Badanie FSH (folikulotropiny) jest wykonywane zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Pozwala na ocenę działania przedniego płata przysadki mózgowej oraz zaburzeń z tym związanych (choroby przysadki, diagnostyka niepłodności i bezpłodności, zaburzenia dojrzewania oraz miesiączkowania, impotencja). Stężenie FSH oznaczane za pomocą automatycznych analizatorów immunochemicznych (metodą chemiluminescencji).
Oczekiwanie na wynik
1 dzień roboczy
Materiał
Krew
Przygotowanie
FSH – hormon folikulotropowy jest glikoproteiną wydzielaną przez przedni płat przysadki mózgowej. Wydzielanie FSH jest kontrolowane przez podwzgórzową gonadoliberynę (GnRH) oraz zwrotnie przez krążące we krwi hormony płciowe. U osób z prawidłową funkcją przysadki i gonad stężenie hormonu we krwi zależy od płci i wieku (wzrasta z wiekiem), a u kobiet w wieku rozrodczym zależy od fazy cyklu miesięcznego (największe stężenia obserwuje się w okresie okołoowulacyjnym).
FSH (hormon folikulotropowy) odpowiada u kobiet za rozwój i dojrzewanie pęcherzyków Graafa, wspomaga powstawanie estradiolu i progesteronu. Maksymalne stężenie obserwuje się w połowie cyklu miesiączkowego, tuż przed owulacją. Wysokie wartości są również po menopauzie, kiedy czynność jajników wygasa.
FSH u płci męskiej odpowiada za produkcję nasienia oraz białek, z którymi związane są hormony płciowe. Wraz z lutropiną (LH) wpływa na pobudzenie syntezy hormonów płciowych (testosteronu u mężczyzn, estrogenów u kobiet).
Ocena stężenia FSH u kobiet jest wykładnikiem rezerwy czynnościowej jajników.
Wskazania do badania FSH są następujące:
Stężenie FSH jest zależne od płci i wieku pacjenta. Dodatkowo u kobiet zmienia się zasadniczo w trakcie cyklu miesiączkowego, dlatego ważne jest, aby podstawowej oceny stężenia dokonywać w pierwszych dniach cyklu miesiączkowego, między 2. a 5. dniem, lub według zaleceń lekarza. Ze względu na dobowy rytm wydzielania FSH na pobranie należy zgłosić się w godzinach porannych.
Jednocyfrowe stężenie FSH (IU/l) świadczy o prawidłowej czynności hormonalnej jajników. Stężenie rzędu kilkunastu IU/l daje niewielkie szanse na uzyskanie jajeczkowania i ciąży. Stężenie >20 IU/l czyni to prawie niemożliwym.
Dla menopauzy typowe są stężenia >60 IU/l, często >100 IU/l.
Jednorazowe wskazanie podwyższonego stężenia FSH w surowicy, szczególnie u kobiet z nieregularnymi cyklami nie może być jednoznacznie interpretowane. Aby w sposób pewny wykluczyć możliwość zajścia w ciążę i np. odstąpić od stosowania metod antykoncepcyjnych, powinno się wykazać stężenie FSH> 40 IU/l w co najmniej dwutygodniowym odstępie.
Zwiększone stężenie FSH obserwuje się w pierwotnej niewydolności jajników.
Na stężenie FSH mogą wpływać przyjmowane leki: środki antykoncepcyjne, niektóre hormony i leki (fenotiazyny zmniejszają jego stężenie, lewodopa, glikozydy nasercowe, klomifen zwiększają stężenie) FSH.
Oznaczanie stężenia FSH w surowicy ma znaczenie w ocenie zaburzeń hormonalnych, zalecane jest u kobiet w diagnostyce niepłodności, zaburzeń cyklu menstruacyjnego oraz dojrzewania. Wraz z oznaczeniem LH (hormon luteinizujący), FSH jest wykorzystywane w diagnostyce policystycznych jajników.
U mężczyzn badanie FSH wykonuje się w diagnostyce niepłodności, małej ilości plemników w nasieniu, impotencji.
Badanie FSH zaleca się również u pacjentów, u których zachodzi podejrzenie występowania chorób przysadki.
U kobiet oznaczenie należy wykonać między 2 a 5 dniem cyklu miesiączkowego lub wg zaleceń lekarza.