SHBG globulina wiążąca hormony płciowe

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – więcej informacji

Globulina wiążąca hormony płciowe (SHBG) to glikoproteina syntetyzowana głównie w wątrobie. Pełni funkcję najważniejszego białka transportowego dla estrogenów i androgenów (męskich hormonów płciowych, takich jak testosteron i dihydrotestosteron) we krwi. SHBG wykazuje wysokie powinowactwo do tych hormonów, wiążąc je i regulując ich dystrybucję pomiędzy frakcją związaną z białkami (nieaktywną biologicznie) a frakcją wolną (aktywną i dostępną dla komórek docelowych). Stężenie SHBG w osoczu jest regulowane przez równowagę androgenów i estrogenów, hormony tarczycy, poziom insuliny, a także czynniki metaboliczne i dietetyczne. Badanie SHBG jest niezwykle przydatne w ocenie zaburzeń metabolizmu androgenów oraz w diagnostyce stanów takich jak hirsutyzm czy zespół policystycznych jajników (PCOS).

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – kto i kiedy powinien wykonać badanie?

Badanie SHBG jest zalecane w przypadku podejrzenia zaburzeń hormonalnych u obu płci, zwłaszcza gdy:

• U mężczyzn: występują objawy niedoboru testosteronu, takie jak obniżone libido, problemy z erekcją, niepłodność, zmniejszona masa mięśniowa czy ginekomastia. Badanie jest pomocne, gdy poziom testosteronu całkowitego nie koreluje z objawami klinicznymi, wskazując na konieczność oceny biodostępnej frakcji hormonu.
• U kobiet: pojawiają się objawy nadmiaru androgenów (androgenizacji), takie jak nadmierne owłosienie (hirsutyzm), trądzik, zaburzenia miesiączkowania (w tym brak miesiączki) czy problemy z płodnością. Jest to kluczowy element diagnostyki PCOS.
• Pozostałe wskazania: diagnostyka zaburzeń płodności, monitorowanie terapii hormonalnej lub antyandrogenowej, diagnostyka zaburzeń dojrzewania, otyłość, zespół metaboliczny, choroby wątroby, nadczynność lub niedoczynność tarczycy oraz hiperprolaktynemia. Badanie SHBG może być również pomocne w diagnostyce anoreksji.

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – normy

Wartości referencyjne dla SHBG mogą różnić się w zależności od laboratorium i używanej metody badawczej, a także zależą od płci i wieku pacjenta. Poniżej przedstawiono przykładowe normy stosowane w ALAB laboratoria:

• Kobiety przed menopauzą: 34,3 – 147,7 nmol/l
• Kobiety po menopauzie: 26,4 – 118,0 nmol/l
• Mężczyźni: 17,1 – 77,6 nmol/l

Należy pamiętać, że poziom SHBG może fizjologicznie wzrastać w czasie ciąży, a także zmieniać się wraz z wiekiem (np. wzrost u starszych mężczyzn). Ostateczną interpretację wyników zawsze powinien przeprowadzić lekarz, biorąc pod uwagę pełen obraz kliniczny pacjenta.

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – możliwe przyczyny odchyleń od normy

Obniżone stężenie SHBG

Niskie poziomy SHBG wskazują na większą ilość wolnych, biologicznie aktywnych hormonów płciowych w krwiobiegu. Obniżone stężenie SHBG często obserwuje się w przebiegu:

• Zaburzeń metabolicznych: cukrzycy typu 2, insulinooporności, hiperinsulinemii, zaburzeń lipidowych.
• Otyłości.
• Zespołu policystycznych jajników (PCOS) oraz hirsutyzmu u kobiet.
• Akromegalii (nadmiernej produkcji hormonu wzrostu).
• Choroby Cushinga.
• Niedoczynności tarczycy.
• Stosowania androgenów (np. w dopingu).
• Stłuszczeniowej choroby wątroby.

Podwyższone stężenie SHBG

Wysokie poziomy SHBG oznaczają, że większa część hormonów płciowych jest związana i mniej dostępna dla tkanek. Podwyższone stężenie SHBG może występować w:

• Nadczynności tarczycy.
• Chorobach wątroby (np. marskość wątroby).
• Anoreksji.
• Ciąży.
• Stosowaniu doustnej antykoncepcji hormonalnej i innych terapii estrogenowych.
• Niedoborze hormonu wzrostu.
• Przewlekłym stresie.
• Hiperprolaktynemii (podwyższony poziom prolaktyny).
• Endometriozie.
• Leczeniu niektórymi lekami (np. przeciwdrgawkowymi, antydepresantami, antypsychotycznymi).
• U starszych mężczyzn (fizjologicznie, prowadząc do względnego niedoboru wolnego testosteronu).

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – przygotowanie do badania

Badanie SHBG wymaga pobrania próbki krwi z żyły łokciowej. Zazwyczaj nie ma specjalnych wymagań dotyczących przygotowania do badania, takich jak konieczność bycia na czczo, jednak zawsze warto potwierdzić to z personelem laboratorium lub lekarzem. W przypadku kobiet, poziom SHBG nie wykazuje znaczących zmian w trakcie cyklu miesiączkowego, dlatego badanie może być wykonane dowolnego dnia. Niekiedy jednak lekarz może zalecić pobranie krwi w określonej fazie cyklu (np. 2-4 dzień), zwłaszcza jeśli celem jest ocena całego profilu hormonalnego.

SHBG globulina wiążąca hormony płciowe – co może wpłynąć na wynik

Na stężenie SHBG w osoczu może wpływać wiele czynników, co ma istotne znaczenie dla prawidłowej interpretacji wyników:

• Leki: doustne środki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza, leki przeciwdrgawkowe, antydepresanty (inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, inhibitory MAO), leki antypsychotyczne, glikokortykosteroidy.
• Dieta: dieta ubogotłuszczowa, wysokowęglowodanowa, bogata w cukry proste, a także fitoestrogeny, mogą wpływać na poziom SHBG.
• Stan zdrowia: otyłość, insulinooporność, choroby tarczycy (nadczynność lub niedoczynność), choroby wątroby, PCOS, anoreksja, przewlekły stres, infekcje (np. HIV).
• Styl życia: intensywny wysiłek fizyczny może przejściowo zwiększyć stężenie SHBG.
• Wiek i płeć: poziom SHBG zmienia się fizjologicznie wraz z wiekiem i różni się między płciami.
• Ciąża: w czasie ciąży obserwuje się fizjologiczny wzrost stężenia SHBG.