Aminotransferaza alaninowa (ALT)

Aminotransferaza alaninowa (ALT) – więcej informacji

Aminotransferaza alaninowa (ALT) to enzym transaminujący, który odgrywa kluczową rolę w przemianach metabolicznych białek i wytwarzaniu energii w organizmie. Jest ona najbardziej skoncentrowana w wątrobie, w cytoplazmie hepatocytów, choć w mniejszych ilościach występuje również w nerkach, mięśniach poprzecznie prążkowanych (w tym w sercu). ALT bierze udział w konwersji alaniny w pirogronian, produkt dostarczający energię komórkom w cyklu Krebsa.

Wzrost aktywności ALT w surowicy krwi jest najczęściej efektem uszkodzenia lub choroby komórek wątrobowych (hepatocytów), które uwalniają ten enzym do krążenia. Z tego względu oznaczenie poziomu ALT jest powszechnie wykorzystywane w diagnostyce stanów zapalnych i uszkodzeniowych wątroby, niezależnie od ich etiologii. W porównaniu do aminotransferazy asparaginianowej (AST), ALT jest uważane za bardziej specyficzny wskaźnik uszkodzenia wątroby ze względu na swoją dominującą lokalizację w tym narządzie. Aktywność ALT w surowicy może być również niezależnym wskaźnikiem niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD) i wskazywać na insulinooporność.

Aminotransferaza alaninowa (ALT) – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie poziomu aminotransferazy alaninowej (ALT), często zlecane równolegle z aminotransferazą asparaginianową (AST) w ramach tzw. panelu wątrobowego, jest kluczowe w diagnostyce chorób i uszkodzeń wątroby.

Wskazaniami do jego wykonania są objawy sugerujące schorzenia wątroby, takie jak:

• żółtaczka (zażółcenie skóry, błon śluzowych i oczu),
• ciemny mocz,
• odbarwione stolce,
• bóle brzucha, zwłaszcza w prawym podżebrzu,
• ogólne osłabienie i zmęczenie,
• brak apetytu, nudności i wymioty,
• świąd skóry.

Oznaczenie poziomu ALT jest również rekomendowane osobom z podwyższonym ryzykiem chorób wątroby, w tym:

• przyjmującym leki o potencjalnym działaniu hepatotoksycznym (uszkadzającym wątrobę),
• z historią chorób wątroby w rodzinie,
• nadużywającym alkoholu,
• szczególnie narażonym na ryzyko zakażenia wirusami zapalenia wątroby (typu B lub C),
• z nadwagą i/lub cukrzycą.

Badanie ALT jest także pomocne w monitorowaniu skuteczności leczenia u pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą wątroby oraz w przypadku niespecyficznych objawów, w celu wykluczenia schorzeń wątroby.

Aminotransferaza alaninowa (ALT) – normy

Normy dla poziomu aminotransferazy alaninowej (ALT) mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium i stosowanej metody pomiaru. Przyjmuje się, że u zdrowych dorosłych poziom ALT zazwyczaj nie powinien przekraczać 40 U/L.

Należy pamiętać, że każdy wynik badania powinien być interpretowany przez lekarza w kontekście ogólnego stanu zdrowia pacjenta, jego historii medycznej oraz wyników innych badań laboratoryjnych.

Aminotransferaza alaninowa (ALT) – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom aminotransferazy alaninowej (ALT) może dostarczyć cennych informacji diagnostycznych.

Podwyższony poziom ALT:
Zazwyczaj sugeruje uszkodzenie komórek wątrobowych, jednak stopień podwyższenia może wskazywać na różne przyczyny:

• Łagodny wzrost (do 2-3 razy powyżej normy): Może świadczyć o niewielkim lub przejściowym uszkodzeniu wątroby, np. po nadużyciu alkoholu, w przypadku stłuszczenia wątroby, po przyjęciu niektórych leków, lub w reakcji na przejściowy stan zapalny.
• Umiarkowany wzrost (3-10 razy powyżej normy): Często jest sygnałem chorób przewlekłych, takich jak przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby (typu B lub C) czy marskość wątroby. Wymaga dalszej diagnostyki.
• Znaczny wzrost (powyżej 10 razy normy): Wskazuje na poważne uszkodzenie wątroby, często związane z ostrym zapaleniem wątroby, toksycznym uszkodzeniem (np. wskutek zatrucia paracetamolem), niedokrwieniem wątroby (np. wstrząs), czy wczesną fazą niedrożności dróg żółciowych.
• Inne przyczyny podwyższenia ALT: Martwica mięśnia sercowego (zawał), po urazowe uszkodzenia serca (np. po zabiegach kardiochirurgicznych), uszkodzenia mięśni szkieletowych (zmiażdżenia kończyn, urazy, zapalenia mięśni, rzadziej dystrofia mięśniowa, rabdomioliza), zatrucia, stosowanie niektórych leków (zwłaszcza statyn).

Za niski poziom ALT:
Chociaż rzadziej budzi niepokój, niski poziom ALT może wskazywać na:

• Niedobory witamin i składników odżywczych: W szczególności niedobór witaminy B6, która jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania ALT.
• Zaawansowane choroby wątroby: W rzadkich przypadkach, przy schyłkowej postaci marskości lub martwicy wątroby, gdy liczba komórek wątrobowych jest znacznie zredukowana, poziom ALT może być niski.
• Ciąża: Fizjologicznie niski poziom ALT może występować u kobiet w ciąży.
• Inne czynniki: Pacjenci poddawani dializie nerkozastępczej lub cierpiący na mocznicę mogą mieć obniżone wartości ALT.

Aminotransferaza alaninowa (ALT) – przygotowanie do badania

Badanie aminotransferazy alaninowej (ALT) to standardowe badanie krwi, które zazwyczaj nie wymaga specjalnych przygotowań. Zaleca się jednak, aby na badanie zgłosić się na czczo (minimum 8-12 godzin po ostatnim posiłku), aby uniknąć wpływu spożytych pokarmów na wyniki. Przed badaniem warto unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz spożywania alkoholu. Warto dopytać w punkcie pobrań o szczegółowe wytyczne.

Aminotransferaza alaninowa (ALT) – co może wpłynąć na wynik?

Na poziom aminotransferazy alaninowej (ALT) we krwi mogą wpływać liczne czynniki, zarówno związane ze stanem zdrowia, jak i stylem życia. Warto o nich poinformować lekarza lub personel laboratorium przed pobraniem krwi.

Czynniki wpływające na wynik ALT:

• Leki: Przyjmowanie leków o działaniu hepatotoksycznym, w tym niektórych antybiotyków, leków przeciwgrzybiczych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, statyn (leków obniżających cholesterol) czy nadużywanie paracetamolu.
• Alkohol: Przewlekłe nadużywanie alkoholu oraz ostre zatrucie alkoholowe.
• Dieta i styl życia: Otyłość, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) związana z niezdrową dietą i brakiem aktywności fizycznej.
• Intensywny wysiłek fizyczny: Może przejściowo podnieść poziom ALT, zwłaszcza jeśli doszło do uszkodzenia mięśni.
• Inne schorzenia: Oprócz chorób wątroby, na wynik mogą wpływać: martwica mięśnia sercowego (zawał), urazy mięśni szkieletowych, zapalenia mięśni, a także schyłkowa niewydolność nerek (dializa, mocznica), która może obniżać poziom ALT.
• Niedobory żywieniowe: Niedobór witaminy B6 może obniżać poziom ALT.
• Ciąża: Może fizjologicznie wpływać na obniżenie poziomu ALT.