Aminotransferaza asparaginianowa (AST)

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) – więcej informacji

Aminotransferaza asparaginianowa (AST), podobnie jak aminotransferaza alaninowa (ALT), jest enzymem katalizującym reakcje przemiany wewnętrznej aminokwasów i α-ketokwasów poprzez przenoszenie grup aminowych. Odgrywa kluczową rolę w metabolizmie azotu i procesach energetycznych komórek. AST występuje głównie wewnątrzkomórkowo, w cytoplazmie i mitochondriach komórek. Najwyższe stężenia enzymu obserwuje się w komórkach wątrobowych (hepatocytach), mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, nerek, trzustki oraz erytrocytach.

Ze względu na szerokie rozmieszczenie w różnych tkankach, AST nie jest enzymem wątrobowo-specyficznym. Wzrost jego aktywności w surowicy krwi zazwyczaj wskazuje na uszkodzenie komórek, z których enzym jest uwalniany do krwiobiegu. Nawet niewielkie zmiany w błonach komórkowych, np. hepatocytów, mogą prowadzić do znacznego wzrostu aktywności AST.

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Wskazaniem do wykonania badania AST jest przede wszystkim podejrzenie uszkodzenia wątroby. Lekarz może zlecić oznaczenie poziomu AST (często wraz z ALT jako element tzw. panelu wątrobowego) w przypadku wystąpienia objawów takich jak:

• osłabienie, przewlekłe zmęczenie
• brak apetytu, nudności, wymioty
• żółtaczka (zażółcenie skóry, błon śluzowych i białek oczu)
• bóle brzucha, zwłaszcza w nadbrzuszu
• ciemny mocz
• odbarwiony stolec
• świąd skóry

Badanie AST jest również zalecane osobom, które:

• przyjmują leki, które mogą negatywnie wpływać na wątrobę
• nadużywają alkoholu
• mają w rodzinie przypadki chorób wątroby
• są narażone na ryzyko zakażenia wirusami zapalenia wątroby
• cierpią na nadwagę, otyłość lub cukrzycę
• wykazują niespecyficzne objawy, które mogą wskazywać na chorobę wątroby

U pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą wątroby regularne oznaczanie poziomu AST pozwala na monitorowanie postępu choroby oraz skuteczności wdrożonego leczenia.

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) – normy

Normy poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST) mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium. Zazwyczaj przyjmuje się, że u zdrowych dorosłych poziom AST powinien wynosić poniżej 40 U/L.

Należy pamiętać, że interpretacja wyników badań laboratoryjnych zawsze powinna być przeprowadzona przez lekarza, który weźmie pod uwagę całościowy stan zdrowia pacjenta, jego objawy kliniczne oraz wyniki innych badań. Informacje zawarte w tym opisie mają charakter ogólny i nie zastępują konsultacji lekarskiej.

W dostarczonych materiałach nie podano specyficznych norm dla dzieci, kobiet w ciąży czy innych grup demograficznych. W przypadku tych grup należy kierować się normami referencyjnymi dostarczonymi przez konkretne laboratorium wykonujące badanie.

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Podwyższone AST: co oznacza?

Podwyższony poziom aminotransferazy asparaginianowej (AST) w surowicy krwi zazwyczaj świadczy o uszkodzeniu komórek, w których enzym ten występuje w dużych ilościach. Najczęstsze przyczyny wzrostu aktywności AST to:

• Choroby wątroby:
  • Wirusowe zapalenia wątroby (ostre i przewlekłe)
  • Toksyczne uszkodzenie wątroby (np. w wyniku zatrucia alkoholem, paracetamolem, grzybami)
  • Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
  • Niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH)
  • Marskość wątroby
  • Choroby dróg żółciowych (np. ostra niedrożność)
  • Nowotwory wątroby (pierwotne i przerzutowe)
• Choroby serca:
  • Zawał mięśnia sercowego
  • Zapalenie mięśnia sercowego
  • Operacje kardiochirurgiczne
• Uszkodzenia mięśni szkieletowych:
  • Urazy mięśni
  • Dystrofie mięśniowe
  • Rabdomioliza (rozpad mięśni, np. w przebiegu zatruć, intensywnego wysiłku fizycznego, stosowania niektórych leków, np. statyn)
• Inne przyczyny:
  • Mononukleoza zakaźna
  • Hemoliza (rozpad krwinek czerwonych)
  • Hipoksja (niedotlenienie)
  • Ostre zapalenie trzustki
  • Uszkodzenie mózgu
  • Nadczynność nadnerczy

Nasilenie aktywności aminotransferaz (AST i ALT) zazwyczaj odzwierciedla stopień uszkodzenia wątroby, jednak nie ma to bezpośredniego znaczenia prognostycznego. Podwyższony poziom AST może być przejściowy (np. po intensywnym wysiłku) lub przewlekły, w zależności od przyczyny.

