Bilirubina całkowita

Bilirubina całkowita – więcej informacji

Bilirubina jest końcowym produktem rozpadu hemu, czyli związku budującego hemoglobinę – białko odpowiedzialne za transport tlenu w organizmie. Po rozpadzie zużytych krwinek czerwonych, bilirubina uwalniana jest do krwiobiegu. Początkowo jest to tzw. bilirubina wolna (pośrednia/niesprzężona), która jest słabo rozpuszczalna w wodzie i transportowana we krwi w połączeniu z albuminą. Trafiając do wątroby, bilirubina wolna ulega przemianie – sprzężeniu z kwasem glukuronowym, tworząc bilirubinę związaną (bezpośrednią/sprzężoną), która jest rozpuszczalna w wodzie. Bilirubina związana jest następnie wydalana z organizmu wraz z żółcią do przewodu pokarmowego. Badanie bilirubiny całkowitej obejmuje pomiar obu tych frakcji, co pozwala na kompleksową ocenę jej poziomu i metabolizmu. Wzrost stężenia bilirubiny całkowitej we krwi prowadzi do pojawienia się żółtaczki – zażółcenia skóry, błon śluzowych i białek oczu.

Bilirubina całkowita – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie stężenia bilirubiny całkowitej jest zalecane w przypadku wystąpienia objawów mogących świadczyć o zaburzeniach pracy wątroby lub dróg żółciowych, a także w diagnostyce niedokrwistości hemolitycznych. Powinieneś je rozważyć, jeśli obserwujesz:

• zażółcenie skóry, błon śluzowych (np. w jamie ustnej) lub białek oczu (żółtaczka),
• ciemny mocz o barwie ciemno-bursztynowej,
• odbarwione stolce,
• przewlekłe bóle lub wzdęcia brzucha,
• podejrzenie uszkodzenia wątroby (np. w wyniku zatrucia lekami, chorób wirusowych wątroby),
• objawy niedokrwistości (np. zmęczenie, bladość), zwłaszcza hemolitycznej,
• nieprawidłowe wyniki innych badań, np. podwyższone stężenie enzymów wątrobowych (ALT, AST, ALP, GGTP) lub zmiany w morfologii krwi.

Badanie bilirubiny jest również standardowym elementem monitorowania stanu zdrowia noworodków z żółtaczką fizjologiczną lub patologiczną.

Bilirubina całkowita – normy

Prawidłowe wartości stężenia bilirubiny całkowitej w surowicy krwi mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium. Generalnie, u dorosłych uznaje się, że prawidłowe stężenie bilirubiny całkowitej mieści się w zakresie:

• 0,2 - 1,2 mg/dl (miligramy na decylitr)
• lub 3,4 - 20,5 µmol/l (mikromole na litr)

Warto pamiętać, że większość bilirubiny całkowitej w warunkach fizjologicznych stanowi bilirubina pośrednia (wolna). Niskie stężenia bilirubiny całkowitej zazwyczaj nie są powodem do niepokoju i nie wskazują na rozwój stanów patologicznych w organizmie. Interpretacja wyników zawsze powinna być dokonana przez lekarza, w kontekście ogólnego stanu zdrowia pacjenta i wyników innych badań. U noworodków normy są inne i zmieniają się wraz z wiekiem, a ich poziom jest ściśle monitorowany.

Bilirubina całkowita – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Podwyższone stężenie bilirubiny całkowitej we krwi, czyli hiperbilirubinemia, może wskazywać na szereg problemów zdrowotnych. Ich zróżnicowanie często wymaga dodatkowych badań, w tym pomiaru poszczególnych frakcji bilirubiny (bezpośredniej i pośredniej). Do najczęstszych przyczyn wysokiej bilirubiny należą:

