Zachłystowe zapalenie płuc to poważna choroba, która może wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych – szczególnie tych z zaburzeniami połykania. Rozwija się po dostaniu się treści pokarmowej lub płynów do dróg oddechowych. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest zachłystowe zapalenie płuc, jakie daje objawy, jak wygląda leczenie i jakie są rokowania. Przeczytaj, aby dowiedzieć się, na co zwrócić uwagę i kiedy zgłosić się do lekarza.
Spis treści:
- Zachłystowe zapalenie płuc: co to za choroba?
- Kto jest narażony na zachorowanie na zachłystowe zapalenie płuc?
- Przyczyny rozwoju zachłystowego zapalenia płuc
- Zachłystowe zapalenie płuc: objawy choroby
- Diagnostyka zachłystowego zapalenia płuc
- Zachłystowe zapalenie płuc: leczenie
- Powikłania zachłystowego zapalenia płuc
- Podsumowanie informacji o zachłystowym zapaleniu płuc
Zachłystowe zapalenie płuc: co to za choroba?
Zachłystowe zapalenie płuc (ZZP) to szczególny rodzaj infekcji płuc spowodowanej przedostaniem się ciał obcych (najczęściej treści żołądkowej, pokarmu, śliny lub płynów) do dolnych dróg oddechowych. Proces ten nazywany jest zachłyśnięciem (aspiracją). Obecność obcych substancji w płucach prowadzi do zapalenia i może rozwinąć się w poważną infekcję bakteryjną.
>> Zobacz: Zapalenie płuc: objawy, przyczyny, leczenie
Jak szybko rozwija się zachłystowe zapalenie płuc?
Objawy zachłystowego zapalenia płuc mogą pojawić się już w ciągu kilku godzin od aspiracji, jednak w niektórych przypadkach rozwój choroby trwa dłużej – nawet 24-72 godziny. Czas reakcji organizmu zależy m.in. od rodzaju i ilości zaaspirowanej substancji oraz ogólnego stanu zdrowia chorego.
Kto jest narażony na zachorowanie na zachłystowe zapalenie płuc?
Ryzyko zachorowania jest szczególnie wysokie u osób:
- z zaburzeniami połykania (np. po udarze mózgu),
- nieprzytomnych lub pod wpływem alkoholu,
- z chorobami neurologicznymi (np. choroba Parkinsona),
- w podeszłym wieku,
- z refluksem żołądkowo-przełykowym,
- dzieci i niemowląt z niewykształconym odruchem połykania.
>> Przeczytaj: Zgaga i refluks w ciąży – objawy, przyczyny i łagodzenie dolegliwości
Przyczyny rozwoju zachłystowego zapalenia płuc
Do najczęstszych przyczyn ZZP należą: zachłyśnięcie podczas jedzenia (szczególnie przy szybkim spożywaniu posiłków), wymioty (zwłaszcza w pozycji leżącej), refluks żołądkowy, niedrożność przełyku, a także nieprawidłowo przeprowadzona intubacja lub zabiegi medyczne.
Zachłystowe zapalenie płuc u niemowlaka i noworodka: przyczyny
U najmłodszych zachłystowe zapalenie płuc najczęściej rozwija się w wyniku ulewania i cofania pokarmu, niewykształconych odruchów połykania i kaszlu, nieprawidłowego karmienia (np. zbyt szybki wypływ mleka z butelki) oraz wad wrodzonych układu pokarmowego. Objawy mogą być subtelne – duszność, sinica, apatia czy odmawianie jedzenia to sygnały alarmowe.
>> Zobacz też: Refluks i zgaga u dzieci: objawy, przyczyny, leczenie i dieta
Zachłystowe zapalenie płuc: objawy choroby
Objawy zachłystowego zapalenia płuc mogą różnić się w zależności od wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Do najczęstszych należą gorączka i dreszcze, ale także kaszel (początkowo suchy, potem z ropną plwociną), duszność, ból w klatce piersiowej (zwłaszcza przy oddychaniu), świszczący oddech, osłabienie oraz senność.
U niemowląt i osób starszych objawy mogą być mniej oczywiste – obserwuje się zmniejszenie apetytu, senność lub pogorszenie stanu ogólnego.
>> Sprawdź: Nadmierna senność w ciągu dnia – możliwe przyczyny. Jakie badania wykonać?
Diagnostyka zachłystowego zapalenia płuc
Diagnostyka opiera się na wywiadzie lekarskim (np. pytanie o incydent zachłyśnięcia), badaniu fizykalnym i testach laboratoryjnych. Wśród badań pomocnych w rozpoznaniu znajdują się:
- morfologia krwi – wykazuje podwyższony poziom leukocytów (WBC), co świadczy o stanie zapalnym.
- CRP (białko C-reaktywne) – wzrost CRP sugeruje infekcję i stopień jej nasilenia.
- prokalcytonina (PCT) – szczególnie przydatna w różnicowaniu infekcji bakteryjnych od wirusowych i ocenie ciężkości zakażenia.
- RTG klatki piersiowej – pozwala uwidocznić zmiany zapalne w płucach.
- pulsoksymetria – ocena wysycenia krwi tlenem.
Zachłystowe zapalenie płuc: leczenie
Leczenie zależy od stopnia zaawansowania choroby i stanu pacjenta. W terapii stosuje się:
- antybiotyki – najczęściej amoksycylina z kwasem klawulanowym, cefalosporyny lub leki dobrane na podstawie posiewu plwociny,
- tlenoterapię – w przypadku niewydolności oddechowej,
- nawodnienie i leczenie objawowe – przeciwgorączkowe, mukolityczne,
- rehabilitację oddechową – pomocna w usuwaniu wydzieliny z dróg oddechowych.
W ciężkich przypadkach konieczna może być hospitalizacja, a nawet wspomaganie oddechu (np. respirator).
Powikłania zachłystowego zapalenia płuc
Nieleczone lub źle leczone zachłystowe zapalenie płuc może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak: ropień płuca, rozstrzenie oskrzeli, niewydolność oddechowa, sepsa, przewlekłe zmiany w miąższu płucnym. U osób starszych i z chorobami współistniejącymi ryzyko powikłań i śmiertelność są znacznie wyższe.
Podsumowanie informacji o zachłystowym zapaleniu płuc
- Zachłystowe zapalenie płuc to stan zapalny płuc wywołany przedostaniem się obcych substancji do dróg oddechowych.
- Choroba może rozwijać się już w ciągu kilku godzin od aspiracji.
- Najbardziej narażeni są seniorzy, niemowlęta oraz osoby z zaburzeniami połykania.
- Typowe objawy to gorączka, kaszel, duszność, osłabienie.
- Diagnostyka obejmuje morfologię, CRP, prokalcytoninę i RTG klatki piersiowej.
- Leczenie opiera się na antybiotykoterapii, tlenoterapii i leczeniu objawowym.
- Nieleczone ZZP może prowadzić do ciężkich powikłań.
Bibliografia
- Niederman MS, Cilloniz C. Aspiration pneumonia. Rev Esp Quimioter. 2022
- Zasowska-Nowak A, Nowak PJ. Aspiration pneumonia – prophylaxis, diagnostics, and treatment. Medycyna Paliatywna/Palliative Medicine. 2019;