Objawy towarzyszące podwyższonemu AST mogą obejmować: zmęczenie, żółtaczkę, ból w nadbrzuszu, nudności i wymioty, ciemne zabarwienie moczu, a także ból mięśni (w przypadku uszkodzenia tkanki mięśniowej).

Wskaźnik De Ritisa (AST/ALT)

W diagnostyce chorób wątroby często analizuje się stosunek poziomu AST do ALT, nazywany wskaźnikiem De Ritisa. Pomaga on w różnicowaniu przyczyn uszkodzenia wątroby:

• Wskaźnik AST/ALT około 1: W warunkach prawidłowych poziomy AST i ALT są zbliżone.
• Wskaźnik AST/ALT < 1: Często wskazuje na ostre stany zapalne wątroby, takie jak wirusowe zapalenie wątroby, lub niealkoholowe stłuszczenie wątroby, gdzie wątroba uwalnia więcej ALT niż AST.
• Wskaźnik AST/ALT > 2: Może sugerować alkoholową chorobę wątroby, a także ciężkie uszkodzenie wątroby lub inną przyczynę (np. uszkodzenie mięśni).

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) – przygotowanie do badania

Aby uzyskać wiarygodny wynik badania poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST), należy odpowiednio się do niego przygotować:

• Na czczo: Do badania należy zgłosić się na czczo, co oznacza powstrzymanie się od jedzenia przez około 8-12 godzin przed pobraniem krwi. Dopuszczalne jest picie niewielkich ilości czystej wody.
• Unikaj wysiłku fizycznego: Intensywny wysiłek fizyczny na 24 godziny przed badaniem może spowodować mikrouszkodzenia mięśni, co wpłynie na podwyższenie poziomu AST. Należy unikać forsownych treningów czy ciężkiej pracy fizycznej.
• Leki: Poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zarówno na receptę, jak i bez recepty, suplementach diety oraz ziołach. Niektóre substancje mogą wpływać na poziom AST w surowicy. Lekarz zdecyduje, czy konieczne jest ich odstawienie przed badaniem.

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) – co może wpłynąć na wynik?

Na wynik badania AST może wpływać wiele czynników. Poza nieodpowiednim przygotowaniem do badania (spożycie posiłku, intensywny wysiłek fizyczny), na poziom enzymu mogą oddziaływać:

• Stosowane leki: Niektóre farmaceutyki (np. statyny, paracetamol w dużych dawkach, niektóre antybiotyki) mogą wywoływać uszkodzenie wątroby lub mięśni, prowadząc do wzrostu AST.
• Spożycie alkoholu: Nadmierne spożycie alkoholu, zwłaszcza przewlekłe, jest jedną z głównych przyczyn uszkodzeń wątroby i wzrostu AST.
• Ostatnie urazy lub operacje: Uszkodzenia mięśni szkieletowych czy mięśnia sercowego, wynikające z urazów, operacji, czy nawet iniekcji domięśniowych, mogą podnieść poziom AST.
• Choroby współistniejące: Poza chorobami wątroby, serca i mięśni, na wynik AST mogą wpływać także inne schorzenia, takie jak: choroby tarczycy, niedoczynność kory nadnerczy, choroby autoimmunologiczne.
• Hemoliza próbki: Rozpad krwinek czerwonych w próbce krwi (np. w wyniku nieprawidłowego pobrania lub przechowywania) może sztucznie zawyżyć wynik AST, ponieważ erytrocyty zawierają ten enzym.

Aminotransferaza asparaginianowa (AST) – FAQ - często zadawane pytania

1. Co oznacza podwyższone AST?

Podwyższony poziom AST najczęściej wskazuje na uszkodzenie komórek wątroby, mięśnia sercowego lub mięśni szkieletowych. Może być spowodowany chorobami wątroby (np. zapaleniem, stłuszczeniem), zawałem serca, urazami mięśni, a także przyjmowaniem niektórych leków czy nadużywaniem alkoholu. Dokładna interpretacja wymaga analizy w kontekście innych badań i objawów klinicznych.

2. Czy wysokie AST zawsze świadczy o chorobie wątroby?

Nie, wysokie AST nie zawsze jest jednoznaczne z chorobą wątroby. Chociaż jest to ważny wskaźnik uszkodzenia wątroby, enzym ten występuje również w innych tkankach, takich jak serce i mięśnie szkieletowe. Zatem podwyższone AST może wskazywać również na zawał serca, choroby mięśni, czy intensywny wysiłek fizyczny. W połączeniu z poziomem ALT (aminotransferazy alaninowej) oraz wskaźnikiem De Ritisa, można lepiej ocenić przyczynę podwyższonych wartości.

3. Jak przygotować się do badania AST?

Do badania AST należy zgłosić się na czczo (8-12 godzin bez jedzenia). Na 24 godziny przed pobraniem krwi zaleca się unikanie intensywnego wysiłku fizycznego. Ważne jest również, aby poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wynik badania.