• Nasilony rozpad erytrocytów (hemoliza): występuje w niedokrwistościach hemolitycznych, gdy krwinki czerwone są niszczone szybciej niż zwykle. W tym przypadku wzrasta głównie bilirubina pośrednia.
• Choroby wątroby: uszkodzenie miąższu wątroby (np. w wirusowym zapaleniu wątroby, marskości, stłuszczeniu, polekowym uszkodzeniu wątroby, zespołach wrodzonych takich jak zespół Gilberta, Criglera-Najjara, Dubina-Johnsona, Rotora) prowadzi do zaburzeń wychwytu, sprzęgania lub wydalania bilirubiny, co może skutkować podwyższeniem obu frakcji bilirubiny.
• Niedrożność dróg żółciowych: np. z powodu kamicy żółciowej, nowotworów (wątroby, dróg żółciowych, trzustki), zapalenia dróg żółciowych. W tej sytuacji dominujące jest podwyższenie bilirubiny bezpośredniej, która nie może być prawidłowo wydalona z organizmu.
• Żółtaczka noworodków: fizjologiczna lub patologiczna, spowodowana niedojrzałością enzymów wątrobowych i/lub nasilonym rozpadem krwinek.
• Rzadsze schorzenia: takie jak zespół Budda i Chiariego czy żółtaczka ciężarnych.

Bilirubina całkowita – przygotowanie do badania

Do badania poziomu bilirubiny całkowitej nie jest wymagane specjalne przygotowanie. Badanie polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi, zazwyczaj z żyły w zgięciu łokciowym. Przed pobraniem krwi zaleca się odpoczynek. W przypadku przyjmowania jakichkolwiek leków, należy poinformować o tym lekarza zlecającego badanie.

Bilirubina całkowita – co może wpłynąć na wynik?

Na wynik badania bilirubiny całkowitej mogą wpływać różne czynniki, przede wszystkim te, które prowadzą do jej podwyższenia. Należą do nich:

• Stany chorobowe: choroby wątroby (wirusowe, alkoholowe, autoimmunologiczne, genetyczne), cholestaza (zastój żółci), choroby trzustki, niedokrwistość hemolityczna.
• Leki: niektóre substancje farmakologiczne mogą wpływać na metabolizm bilirubiny w wątrobie lub powodować uszkodzenie wątroby, co prowadzi do wzrostu jej stężenia. Zawsze informuj lekarza o przyjmowanych lekach.
• Dieta i styl życia: w rzadkich przypadkach ekstremalne diety lub intensywny wysiłek fizyczny mogą wpływać na poziom bilirubiny, choć zwykle w niewielkim stopniu.
• Wiek i płeć: u noworodków stężenie bilirubiny jest fizjologicznie wyższe niż u dorosłych.

Bilirubina całkowita – FAQ

• Czym jest bilirubina całkowita?
  Bilirubina całkowita to suma dwóch frakcji bilirubiny: pośredniej (wolnej, niesprzężonej) i bezpośredniej (związanej, sprzężonej). Jest to żółty barwnik powstający w organizmie z rozpadu hemu, wydalany głównie przez wątrobę.
• Po co bada się poziom bilirubiny całkowitej?
  Badanie wykonuje się w celu oceny funkcji wątroby i dróg żółciowych, diagnostyki żółtaczki, oraz w przypadku podejrzenia niedokrwistości hemolitycznej.
• Jakie są objawy podwyższonej bilirubiny?
  Najbardziej charakterystycznym objawem jest żółtaczka (zażółcenie skóry, oczu, błon śluzowych), ciemny mocz, odbarwione stolce, a także dolegliwości takie jak ból w prawym podżebrzu czy świąd skóry.
• Czy niska bilirubina jest powodem do niepokoju?
  Niski poziom bilirubiny całkowitej zazwyczaj nie ma znaczenia klinicznego i nie świadczy o żadnych poważnych chorobach.
• Czy bilirubina w moczu jest groźna?
  Obecność bilirubiny w moczu (jest to zawsze bilirubina bezpośrednia) jest sygnałem alarmowym i zawsze wymaga konsultacji lekarskiej. Oznacza to, że bilirubina, która powinna zostać wydalona z żółcią, przedostaje się do moczu, co wskazuje na zaburzenia w wątrobie lub drogach żółciowych (np. zastój żółci).