Fibrynogen (G53)

Jest białkiem ostrej fazy i w związku z tym jest podwyższony w stanach zapalnych (ostre stany gorączkowe, choroby zakaźne, duże zabiegi operacyjne, urazy). Fizjologiczne fibrynogen jest podwyższony w czasie ciąży i miesiączki. Jest również niezależnym hemostatycznym czynnikiem ryzyka choroby niedokrwiennej serca.

Fibrynogen występuje głównie w osoczu (80-90%), w niewielkich ilościach w chłonce, płytkach krwi i ziarnistościach α megakariocytów. Wśród czynników osoczowych fibrynogen wyróżnia się wysokim stężeniem i dużym ciężarem cząsteczkowym. Jego poziom znacznie przekracza stężenie uznane za wystarczające do prawidłowej hemostazy, dlatego u pacjentów z wrodzoną hipofibrynogemią skaza krwotoczna ma charakter łagodny lub w ogóle nie występuje. Zwiększone stężenie fibrynogenu (białko ostrej fazy) występuje pod wpływem Il-6. Na tę reakcję wpływają: stres, urazy i hormony. Wzrost stężenia fibrynogenu mogą również powodować wolne kwasy tłuszczowe, prostaglandyny, czynniki wzrostu oraz polimorfizm genetyczny.

Fibrynogen wpływa na fizjopatologię układu hemostazy:

• uczestniczy w tworzeniu czopu płytkowego (wiąże płytkowe glikoproteiny i agreguje płytki krwi),
• wzmacnia czop płytkowy i przymocowuje go do ściany naczynia (po przekształceniu do fibryny i stabilizacji przez czynnik XIIIa,
• pośrednio uczestniczy w gojeniu ran (jako prekursor fibryny dostarcza powierzchni dla komórek biorących udział w tym procesie- erytrocytów, płytek, makrofagów i fibroblastów,
• odgrywa istotną rolę w regulacji lepkości krwi i jest odpowiedzialny za 1/5 całkowitej lepkości krwi,
• wpływa również pośrednio na lepkość krwi przez oddziaływanie na odkształcanie erytrocytów, ich skłonność do rulonizacji i agregacji oraz na adhezję granulocytów.

Fibrynogen moduluje funkcje śródbłonka naczyń, zwiększając wzajemne wiązanie płytek krwi, komórek śródbłonka i leukocytów. Bierze również udział w wielu etapach rozwoju miażdżycy:

• Uczestniczy w transporcie cholesterolu z płytek krwi do makrofagów (tworzenie komórek piankowatych).
• Przenika przez uszkodzony nabłonek i odkłada się w ścianie naczynia (zmniejszenie przepływu krwi w mikrokrążeniu, niedokrwienie tkanek).
• Wpływa na proliferację i migrację komórek mięśni gładkich, co prowadzi do pogrubienia błony wewnętrznej.
• Wiąże się z blaszkami miażdżycowymi, ulegając przemianie do fibryny, uszkadza komórki śródbłonka, ułatwia gromadzenie frakcji LDL cholesterolu i lipoproteiny a (Lpa).

Zwiększone stężenie fibrynogenu obserwuje się u ludzi starszych, u osób palących tytoń, w otyłości, w ciąży, w okresie menopauzy, przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej, w stanach pooperacyjnych, po rutynowych szczepieniach ochronnych.

W wielu chorobach znaczny wzrost fibrynogenu może doprowadzić do nadkrzepliwości i przy udziale innych czynników sprzyjać rozwojowi zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego - DIC. Podwyższony poziom fibrynogenu może mieć wpływ na zwyrodnienie plamki żółtej oraz zakrzepicę żył głębokich. Wysokie stężenia fibrynogenu powiązane z rozwojem zakrzepu miażdżycowego mogą prowadzić nie tylko do demencji naczyniowe,j ale również wpływać na demencję w chorobie Alzheimera.

Do wzrostu stężenia fibrynogenu dochodzi w:

• przebiegu chorób nerek (zespół nerczycowy, kłębuszkowe zapalenie nerek, zespół hemolityczno-mocznicowy),
• kolagenozach (toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie guzkowe okołotętnicze),
• nocnej napadowej hemoglobinurii,
• chorobach nowotworowych,
• plamicy zakrzepowej małopłytkowej.

Stężenie fibrynogenu jest obniżone w:

• wrodzonych niedoborach fibrynogenu,
• chorobach wątroby (piorunujące zapalenie wątroby, marskość, martwica wątroby, śpiączka wątrobowa),
• zespole rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego – DIC,
• skazach fibrynolitycznych (pokrwotoczne, pourazowe, pooparzeniowe, ostra białaczka promielocytowa, nowotwory,
• mononukleozie zakaźnej,
• leczeniu fibrynolitycznym (streptokinaza, urokinaza, ankord) oraz innymi lekami np. fenobarbital, L-asparaginaza).

Fibrynogen - kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Wskazania do badania fibrynogenu stanowią przypadki występowania przewlekłych krwawień w przebiegu:

• niedoboru fibrynogenu z towarzyszącą skazą krwotoczną,
• zespołu rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC),
• innych zespołów przebiegających ze wzmożoną fibrynolizą.

Inne wskazania do badania fibrynogenu to:

• stosowanie antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej,
• choroby wątroby,
• choroby nerek,
• choroby nowotworowe,
• choroba niedokrwienna serca.