pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego (np. nadciśnieniem tętniczym), chorobami nerek (w tym dializowanych).

Ponadto oznaczenie stężenia potasu we krwi powinno być wykonany gdy występują objawy takie jak osłabienie, zaburzenia akcji serca, biegunka, wymioty.