Cholesterol LDL bezpośredni zmierzony (K03)

Badanie stężenia frakcji LDL cholesterolu zmierzonego metodą bezpośrednią jest szczególnie potrzebne u pacjentów z poziomem triglicerydów powyżej 400 mg/dl.

Cholesterol, aby mógł być transportowany we krwi, tworzy kompleksy z białkami zwane lipoproteinami. Około 70% całkowitego cholesterolu jest zawarte w lipoproteinach o małej gęstości, tworząc frakcję LDL, która służy do transportu cholesterolu do komórek, gdzie następnie jest on wykorzystywany do budowy błon komórkowych, naprawy uszkodzonych komórek, syntezy hormonów i kwasów żółciowych oraz do produkcji witaminy D.

Zwykle poziom cholesterolu LDL jest wyliczany za pomocą wzoru matematycznego na podstawie zmierzonych stężeń innych parametrów lipidowych: cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji HDL i triglicerydów. Jednak wzór matematyczny nie ma zastosowania, gdy stężenie triglicerydów jest wyższe od 400 mg/ml. Wówczas konieczne jest oznaczenie frakcji cholesterolu LDL bezpośrednio zmierzonego jego stężenia.

Gdy dochodzi do wzrostu stężenia cholesterolu na skutek błędów dietetycznych, prowadzenia trybu życia o niskiej codziennej aktywności fizycznej, czy ze względu na uwarunkowania genetyczne cholesterol wnika do wnętrza komórek w nadmierny niekontrolowany sposób, a to sprzyja powstawaniu blaszki miażdżycowej.

Podwyższone stężenia cholesterolu LDL (tzw. „złego cholesterolu”) jest zatem wskaźnikiem ryzyka miażdżycy i rozwoju chorób sercowo-naczyniowych (jak np. choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu).

Ryzyko wystąpienia tego typu chorób ma bardzo ścisły związek między innymi:

• z wiekiem (wzrasta w wiekiem),
• z masą ciała (ryzyko wzrasta ze wzrostem wskaźnika BMI),
• z aktywnością fizyczną (im mniejsza codzienna aktywność fizyczna – tym ryzyko wzrasta),
• z faktem palenia papierosów – ryzyko wzrasta przy paleniu i w zależności od ilości
• z faktem zażywania innych używek (np. alkohol),
• z uwarunkowaniami genetycznymi.

W Polsce w 2021 roku zostały przyjęte przez towarzystwa naukowe (Polskie Towarzystwo Lipidologiczne -PTL, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce-KLRwP, Polskie Towarzystwo Kardiologiczne -PTK, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne -PTD, Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej – PTDL, Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego - PTNT) wytyczne wskazujące docelowe stężenia LDL cholesterolu w zależności od ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych wg skali SCORE.

Rekomendowane stężenia powinny wynosić odpowiednio:

• Cholesterol-LDL - poniżej 115 mg/dL ( <3,0 mmol/L) - dla niskiego ryzyka sercowo-naczyniowego wg skali SCORE2
• Cholesterol-LDL - poniżej 100 mg/dL ( <2,5 mmol/L) - dla umiarkowanego ryzyka sercowo-naczyniowego wg skali SCORE2
• Cholesterol- LDL - poniżej 70 mg/dL ( <1,8 mmo/L) i o ≥50% w stosunku do wartości wyjściowej - dla dużego ryzyka sercowo-naczyniowego wg skali SCORE2
• Cholesterol-LDL - poniżej 55 mg/dL ( <1,4 mmol/L) i o ≥50% - w stosunku do wartości wyjściowych dla bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego wg skali SCORE 2

U pacjentów w prewencji pierwotnej po ostrym zespole wieńcowym lub innym incydencie naczyniowym w ciągu ostatnich 2 lat w wywiadzie lub po ostrym zespole wieńcowym u pacjenta, u którego występuje choroba naczyń obwodowych lub choroba wielolożyskowa, lub po ostrym zespole wieńcowym ze współistniejącą wielonaczyniową chorobą wieńcową, lub po ostrym zespole wieńcowym z rodzinną hipercholesterolemią, lub po ostrym zespole wieńcowym z cukrzycą i co najmniej jednym dodatkowym czynnikiem ryzyka (podwyższone Lp(a) >50 mg/dL lub hsCRP >3,0 mg/L lub przewlekła choroba nerek ( eGFR <60 ml/min/1,73m2) można rozważyć jako wartość docelową stężenie cholesterolu frakcji LDL poniżej 40 mg/dL (<1,9 mmol/l).

Do wzrostu stężenia cholesterolu LDL dochodzi w genetycznie uwarunkowanych stanach hipercholesterolemii, w niedoczynności tarczycy, w przewlekłych chorobach nerek i zespole nerczycowym, w chorobach wątroby przebiegających z cholestazą, na skutek przyjmowania niektórych leków (np. kortykosteroidów) oraz na skutek błędów żywieniowych i nieaktywnego stylu życia.

Obniżone stężenia cholesterolu LDL mogą wystąpić w nadczynności tarczycy, w sepsie, w zaawansowanej marskości wątroby oraz u osób z genetycznie uwarunkowanym niedoborem lipoprotein.

Cholesterol LDL - kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie cholesterolu LDL bezpośrednio zmierzony jest wskazane do wykonania w kontroli profilu lipidowego pacjenta, szczególnie jeżeli poziom triglicerydów jest znacznie podwyższony i przewyższa wartość 400 mg/dL, w celu okresowego monitorowania skuteczności wdrożonych działań zmieniających styl życia lub skuteczności farmakoterapii.

Badanie zalecane jest też pacjentom, u których występują inne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.