Uczulenie na laktozę to pojęcie powszechnie funkcjonujące wśród pacjentów, jednak nie jest ono prawidłowe. W artykule wyjaśniamy, dlaczego nie jest możliwe występowanie „uczulenia” na laktozę, z czym bywa mylone i jak diagnozować te stany.
Spis treści:
- Laktoza – co to jest?
- Uczulenie na laktozę – dlaczego naprawdę nie występuje?
- Uczulenie na laktozę a alergia na białka mleka krowiego
- Uczulenie na laktozę – objawy
- „Uczulenie” na laktozę: badania
- FAQ – Uczulenie na laktozę – najczęściej zadawane pytania
- Podsumowanie
Laktoza – co to jest?
Laktoza jest cukrem (a precyzyjniej dwucukrem), który występuje w mleku i produktach mlecznych. Jest obecna zarówno w mleku kobiecym, jak i zwierzęcym.
Aby spożyte mleko zostało dobrze strawione, laktoza musi zostać rozłożona w jelicie cienkim na glukozę i galaktozę (czyli z dwucukru muszą powstać dwa osobne węglowodany). Niezbędnym elementem tego procesu jest enzym laktaza, zlokalizowany w nabłonku jelita cienkiego. Jeśli tego enzymu w naszych jelitach jest zbyt mało, laktoza nie jest trawiona i wywołuje szereg dolegliwości określanych jako nietolerancja laktozy.
Uczulenie na laktozę – dlaczego naprawdę nie występuje?
Aby odpowiedzieć na pytanie, dlaczego nie występuje uczulenie, czyli alergia na laktozę, należy wyjaśnić, czym jest alergia.
Alergia IgE-zależna to forma immunologicznej nadwrażliwości na określone alergeny pokarmowe czy wziewne. Alergeny wywołujące reakcję układu immunologicznego to przede wszystkim białka lub białka połączone z węglowodanami (glikoproteiny). Układ odpornościowy nie reaguje na tłuszcze lub węglowodany, dlatego nie jest możliwe wystąpienie alergii na laktozę, która jest dwucukrem.
>> Może Cię zainteresować: Alergia pokarmowa – z czym się wiąże?
| Pamiętaj: Nie jest możliwe występowanie uczulenia – alergii – na laktozę. |
Uczulenie na laktozę a alergia na białka mleka krowiego
Uczulenie na laktozę bywa utożsamiane z alergią na mleko. Wiele osób obserwując występowanie objawów uczulenia po spożyciu mleka, interpretuje to jako problem z laktozą. Jednak w przypadku mleka, alergia jest reakcją na białka mleka krowiego, a nie na laktozę.
Należy pamiętać, iż mleko krowie nie jest jednym alergenem. Według różnych autorów mleko krowie składa się z 40 białek, z których uczula około 20.
| Pamiętaj: Alergia, czyli uczulenie po mleku, jest reakcją na białko mleka krowiego, nie na laktozę. |
Uczulenie na laktozę – objawy
Opisując objawy „uczulenia” na laktozę, należy brać pod uwagę dwa mechanizmy ich powstawania, czyli nietolerancję laktozy i alergię na białka mleka. Są to dwie najczęściej występujące, niepożądane reakcje na krowie mleko, jak już wyżej wspominano, często utożsamianie lub mylone.
To zamieszanie wynika z faktu, że zarówno nietolerancja laktozy, jak i alergia wywołują podobne objawy żołądkowo-jelitowe. Stąd termin „uczulenie na laktozę” jest często używany do opisania szerokiego spektrum objawów żołądkowo-jelitowych, które pojawiają się po spożyciu mleka krowiego i ustępują po zaprzestaniu ich spożywania.
Uczulenie na laktozę – objawy nietolerancji laktozy
Nietolerancja laktozy to stan, w którym nie jest ona do końca trawiona w przewodzie pokarmowym. Konsekwencją tego zaburzenia jest przechodzenie niestawionej laktozy do jelita grubego, gdzie ulega ona fermentacji przez bakterie do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych oraz gazu (tj. wodoru i metanu). Niestrawiona laktoza przyciąga również do światła jelita wodę. Efektem produkcji gazów są wzdęcia, kurczowe bóle brzucha, burczenie w brzuchu; natomiast wynikiem nadmiernej ilości wody jest przewlekła biegunka. Ten ostatni objaw uznawany jest za charakterystyczny dla nietolerancji laktozy.
Nasilenie objawów żołądkowo-jelitowych jest zróżnicowane i zależy od ilości spożytej laktozy w stosunku do aktywności laktazy w jelitach. Inne obserwowane symptomy to bóle i zawroty głowy, ospałość, zaburzenia pamięci.
| Warto wiedzieć: W obrazie „uczulenia” na laktozę, rozumianego jako nietolerancja laktozy, dominują objawy ze strony przewodu pokarmowego: biegunka, wzdęcia, gazy, bóle brzucha. |
Alergia na laktozę – objawy alergii na białka mleka
Alergia na białka mleka krowiego objawia się niespecyficznym i szerokim zakresem objawów, które mogą obejmować skórę, przewód pokarmowy, układ oddechowy.
Najczęstsze są objawy skórne, należą do nich pokrzywka, AZS, wysypka kontaktowa. Mogą się również pojawiać symptomy żołądkowo-jelitowe czy reakcje ze strony układu oddechowego, np. nieżyt nosa i spojówek, astma, świszczący oddech lub obrzęk krtani.
| Pamiętaj: W obrazie „uczulenia” na laktozę, rozumianego jako alergia, najczęstsze są objawy skórne to: wysypka, pokrzywka. |
„Uczulenie” na laktozę: badania
Metodą z wyboru w diagnostyce nietolerancji laktozy jest wodorowy test oddechowy. Alergia na białko mleka krowiego wymaga oznaczania przeciwciał IgE przeciwko białkom mleka lub ich komponentom.
FAQ – Uczulenie na laktozę – najczęściej zadawane pytania
Nietolerancja laktozy objawia się zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi po wypiciu mleka, objawem charakterystycznym jest wodnista biegunka. Rozpoznanie potwierdza wodorowy test oddechowy.
Najczęściej jest mylona z alergią na mleko. Czasem obraz kliniczny przypomina SIBO.
Tak, alergenem wywołującym uczulenie są białka mleka a nie laktoza. Dlatego możliwa jest alergia na produkty mleczne bez laktozy.
Podsumowanie
Uczulenie na laktozę nie jest pojęciem ścisłym. Kryje się za nim nietolerancja laktozy, polegająca na zaburzeniach trawienia tego dwucukru, lub alergia IgE-zależna na białka mleka krowiego. Nietolerancja laktozy wywołuje przede wszystkim objawy ze strony przewodu pokarmowego, W przypadku alergii na plan pierwszy wysuwają się objawy skórne, np. wysypka.
Piśmiennictwo
- DarmaA. SumitroK.R., Jo J. i in. Lactose Intolerance versus Cow’s Milk Allergy in Infants: A Clinical Dilemma. Nutrients, 2024, 16(3), 414,
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/alergia-ige-zalezna-czyli-jaka/ (dostęp: 30.09.2025).
- Buczyłko K., Molekuły alergenowe, Wydawnictwo Alergologiczne „Zdrowie”, Warszawa 2019.
